Ενότητα 4
Πρώτο παράλληλο κείμενο
Ο Βακχυλίδης, ο οποίος περιλαμβάνεται στον Κανόνα των εννέα μεγάλων λυρικών, ασχολήθηκε με πολλά είδη της λυρικής ποίησης (έγραψε παιάνες, ύμνους, υπορχήματα, διθυράμβους, επινίκια τραγούδια κ.ά.). Στο παρακάτω απόσπασμα, που ανήκει σε έναν παιάνα, ο ποιητής περιγράφει εικόνες της ανθρώπινης ζωής σε περίοδο ειρήνης.
|
τίκτει δέ τε θνατοῖσιν εἰ-
ρήνα μεγαλάνορα πλοῦτον
καὶ μελιγλώσσων ἀοιδᾶν ἄνθεα
δαιδαλέων τ’ ἐπὶ βωμῶν
θεοῖσιν αἴθεσθαι βοῶν ξανθᾷ φλογί
μηρί’ εὐμάλ]λων τε μήλων
γυμνασίων τε νέοις
αὐλῶν τε καὶ κώμων μέλειν.
Ἐν δὲ σιδαροδέτοις πόρπαξιν αἰθᾶν
ἀραχνᾶν ἱστοὶ πέλονται,
ἔγχεα τε λογχωτὰ ξίφεα
τ’ ἀμφάκεα δάμναται εὐρώς.
-----------------------------------------------------
χαλκεᾶν δ’ οὐκ ἔστι σαλπίγγων κτύπος,
οὐδὲ συλᾶται μελίφρων
ὕπνος ἀπὸ βλεφάρων ἀῶιος ὃς θάλπει κέαρ.
Συμποσίων δ’ ἐρατῶν βρίθοντ’ ἀγυιαί,
παιδικοί θ’ ὕμνοι φλέγονται.
Βακχυλίδης, Παιάν 1 στ. 61-80
|
Μετάφραση
|
Για τους θνητούς γεννά η μεγάλη Ειρήνη πλούτη
και τραγουδιών γλυκόφωνους ανθούς·
πάνω στους πλουμιστούς βωμούς, στην ξανθή φλόγα
καίονται για τους θεούς, σαν είναι ειρήνη, μηριά βοδιών, πυκνόμαλλων προβάτων,
και τότε ο νους των νέων είναι στους κωμούς,
στο παίξιμο του αυλού και στις παλαίστρες.
Τα σιδεροδεμένα
χερούλια των ασπίδων αραχνιάζουν,
σκουριά σκεπάζει
τα δίκοπα σπαθιά, τις λόγχες των δοράτων.
----------------------------------------------------
Οι σάλπιγγες οι χάλκινες πια δεν βαράνε,
δεν κλέβουν απ’ τα μάτια το γλυκό
τον ύπνο της αυγής, που τις καρδιές ζεσταίνει.
Ευφρόσυνα συμπόσια είναι γεμάτοι οι δρόμοι,
και παιδικοί ξεχύνονται, σαν φλόγες, ύμνοι.
(μτφρ. Θ. Σταύρου)
|
Δεύτερο παράλληλο κείμενο
Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η δημοκρατική παράταξη μιας πόλης καλούσε σε βοήθεια τους Αθηναίους και η ολιγαρχική τους Λακεδαιμονίους, με αποτέλεσμα να ξεσπούν εμφύλιες διαμάχες. Στο παρακάτω απόσπασμα περιγράφονται οι ακρότητες στις οποίες οδήγησε ο εμφύλιος πόλεμος στην Κέρκυρα.
Πᾶσά τε ἰδέα κατέστη θανάτου, καὶ οἷον φιλεῖ ἐν τῷ τοιούτῳ γίγνεσθαι, οὐδὲν ὅ τι οὐ ξυνέβη καὶ ἔτι περαιτέρω. Καὶ γὰρ πατὴρ παῖδα ἀπέκτεινε καὶ ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο καὶ πρὸς αὐτοῖς ἐκτείνοντο, οἱ δέ τινες καὶ περιοικοδομηθέντες ἐν τοῦ Διονύσου τῷ ἱερῷ ἀπέθανον.
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι 3.81.5
Γλωσσικά σχόλια
| ἡ ἰδέα |
|
η μορφή, το είδος |
| πᾶσα ἰδέα κατέστη θανάτου |
διαπράχθηκαν κάθε είδους φόνοι |
|
φιλεῖ (= εἴωθε) |
συνηθίζεται |
| οἷον φιλεῖ ἐν τῷ τοιούτῳ γίγνεσθαι |
όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιστάσεις |
| οὐδὲν ὅ τι οὐ ξυνέβη καὶ ἔτι περαιτέρω |
δεν υπάρχει τίποτε που να μη συνέβη (στην Κέρκυρα) και ακόμη περισσότερα (χειρότερα) |
|
ἀπεσπῶντο (οριστ. παρατ. ρ. ἀποσπάομαι, ἀποσπῶμαι) |
απομακρύνονταν βίαια |
| πρὸς αὐτοῖς |
κοντά σε αυτά (τα ιερά, τους ναούς) |
|
περιοικοδομηθέντες (μτχ. παθ. αορ. α΄ ρ. περιοικοδομέομαι, περιοικοδομοῦμαι)
|
αφού χτίστηκαν |
Τρίτο παράλληλο κείμενο
Ο Θουκυδίδης σχολιάζει στο παρακάτω απόσπασμα πώς διαφοροποιείται η συμπεριφορά των ανθρώπων σε περίοδο πολέμου.
Ἐν μὲν γὰρ εἰρήνῃ καὶ ἀγαθοῖς πράγμασιν αἵ τε πόλεις καὶ οἱ ἰδιῶται ἀμείνους τὰς γνώμας ἔχουσι διὰ τὸ μὴ ἐς ἀκουσίους ἀνάγκας πίπτειν· ὁ δὲ πόλεμος ὑφελὼν τὴν εὐπορίαν τοῦ καθ’ ἡμέραν βίαιος διδάσκαλος καὶ πρὸς τὰ παρόντα τὰς ὀργὰς τῶν πολλῶν ὁμοιοῖ.
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι 3.82.2-3
Γλωσσικά σχόλια
| καὶ ἀγαθοῖς πράγμασιν |
|
και σε περίοδο ευημερίας |
| ἀμείνους τὰς γνώμας ἔχουσι |
είναι πιο ήρεμοι, έχουν ηπιότερες απόψεις |
| διὰ τὸ μὴ ἐς ἀκουσίους ἀνάγκας πίπτειν |
επειδή δεν τους πιέζουν φοβερές ανάγκες |
ὑφελών (μτχ. αορ. β΄ ρ. ὑφαιρέω, ὑφαιρῶ) τὴν εὐπορίαν τοῦ καθ’ ἡμέραν |
επειδή αφαιρεί την καθημερινή ευπορία (τις ευκολίες της καθημερινής ζωής) |
|
τὰς ὀργὰς τῶν πολλῶν ὁμοιοῖ (γ’ εν. ευκτ. ενεστ. ρ. ὁμοιόω, ὁμοιῶ)
|
εξομοιώνει/προσαρμόζει την ψυχική διάθεση των ανθρώπων |
| πρὸς τὰ παρόντα |
με την/στην πολεμική κατάσταση που επικρατεί εκείνη τη στιγμή |
Ερωτήσεις
- Να συγκρίνετε τα αγαθά της ειρήνης όπως παρουσιάζονται τόσο στο πρώτο παράλληλο κείμενο όσο και στο κείμενο της Ενότητας. Ποιους τομείς της ζωής προβάλλει ιδιαίτερα το απόσπασμα από τον Βακχυλίδη;
- Με ποιον τρόπο και για ποιον λόγο μεταβάλλεται η ανθρώπινη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του πολέμου, σύμφωνα με το τρίτο παράλληλο κείμενο;
- Αντλώντας στοιχεία από το δεύτερο παράλληλο κείμενο, να αναφέρετε σε ποιες ακρότητες οδήγησε ο εμφύλιος σπαραγμός τους Κερκυραίους. Γνωρίζετε από την Ιστορία εμφύλιους πολέμους που έπληξαν την Ελλάδα;
|
