Θρησκευτικά (Β Γυμνασίου) - ΑΝΕΝΕΡΓΟ: Ηλεκτρονικό Βιβλίο

8. Τα παιδικά χρόνια του Ιησού

Άραγε τι απέγινε ο μικρός Ιησούς μετά την επιστροφή από την Αίγυπτο; Πώς έζησε και μεγάλωσε στη Ναζαρέτ; Πώς συμπεριφερόταν ως παιδί και ως νέος; Πήγε σχολείο; Εργαζόταν; Πώς περνούσε τον καιρό του; Ποιες ήταν οι σχέσεις του με τα παιδιά του Ιωσήφ; Τι ανάστημα είχε και πώς ήταν η όψη του; Πάμπολλα τα ερωτήματα για τον Ιησού ως παιδί, ως νέο και ως άντρα μέχρι τη βάπτισή του στον Ιορδάνη. Δυστυχώς δεν ξέρουμε. Δεν έχουμε πληροφορίες από τα Ευαγγέλια ούτε από άλλες αξιόπιστες ιστορικές πηγές. Μόνον ο ευαγγελιστής Λουκάς διηγείται κάτι σχετικά, όταν ο Ιησούς ήταν 8 ημερών, 40 ημερών και 12 ετών: Ονομα-τοδοσία, Υπαπαντή, δωδεκαετής στον Ναό. Για τα υπό-λοιπα μόνον κάποιες βάσιμες υποθέσεις υπάρχουν. Μερικές θα τις δούμε στο τέλος αυτού του μαθήματος.

Λκ 2,

α΄

21 Όταν συμπληρώθηκαν οχτώ μέρες, έκαναν στο παιδί περιτομή και του έδωσαν το όνομα Ιησούς, όπως δηλαδή το είχε ονομάσει ο άγγελος (στον Ευαγγελισμό)
22 Όταν, σύμφωνα με τον μωσαϊκό Νόμο, συμπληρώθηκαν και οι μέρες για τον καθαρισμό τους¹, έφεραν το παιδί πάνω στα Ιεροσόλυμα, για να το αφιερώσουν στον Θεό.
23 Σύμφωνα με τον Νόμο του Κυρίου, «αν το πρώτο παιδί που φέρνει μια γυναίκα στον κόσμο είναι αγόρι, πρέπει να θεωρείται αφιερωμένο στον Κύριο». (Έξοδος 13, 2)
24 Έπρεπε να προσφέρουν και θυσία ένα ζευγάρι τρυγόνια ή δύο μικρά περιστέρια, όπως λέει ο Νόμος του Κυρίου.
25 Στα Ιεροσόλυμα βρισκόταν ένας άνθρωπος που τον έλεγαν Συμεών. Ήταν πιστός και ευλαβής, περίμενε τη σωτηρία του Ισραήλ και τον καθοδηγούσε το Πνεύμα το Άγιο.
26 Του είχε φανερώσει λοιπόν ο Άγιο Πνεύμα ότι δεν θα πεθάνει, προτού να δει τον Μεσσία.
27 Τότε το Άγιο Πνεύμα τού υπέδειξε να πάει στον Ναό. Μόλις οι γονείς έφεραν εκεί το παιδί, τον Ιησού, για να κάνουν γι' αυτό τα έθιμα του Νόμου,
28 τον πήρε στην αγκαλιά του, δόξασε τον Θεό και είπε:
29 «Τώρα, Κύριε, μπορείς να αφήσεις τον δούλο σου να πεθάνει ειρηνικά,
30 όπως του υποσχέθηκες,
31 γιατί τα μάτια μου είδαν τον σωτήρα
32 που ετοίμασες για όλους τους λαούς, φως που θα φωτίσει τα έθνη και θα δοξάσει τον λαό σου τον Ισραήλ²».
33 Ο Ιωσήφ και η μητέρα του θαύμαζαν για όσα λέγονταν γι' αυτό.
34 Ο Συμεών τους ευλόγησε και είπε στη Μαριάμ, τη μητέρα του Ιησού: «Αυτός θα γίνει αιτία να καταστραφούν ή να σωθούν πολλοί Ισραηλίτες. Θα είναι σημείο αντιλεγόμενο,
35 για να φανερωθούν οι πραγματικές διαθέσεις πολλών όσο για σένα, ο πόνος για το παιδί σου θα διαπεράσει την καρδιά σου σαν δίκοπο μαχαίρι»...
39 Όταν έκαναν όλα όσα πρόσταζε ο Νόμος του Κυρίου³, γύρισαν στην πατρίδα τους Ναζαρέτ.
40 Το παιδί στο μεταξύ μεγάλωνε και δυνάμωνε στο πνεύμα, γέμιζε από σοφία και η χάρη του Θεού ήταν μαζί του.

β΄

41 Κάθε χρόνο, τη γιορτή του Πάσχα, οι γονείς του πήγαιναν στην Ιερουσαλήμ⁴.
42 Όταν ο Ιησούς έγινε δώδεκα χρονών⁵, ανέβηκαν στα Ιεροσόλυμα⁶, στη γιορτή...
43 Όταν τελείωσε η γιορτή και γύριζαν πίσω, το παιδί ο Ιησούς παρέμεινε στην Ιερουσαλήμ, χωρίς να το ξέρουν ο Ιωσήφ και η μητέρα του.
44 Νομίζοντας ότι ήταν μέσα στο πλήθος των προσκυ-νητών, περπάτησαν μιας μέρας δρόμο και ύστερα άρχισαν να τον αναζητούν ανάμεσα στους συγγενείς και τους γνωστούς.
45 Επειδή δεν τον βρήκαν, γύρισαν στην Ιερουσαλήμ και τον αναζητούσαν.
46 Έτσι, ύστερα από τρεις μέρες, τον βρήκαν στον Ναό καθισμένον ανάμεσα στους νομοδιδασκάλους να τους ακούει και να τους κάνει ερωτήσεις.
47 Όλοι όσοι τον άκουγαν έμεναν έκπληκτοι για τη νοημοσύνη και τις απαντήσεις του.
48 Μόλις τον είδαν οι γονείς του απόρησαν, και η μητέρα του τού είπε: «Παιδί μου, γιατί μας το 'κανες αυτό; Ο πατέρας σου κι εγώ σε αναζητούσαμε με πολλή αγωνία».
49 Ο Ιησούς τους απάντησε: «Γιατί με αναζητούσατε; Δεν ξέρατε ότι πρέπει να βρίσκομαι στο σπίτι του Πατέρα μου;⁷»
50 Εκείνοι όμως δεν κατάλαβαν τα λόγια που τους είπε.
51 Ο Ιησούς κατέβηκε μαζί τους και ήρθε στη Ναζαρέτ και ζούσε κοντά τους με υπακοή. Η μητέρα του όμως διατηρούσε μέσα στην καρδιά της όλα αυτά τα λόγια.
52 Ο Ιησούς μεγάλωνε και πρόκοβε στη σοφία, και η χάρη που είχε ευαρεστούσε τον Θεό και τους ανθρώπους.

Ερμηνευτικά

1. Κατά τις τότε αντιλήψεις, η μητέρα μετά τον τοκετό θεωρούνταν ως «μη καθαρή», το ίδιο και όσοι επικοινωνούσαν με αυτήν. Για τον καθαρισμό τους προβλεπόταν ειδική τελετή στον Ναό 40 μέρες μετά τη γέννηση του παιδιού. Κύριος σκοπός αυτής της τελετής ήταν η αφιέρωση του μικρού Ιησού στον Θεό.

2. Τα λόγια του αγίου Συμεών: «Νυν απολύεις τόν δουλον σου, Δέσποτα.» (Λκ 2, 29 - 32) τα επαναλαμβάνουν οι ιερείς της Εκκλησίας μας κάθε απόγευμα στον ναό, λίγο πριν το τέλος του Εσπερινού.

Υπαπαντή του Χριστού. Ρωσική εικόνα του 15ου αι.

3. Ο καθαρισμός στον Ναό και η αφιέρωση του Ιησού (με όσα έγιναν και ειπώθηκαν εκεί) ονομάζονται στην εκκλησιαστική γλώσσα Υπαπαντή του Ιησού δηλ. επίσκεψη, συνάντηση και υποδοχή του από τον φωτισμένο από το Άγιο Πνεύμα προφήτη Συμεών.

4. Η συμμετοχή στον εορτασμό του Πάσχα στην Ιερουσαλήμ για κάθε Ισραηλίτη ήταν καθήκον τιμής και όνειρο ζωής. Έτσι συνέρρεαν εκεί κάθε χρόνο χιλιάδες ευλαβείς Ισραηλίτες τόσο από το εσωτερικό της χώρας όσο και από τη Διασπορά τους σε ολόκληρο τον τότε κόσμο. Τους προσκυνητές αυτούς τιμούσαν με τη φιλοξενία τους οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ.

5. Κάθε Ισραηλίτης πατέρας είχε ιερό καθήκον να διδά-ξει στον γιο του, ώσπου να γίνει δώδεκα χρονών: α) το «Άκουε, Ισραήλ...» (Δευτερονόμιο 6, 4-9), β) τις Δέκα Εντολές και γ) βασικά στοιχεία του θρησκευτικού Νόμου. Στα σχολεία των συναγωγών διδάσκονταν βασικές αλήθειες της ισραηλιτικής πίστης. (Τα κορίτσια μάθαιναν τα παραπάνω από τη μητέρα τους. Οι συναγωγές δεν φρόντιζαν γι' αυτά. Τα περισσότερα έμεναν στο σπίτι. Ελάχιστα είχαν δυνατότητες για περισσότερες σπουδές).

6. Από Ναζαρέτ ως Ιεροσόλυμα η απόσταση ήταν 120 χλμ. Βαδίζοντας κάποιος κατά μέσο όρο 30 χλμ. τη μέρα χρειαζόταν για το ταξίδι αυτό ένα 8ήμερο (4 μέρες μετάβαση και 4 επιστροφή).

7. Τα λόγια του Ιησού στο Λκ 2, 49 είναι τα πρώτα και μόνα που μας έχουν διασωθεί από τα παιδικά χρόνια ως τη βάπτισή του στον Ιορδάνη.

Επεξεργασία

1. Ποιο γεγονός περιγράφει το κείμενο α΄; Ποια πρό-σωπα συμμετέχουν σε αυτό; (βλ. και Ερμ. 1 και 3)

2. Πώς χαρακτήρισε ο Συμεών τον μικρό Ιησού, όταν τον κράτησε στην αγκαλιά του, και τι προφήτεψε για το έργο του;

3. Ο Συμεών είπε για τον Ιησού ότι στη ζωή του θα ήταν «σημείον αντιλεγόμενον» (= σημείο διαφωνίας). Πού το είδαμε αυτό ήδη στα γεγονότα της Γέννησης;

4. Ο Συμεών μιλώντας στην Παναγία τής είπε: «ο πόνος για το παιδί σου θα διαπεράσει την καρδιά σου σαν δίκοπο μαχαίρι». Σε ποια γεγονότα της ζωής της άραγε αναφέρεται;

5. Ποιο γεγονός εξιστορεί το κείμενο β΄; Ποια πρόσωπα συμμετέχουν σε αυτό; Περιγράψτε τα συναισθήματα τους (βλ. και Ερμ. 5).

6. Υπογραμμίστε στο κείμενο β΄ την απάντηση του Ιησού στην μητέρα του και στον Ιωσήφ (στιχ. 49). Τι για πρώτη φορά φανέρωσε για τον εαυτό του και για τη σχέση του με τον Θεό;

Λιγοστές είναι οι πληροφορίες για τον Ιησού μέχρι τη δημόσια δράση του:

Η καθημερινή του ζωή πρέπει να ήταν η συνηθισμένη για μια ιουδαϊκή οικογένεια πολυμελή, όπως αυτή του Ιωσήφ.
Μητρική του γλώσσα ήταν η αραμαϊκή, μια διάλεκτος της συριακής. Μπορούσε να διαβάζει και να ερμηνεύει την αρχαία εβραϊκή γλώσσα της Π. Διαθήκης. Γνώριζε μάλλον αρκετά καλά την ελληνιστική, τη δημοτική της τότε ελληνικής. Ίσως είχε και λίγες γνώσεις της ρωμαϊκής γλώσσας.
Από την οικογένεια και από το σχολείο της συναγωγής έμαθε να διαβάζει και να μελετά την Παλαιά Διαθήκη και διδάχτηκε τις θρησκευτικές παραδόσεις.
Δεν σπούδασε σε ειδικές σχολές θεολογία, γνώριζε όμως πολύ καλά τις απόψεις των νομοδιδασκάλων.
Έζησε μόνιμα στη Ναζαρέτ. Από κει, λόγω του επαγγέλματός του, περιόδευε στα περίχωρα και πήγε και άλλες φορές για προσκύνημα στην Ιερουσαλήμ (βλ. και μαθ. 2, 4γ).
Από τις μετακινήσεις και την επικοινωνία του με αρκετό κόσμο γνώριζε καλά την καθημερινή ζωή, καθώς και τη φύση.

Βασικά στοιχεία του μαθήματος

Ο Ιησούς από παιδί έζησε ως απλός άνθρωπος. Συμμετείχε στις κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις του λαού του.
Τα λόγια του αγίου Συμεών ότι ο Ιησούς θα είναι «σημε?ον άντιλεγόμενον» σημαίνουν ότι άλλοι θα τον εμπιστευτούν, θα τον αναδεχθούν και θα αλλάξουν ζωή, ενώ άλλοι θα τον απορρίψουν και θα στραφούν εναντίον του.
Ο δωδεκάχρονος Ιησούς φανέρωσε για πρώτη φορά μπροστά σε δασκάλους του Νόμου και στους γονείς του ποιος είναι και ποια η σχέση του με τον Θεό.

Αγ. Συμεών ο Θεοδόχος. Φορητή εικόνα16ου αι., Μιχαήλ Δαμασκηνού