 |
5. Ο Ευαγγελισμός1 της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία |
Η αναμονή του λυτρωτή για την απαλλαγή από τα δεινά της ζωής ποτέ δεν είχε λείψει από τη συνείδηση του Ισραηλιτικού λαού. Είναι αλήθεια ότι η αναμονή αυτή κατά καιρούς δοκιμάστηκε σοβαρά, όπως π.χ. στα χρόνια της παντοδύναμης ρωμαϊκής κατοχής. Και όμως κάποτε συνέβη κάπου στη χώρα του κάτι, που σηματοδότησε ότι άρχισε να πραγματοποιείται το σχέδιο της αγάπης του Θεού για χάρη όλων των ανθρώπων. Πώς ξεκίνησε αυτό το γεγονός; Ποιοι συνεργάστηκαν γι» αυτό με τον Θεό, και πώς; Τις σχετικές πληροφορίες και απαντήσεις έχουμε στα παρακάτω κείμενα από τα ευαγγέλια του Λουκά και του Ματθαίου.
|
Λκ 1,
Μτ 1,
|
α΄
26 Κατά τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ2 ο Θεός έστειλε τον άγγελο Γαβριήλ στην πόλη της Γαλιλαίας Ναζαρέτ3 27 σε μια κοπέλα, που ήταν αρραβωνιασμένη4 με κάποιον που τον έλεγαν Ιωσήφ5 και καταγόταν από τη γενιά του Δαβίδ. Την κοπέλα την έλεγαν Μαριάμ6. 28 Παρουσιάστηκε σε αυτήν ο άγγελος και της είπε: «Χαίρε εσύ, προικισμένη με τη χάρη του Θεού· ο Κύριος είναι μαζί σου. Ευλογημένη απ' τον Θεό είσαι εσύ, περισσότερο απ» όλες τις γυναίκες». 29 Εκείνη μόλις τον είδε ταράχτηκε με τα λόγια του και προσπαθούσε να εξηγήσει τι σήμαινε ο χαιρετισμός αυτός. 30 Ο άγγελος της είπε: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ, ο Θεός σου έδωσε τη χάρη του· 31 θα μείνεις έγκυος, θα γεννήσεις γιο και θα τον ονομάσεις Ιησού7. 32 Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου. Σε αυτόν θα δώσει ο Κύριος ο Θεός τον θρόνο του Δαβίδ, του προπάτορά του. 33 Θα βασιλέψει για πάντα στους απογόνους του Ιακώβ και η βασιλεία του δεν θα έχει τέλος». 34 Η Μαριάμ τότε ρώτησε τον άγγελο: «Πώς θα μου συμβεί αυτό, αφού δεν έχω συζυγικές σχέσεις με άντρα;» 35 Και ο άγγελος της απάντησε: «Με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και τη δύναμη του Θεού· γι' αυτό και το άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα ονομαστεί Υιός Θεού. 36 Μάθε ακόμη ότι η συγγενής σου Ελισάβετ συνέλαβε γιο στα γηρατειά της, κι έτσι, αυτή που την αποκαλούσαν στείρα, βρίσκεται τώρα στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης. 37 Για τον Θεό τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο». 38 Η Μαριάμ τότε είπε: «Είμαι μια δούλη του Κυρίου· ας γίνει το θέλημά του σ' εμένα, όπως μου το είπες». Κι έφυγε από αυτήν ο άγγελος.
β΄
19 Ο μνηστήρας της Ιωσήφ, επειδή ήταν ευσεβής και δεν ήθελε να την εκθέσει δημόσια, αποφάσισε να διαλύσει τον αρραβώνα διώχνοντάς την κρυφά. 20 Όταν όμως κατέληξε σε αυτή τη σκέψη, του εμφα-νίστηκε στον ύπνο του ένας άγγελος σταλμένος από τον Θεό και του είπε: «Ιωσήφ, απόγονε του Δαβίδ, μη διστάσεις να πάρεις στο σπίτι σου τη Μαριάμ,... γιατί το παιδί που περιμένει προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα. 21 Θα γεννήσει γιο, και θα του δώσεις το όνομα Ιησούς, γιατί αυτός θα σώσει τον λαό του από τις αμαρτίες τους». 22 Με όλα αυτά που έγιναν εκπληρώθηκε ο λόγος του Κυρίου, που είχε πει ο προφήτης: 23 «Νά, η παρθένος θα μείνει έγκυος και θα γεννήσει γιο, και θα του δώσουν το όνομα Εμμανουήλ, που σημαίνει, ο Θεός είναι μαζί μας.» (Ησαΐας 7, 14;) 24 Όταν ξύπνησε ο Ιωσήφ, έκανε όπως τον πρόσταξε ο άγγελος του Κυρίου και πήρε στο σπίτι του8 τη Μαρία τη γυναίκα του.
|
Ερμηνευτικά |
 |
1. Ευαγγελισμός είναι η ανακοίνωση στην Παναγία της καλής είδησης ότι θα γεννήσει τον Μεσσία, αυτόν που υποσχέθηκε ο Θεός και περίμενε ο λαός· τον Λυτρωτή, τον Ελευθερωτή των ανθρώπων, ώστε να μπορούν να έχουν αληθινή ζωή.
2. Η Ελισάβετ ήταν μητέρα του Ιωάννη του Βαπτιστή και συγγενής της Μαρίας (θεία ή, μάλλον, ξαδέρφη).
3. Η Ναζαρέτ ήταν μικρή και φτωχή κωμόπολη στη Γαλιλαία (βλ. χάρτη, φωτ. και μαθ. 2, 4γ).

|
|
4. Τα κορίτσια τότε αρραβωνιάζονταν στα 12 με 13 τους χρόνια. Ο αρραβώνας ήταν ένα σοβαρό θρησκευτικό και κοινωνικό γεγονός. Η απιστία της αρραβωνιασμένης κοπέλας τιμωρούνταν, όπως και της παντρεμένης, με σκληρό θάνατο (συνήθως δημόσιο λιθοβολισμό). Για τους άντρες η συνηθισμένη ηλικία γάμου ήταν ανάμεσα στα 18 με 24 χρόνια τους.
5. Ο αρραβώνας της Μαριάμ με τον Ιωσήφ ήταν ειδική περίπτωση. Αυτή πρέπει να ήταν 12-13 ετών, εκείνος ηλικιωμένος και χήρος με παιδιά. Από τα ευαγγέλια ξέρουμε τα ονόματα των γιών του: Ιάκωβος, Ιωσής, Σίμων και Ιούδας. Αυτά αναφέρουν και για κόρες του, όμως χωρίς τα ονόματά τους (βλ. Μτ 13, 55-56 και Μκ 6, 3).Ο Ιωσήφ ήταν «τέκτων», δηλ. ξυλουργός, επιπλο-ποιός, καροποιός (αμαξάς) και οικοδόμος (χτίστης).
6. Το όνομα Μαριάμ ή Μίριαμ ή Μαρία σημαίνει «δυνα-μική». Οι ευσεβείς γονείς της λέγονταν Ιωακείμ και Άννα και ήταν μακρινοί απόγονοι του βασιλιά Δαβίδ. Για αρκετά χρόνια παρέμειναν άτεκνοι. Τη γέννηση της Μαρίας δέχτηκαν ως χάρη και απάντηση του Θεού στις προσευχές τους. Γι» αυτό και την αφιέρωσαν στον Ναό των Ιεροσολύμων. Εκεί έμεινε 12 χρόνια και γνώρισε βαθιά την ισραηλιτική πίστη. Χαρακτηριστικά της: αγάπη, αφοσίωση και εμπιστοσύνη στον Θεό και αγνότητα ζωής.
7. Ιησούς σημαίνει σωτήρας, ελευθερωτής, λυτρωτής (= αυτός που δίνει «λύτρα», δηλαδή χρήματα ή άλλα πολύτιμα αγαθά, για να ελευθερώσει αιχμαλώτους ή ομήρους).
8. Όταν ο Ιωσήφ πήρε στο σπίτι του τη Μαρία, τότε αυτή έγινε τυπικά νόμιμη σύζυγος του. Όσο ζούσε, φρόντιζε και προστάτευε την ίδια και τον Ιησού, μαζί με τα δικά του παιδιά.
|
|
Επεξεργασία |
 |
1. Διηγηθείτε με συντομία το κείμενο α΄. Υπογραμμίστε τις λέξεις με τις οποίες ο άγγελος χαιρετά τη Μαρία. Ποιο μήνυμα της φέρνει;
2. Τι είχε υποσχεθεί ο Θεός στους πρωτόπλαστους μετά το βαρύ σφάλμα τους; Τι σχέση έχει αυτή η υπόσχεση με το μήνυμα του αγγέλου; (βλ. και Ερμ. 1)
3. Έχουμε παρακολουθήσει μέσα από όλη την ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης ότι ο Θεός πάντοτε ζητούσε την ελεύθερη συγκατάθεση, δηλ. τη σύμφωνη θέληση του ανθρώπου. Υπογραμμίστε στο κείμενο α΄ όλες τις αντιδράσεις και τα λόγια της Μαρίας που δείχνουν πώς η ίδια συνεργάστηκε εδώ.
4. Διηγηθείτε με συντομία το κείμενο β΄. Τι προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει ο Ιωσήφ ως άνθρωπος της εποχής του; Χαρακτηρίστε τον από τη στάση του (βλ. και Ερμ. 5 και 8).
5. Στο ευαγγελικό κείμενο του μαθήματος ποια ασυνήθιστα, ανατρεπτικά, νέα και απελευθερωτικά γεγονότα και λόγια - σε σχέση με τον Θεό, τους ανθρώπους και τη ζωή - μπορούμε να επισημάνουμε; Διατυπώστε τα και σημειώστε τους στίχους, όπου αυτά υπάρχουν. (Σημείωση: Η εργασία αυτή θα γίνεται σε όλα τα μαθήματα που έχουν ευαγγελικά κείμενα).
|

Ευαγγελισμός. Φορητή εικόνα του 16ου αι. από τη Μονή Διονυσίου, Άγιον Όρος. (Στην εικόνα του Ευαγγελισμού της Ανατολικής Εκκλησίας ο άγγελος κρατάει σκήπτρο. Συμβολίζει την εξουσία που του έδωσε ο Θεός, για να μεταφέρει το θέλημά του. Στην αντίστοιχη εικόνα της Δυτικής Εκκλησίας ο άγγελος κρατάει κρίνο, σύμβολο της καθαρότητας και της αγνότητας).
|
Εργασία
α. Παρατηρώντας την εικόνα του Ευαγγελισμού περιγράψτε την έκφραση του αγγέλου και της Παναγίας. Αναγνωρίζετε στοιχεία του κειμένου α' που σχετίζονται με αυτές τις εκφράσεις;
β. Γράψτε κάτω από τον πίνακα του Σαλβαντόρ Νταλί μια λέξη η φράση που να εκφράζει για σας το νόημα του Ευαγγελισμού. |
|
 |
Μηνύματα χαράς
Σήμερα έχουμε μηνύματα χαράς, πανηγυρίζουμε για την Παναγία.
Τα επίγεια γίνονται ένα με τα ουράνια. Ο Αδάμ ξαναπλάθεται.
Η Εύα ελευθερώνεται από την πρώτη εκείνη λύπη...
από τον Εσπερινό της γιορτής
|
|
|
Παναγία, η Μητέρα του Χριστού
Τη Μητέρα του Χριστού Μαρία τίμησε πάντοτε και τιμά η Ορθόδοξη Εκκλησία περισσότερο από όλους τους Αγίους. Οι άνθρωποι τής αφιέρωσαν Ακολουθίες, δηλ. εκκλησιαστικές τελετές, όπως είναι η Παράκληση (Μικρός και Μεγάλος Παρακλητικός Κανόνας) και οι Χαιρετισμοί. Σε αυτές οι πιστοί παρακαλούν για τη μεσολάβησή της και την ευχαριστούν για τη βοήθειά της. Παντού βρίσκονται εκκλησίες αφιερωμένες στο όνομά της. Αναρίθμητες εικόνες ζωγραφίστηκαν για χάρη της. Στάθηκε πηγή έμπνευσης για αμέτρητους καλλιτέχνες σε όλες τις εποχές. Για τους περισσότερους χριστιανούς η Παναγία είναι - μετά τον Χριστό - το πιο αγαπημένο άγιο πρόσωπο. Να μερικά από τα χαρακτηριστικά επίθετα που της έδωσαν: Πάντων χαρά, Μεγαλόχαρη, Γλυκοφιλούσα, Ελευθερώτρια, Γοργοεπήκοος, Καρδιώτισσα.
Από τις πολλές γιορτές προς τιμήν της οι κυριότερες είναι: Γέννηση (8 Σεπτ.), Εισόδια, αφιέρωσή της στον Ναό (21 Νοεμ.), Σύναξις της Θεοτόκου, συνολική τιμητική μνήμη (26 Δεκ.), Ευαγγελισμός (25 Μαρτ.), Κοίμηση (15 Αυγ.) και Χαιρετισμοί, Ακάθιστος Ύμνος (κάθε Παρασκευή βράδυ τις 5 πρώτες εβδομάδες της Μ. Τεσσαρακοστής πριν το Πάσχα).
|
Σπεύσε...
Εσύ που άξια προστατεύεις
τους χριστιανούς
και σταθερά παρακαλάς
γι αυτούς τον Πλάστη,
μην παρακούσεις τις δεήσεις
των αμαρτωλών·
αλλ' ως αγαθή που είσαι
σπεύσε να βοηθήσεις εμάς
που μ' εμπιστοσύνη σού φωνάζουμε...
Κοντάκιο από τους Παρακλητικούς Κανόνες
Χαίρε...
Χαίρε, σκάλα τ' ουρανού,
απ' την οποία κατέβηκε ο
Θεός· χαίρε, γέφυρα, που
οδηγεί τους γήινους στον
ουρανό· χαίρε, νύμφη ανύμφευτε.
από τον πρώτο Οίκο του Ακάθιστου Ύμνου
|

Ευαγγελισμός, Σαλβαντόρ Νταλί (1904-1989)
|
|
Εργασία
γ. Βρείτε στους δύο ύμνους λέξεις ή φράσεις που δείχνουν τη σχέση της Παναγίας
με τον Θεό και τους πιστούς.
δ. Καταγράψτε ναούς της περιοχής σας που είναι αφιερωμένοι στην Παναγία.
|
Βασικά στοιχεία του μαθήματος
- Με τον Ευαγγελισμό αρχίζει καινούργια εποχή για την ανθρώπινη ιστορία. Χαρακτηριστικό της: οι παλιές υποσχέσεις (επαγγελίες) του Θεού αρχίσουν να εκπληρώνονται.
- Η Παναγία ως εκπρόσωπος όλων των ανθρώπων έδωσε ελεύθερα και πρόθυμα τη συγκατάθεση της στο θέλημα του Θεού για το καλό των ανθρώπων.
- Με τη υπερφυσική του σύλληψη στα σπλάχνα της Μαρίας ο Ιησούς παίρνει την ανθρώπινη ύπαρξη πεντακάθαρη και τέλεια. Ο Χριστός γίνεται έτσι ο γενάρχης του καινούριου κόσμου («νέος Αδάμ»). Πάνω σε Αυτόν στηρίξουν οι άνθρωποι τις ελπίδες τους για τον ερχομό της νέας ανθρωπότητας.
|
|