ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΤΗ

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ
ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ

Α. Ο ΕΑYΤΟΣ ΜΟY

Πόσο καλά γνωρίζεις τον εαυτό σου;
Ποιος/ποια πιστεύεις ότι είσαι;
Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σου, πώς διαμορφώνονται και πώς τα αξιοποιείς;
Ποια χαρακτηριστικά σου θα ήθελες να αναπτύξεις περισσότερο;
Ποια θα ήθελες να αλλάξεις;
Τι είσαι διατεθειμένος/η να κάνεις γι’ αυτό;

Λέξεις/Φράσεις - Κλειδιά

Προσωπικότητα
Χαρακτηριστικά προσωπικότητας
Χαρακτηριστικά που μεταβάλλονται και αναπτύσσονται

Στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι να βοηθηθείς:

να κατανοήσεις την έννοια των στερεοτύπων και να προσεγγίζεις τα στερεότυπα με κριτική διάθεση
να προβληματίζεσαι για τα συναισθήματα και για τη συμπεριφορά σου απέναντι σε άτομα που είναι διαφορετικά από εσένα
να αντιλαμβάνεσαι ότι οι στερεοτυπικές αντιλήψεις μπορεί να ασκούν επίδραση στις εκπαιδευτικές και στις επαγγελματικές σου επιλογές.

Πίνακας μαθήτριας Γυμνασίου - Γαλάτσι

Εισαγωγικά στοιχεία

Με τον όρο προσωπικότητα δηλώνουμε το σύνολο των χαρακτηριστικών που συνθέτουν τη μοναδικότητα ενός ατόμου. Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας αναφέρονται στη συμπεριφορά μας, στον τρόπο που σκεφτόμαστε, καθώς και στις συναισθηματικές μας αντιδράσεις. Έτσι, σε άλλους ανθρώπους αρέσει να είναι περιτριγυρισμένοι από κόσμο, ενώ άλλοι προτιμούν να μένουν μόνοι τους ή να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους με λίγους και καλούς φίλους. Άλλοι έχουν συχνά άγχος και ανησυχία, με γενικότερη τάση να βιώνουν έντονα συναισθήματα, ενώ άλλοι είναι πιο ήρεμοι και αγχώνονται δυσκολότερα.

Επίσης, αν παρατηρήσουμε τον εαυτό μας και τους φίλους μας, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που ενθουσιάζονται με ο,τιδήποτε καινούργιο (καινούργιες ιδέες, διαφορετικούς τρόποι δουλειάς ή διασκέδασης, αλλά και νέες γνωριμίες), ενώ πλήττουν εύκολα με τη μονοτονία. Αντίθετα, άλλοι προτιμούν να βρίσκονται με ανθρώπους τους οποίους γνωρίζουν καλά, είναι πρακτικά άτομα και νιώθουν καλύτερα όταν ακολουθούν δοκιμασμένες λύσεις, κάνοντας πράγματα που έχουν συνηθίσει.

Yπάρχουν, όμως, και άλλα χαρακτηριστικά μας, που δε φαίνονται με την πρώτη ματιά. Yπάρχουν, για παράδειγμα, άνθρωποι που είναι γενικά αισιόδοξοι και άλλοι που απογοητεύονται εύκολα. Κάποιοι είναι πιο ευάλωτοι ή πιο ευαίσθητοι στα συναισθήματα των άλλων. Ορισμένοι είναι πιο φιλόδοξοι. Σε κάποιους αρέσει να λύνουν πρακτικά προβλήματα. Πολλοί άνθρωποι προτιμούν την ασφάλεια, ενώ σε άλλους αρέσει να παίρνουν ένα «λογικό» ρίσκο.

Κανένα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας δεν είναι από μόνο του ‘καλό’ ή ‘κακό’. Σε κάθε περίσταση, κάποιο χαρακτηριστικό ίσως είναι πιο κατάλληλο από κάποιο άλλο. Μεγάλη σημασία έχει ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζονται μεταξύ τους τα διάφορα χαρακτηριστικά μας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά μας και να χρησιμοποιούμε τον κατάλληλο συνδυασμό στην κατάλληλη περίπτωση. Προβλήματα δημιουργούνται, όταν ένα χαρακτηριστικό μας γίνεται άκαμπτο και λειτουργεί σε υπερβολικό βαθμό ή αναδεικνύεται κυρίαρχο σε ακατάλληλες περιστάσεις. Για παράδειγμα, ενώ η άμιλλα είναι θετική και έχει καλά αποτελέσματα σε ένα αγώνισμα στίβου ή όταν απαιτείται ανταγωνισμός μπορεί να δημιουργεί προβλήματα σε ένα ομαδικό παιχνίδι ή σε καταστάσεις που απαιτούν συνεργατικότητα.

Η ποικιλία των στοιχείων της προσωπικότητας είναι απίστευτα μεγάλη, αφού πρόκειται για ένα δυναμικό σύστημα διαφορετικών χαρακτηριστικών, ένα σύστημα που τα στοιχεία του βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση, διαρκή εξέλιξη και αλλαγή.

Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν την προσωπικότητα όπως, για παράδειγμα, η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους (π.χ. στο σπίτι, στο σχολείο, σε μια γιορτή κτλ.), ο συγκεκριμένος κάθε φορά πολιτισμός σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο, ο τρόπος ζωής στο πλαίσιο της κοινωνικής ομάδας στην οποία ζούμε, η κοινωνική και η οικονομική κατάσταση της οικογένειας και του σχολείου μας, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας όπως η τηλεόραση, καθώς και στοιχεία από το υλικό περιβάλλον μας (π.χ. η εκτεταμένη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή). Οι παράγοντες αυτοί, με τα ερεθίσματα που προσφέρουν και με τους περιορισμούς που μας θέτουν, ευνοούν ή δυσχεραίνουν την ανάπτυξη ορισμένων χαρακτηριστικών.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι τα χαρακτηριστικά μας μεταβάλλονται κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Επίσης, μπορούμε – αν θέλουμε- να τα αναπτύξουμε και να τα καλλιεργήσουμε εμείς οι ίδιοι.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1H

Φύλλο Προσωπικής Διερεύνησης

1. Είμαι:

2. Δε θέλω πια να:

3. Ήμουν:

αλλά δεν είμαι πια.

Βήμα 1. Προσπάθησε να απαντήσεις στα ερωτήματα που αναγράφονται στο Φύλλο Προσωπικής Διερεύνησης. Mην πολυσκέφτεσαι τι θα γράψεις. Γράψε τα πρώτα πράγματα που σου έρχονται στο μυαλό.

α. Γράψε τρία χαρακτηριστικά του εαυτού σου που θεωρείς σημαντικά.

β. Σημείωσε ένα χαρακτηριστικό σου που επιθυμείς να αλλάξεις.

γ. Βρες ένα στοιχείο που σε χαρακτήριζε παλιότερα, αλλά τώρα έχει αλλάξει. Μην το πολυσκεφτείς.

Βήμα 2. Πάρε μια σύντομη συνέντευξη από τον διπλανό σου (για 5 λεπτά περίπου). Βοήθησέ τον με τις ερωτήσεις σου να σου πει περισσότερα για τα χαρακτηριστικά που κατέγραψε στο δικό του φύλλο διερεύνησης. Ρώτα τον και για το πώς νιώθει για τον εαυτό του και προσπάθησε να κατανοήσεις αυτά που σου λέει.

Βήμα 3. Αλλάξτε ρόλους. Τώρα ο διπλανός σου παίρνει συνέντευξη από σένα. Είναι μια ευκαιρία να αναλογιστείς τα δικά σου χαρακτηριστικά και να μιλήσεις γι’ αυτά. Δεν είσαι υποχρεωμένος να μιλήσεις για όλα. Μπορείς όμως να προσπαθήσεις.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2Η

(πρόσωπα και χαρακτηριστικά)

Στα διάφορα μαθήματα, όπως της Ιστορίας, των Ελληνικών ή της Φυσικής έχεις διδαχτεί, ή έχεις διαβάσει από άλλες πηγές, για πρόσωπα όπως αυτά που αναγράφονται στον παρακάτω πίνακα. Διάλεξε τρία πρόσωπα και για καθένα από αυτά σημείωσε 3-4 κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Κάνε μια σύντομη παρουσίαση στην τάξη σου (2-3 λεπτά) για ένα από αυτά τα πρόσωπα, εξηγώντας γιατί το επέλεξες και από ποια βιογραφικά στοιχεία συνάγεις τα χαρακτηριστικά που του αποδίδεις.

ΠΡΟΣΩΠΑ	ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Μπετόβεν	1.................... ......................	2.................... ......................	3.................... ......................	4.................... ......................
Μαρία Κιουρί	1.................... ......................	2.................... ......................	3.................... ......................	4.................... ......................
Γκάντι	1.................... ......................	2.................... ......................	3.................... ......................	4.................... ......................
	1.................... ......................	2.................... ......................	3.................... ......................	4.................... ......................
	1.................... ......................	2.................... ......................	3.................... ......................	4.................... ......................
	1.................... ......................	2.................... ......................	3.................... ......................	4.................... ......................
	1.................... ......................	2.................... ......................	3.................... ......................	4.................... ......................

Κανένα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας δεν είναι από μόνο του ‘καλό’ ή ‘κακό’.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας δεν είναι ανεξάρτητα, αλλά σχετίζονται μεταξύ τους και αλληλοεπηρεάζονται.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας διαμορφώνονται και επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες όπως κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς κτλ.
Μπορούμε, αν θέλουμε, να καλλιεργήσουμε κάποια από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας.