Η μουσική τns Λατινικής Αμερικής μπορεί να ταξινομηθεί, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει, στις παρακάτω περιοχές:

• Στη μουσική των Άνδεων περιλαμβάνονται οι χώρες της δυτικής Ν. Αμερικής όπως το Περού, η Βολιβία, το Εκουαδόρ, η Χιλή και η Βενεζουέλα.

• Στη μουσική της κεντρικής Ν. Αμερικής περιλαμβάνονται το Ελ Σαλβαδόρ, η Νικαράγουα, ο Παναμάς, η Ονδούρα και η Κόστα Ρίκα.

• Στη μουσική της Καραϊβικής περιλαμβάνονται πολλά ισπανόφωνα και γαλλόφωνα νησιά όπως η Αϊτή, η Κούβα, το Πουέρτο Ρίκο, η Μαρτινίκα.

• Στη μουσική της Βραζιλίας η οποία αποτελεί από μόνη της μια μουσική περιοχή λόγω του μεγέθους της, της τεράστιας ποικιλίας της και λόγω του ότι ήταν η μοναδική πορτογαλική αποικία.

Μπορεί η ισπανική και η λατινοαμερικάνικη μουσική να διασταυρώθηκαν μεταξύ τους αλλά στη δεύτερη υπάρχουν έντονες επιδράσεις από την αγγλική, την αμερικάνικη και κυρίως την αφρικανική μουσική παράδοση.

Μελετώντας τη λατινοαμερικάνικη μουσική από πλευράς ιστορικής, μπορεί κανείς να επισημάνει τρεις μεγάλες πολιτιστικές κληρονομιές:

• Την προκολομβιανή, η οποία αναφέρεται στη μουσική των ιθαγενών Ινδιάνων πριν από την κατάκτηση της περιοχής από τους Ισπανούς.

• Την ισπανική, που αφορά στις επιδράσεις των κατακτητών στους ιθαγενείς λαούς και τη διαμόρφωση του λεγόμενου λατινοαμερικάνικου ύφους.

• Την αφροαμερικάνικη, η οποία ξεκινά σχεδόν ταυτόχρονα με την ισπανική με το κύμα δουλεμπορίου, που αναπτύχθηκε στην περιοχή και την εισαγωγή Αφρικανών σκλάβων κατά το 19ο αι.

Η γενική δομή της λατινοαμερικάνικης μουσικής βασίζεται στη δομή των ισπανικών τραγουδιών και τους αφρικανικούς ρυθμούς, διατηρώντας ταυτόχρονα και τις παραδόσεις των ιθαγενών, που προϋπήρχαν στην περιοχή.

Πολλά μουσικά όργανα προέρχονται από την προκολομβιανή εποχή, όπως επίσης και διάφορες παραδόσεις, οι οποίες σε μερικές απομακρυσμένες περιοχές εξακολουθούν να διατηρούνται ζωντανές.

Η ινδιάνικη μουσική των φυλών «Κέτσουα» (Quechua) και «Αϋμάρα» (Aymara) στην περιοχή των Άνδεων περιλαμβάνει τραγούδια της δουλειάς, επικά, θρήνους, της διασκέδασης και τελετουργικά τραγούδια, τα κείμενα των οποίων διατηρούν τους μύθους της κάθε φυλής.

Παρουσιάζουν έντονες επιρροές από την ευρωπαϊκή μουσική -λόγω των Ισπανών κατακτητών- αλλά καθόλου από την αφρικανική.

Μουσικοί της φυλής Αϋμάρα

Τα περισσότερα μουσικά όργανα των ιθαγενών της Ν. Αμερικής είναι πνευστά και κρουστά, από φυσικά υλικά ζωικής και φυτικής προέλευσης.

• Το «γουανκάρα» (wancara) είναι ένα τύμπανο με πολύ δυνατό ήχο από τη Βολιβία, φτιαγμένο από ξύλο και κογχύλι με μεμβράνη από δέρμα κατσίκας.

• Τα «τσάιτσα» (chajchas) είναι σείστρα φτιαγμένα από νύχια κατσίκας ή λάμα. Τα νύχια του ζώου κόβονται όταν μεγαλώσουν και δένονται στη σειρά με σχοινί φτιάχνοντας μια αλυσίδα.

• Το «ζαμπόνα» (zampona) είναι ένας καλαμένιος αυλός του Πάνα, που παίζεται από τους ιθαγενείς των υψιπέδων της λίμνης Τιτικάκα, ανάμεσα στο Περού και τη Βολιβία.

• Το «κένα» (quena) είναι ένας ευθύαυλος.

• Το «τάρκα» (tarka) είναι ένας αυλός από ξύλο, με επιστόμιο-σφυρίχτρα και μικρή τρύπα για τον αέρα. Ο ήχος του και ο τόνος του είναι διαφορετικός από οποιονδήποτε αυλό των Άνδεων.

Οι αφροαμερικάνικες κοινότητες στη Βραζιλία διατηρούν πολλά στοιχεία από τις αφρικανικές ρίζες τους, με ζωηρούς και έντονα συγκοπτόμενους ρυθμούς, αντιφωνικό τραγούδι και την κυριαρχία των κρουστών. Ο συνδυασμός πορτογαλικών με αφρικανικά στοιχεία είναι ιδιαίτερα προφανής στους βραζιλιάνικους παραδοσιακούς χορούς όπως η «σάμπα» (samba) και στις πιο πρόσφατες αστικές μορφές μουσικής όπως η «μποσανόβα» (bossanova). Οι ιθαγενείς του βραζιλιάνικου τροπικού δάσους παίζουν σφυρίχτρες, φλάουτα, τύμπανα και σείστρα. Η μουσική τους μιμείται τους ήχους του τροπικού δάσους. Όταν οι Πορτογάλοι κατακτητές έφτασαν στη Βραζιλία, συνάντησαν τους ιθαγενείς να παίζουν μια σειρά καλαμένιων αυλών και άλλα αερόφωνα και μεμβρανόφωνα όργανα.

Η λέξη σάμπα προέρχεται από την Αφρική. Σημαίνει «μελαγχολία» ή «χορός της κοιλιάς», υποδηλώνοντας αντίστοιχα το περιεχόμενο των στίχων και την κίνηση του χορού

Οι επικεφαλής της κάθε σχολής επιλέγουν ένα θέμα, που δηλώνεται με το άρμα και τα κοστούμια των συμμετεχόντων, τραγουδιέται από σολίστες και τη χορωδία της σχολής με τη συνοδεία μιας «μπατερία» (bateria: ομάδα που αποτελείται από 150- 200 εκτελεστές κρουστών που παίζουν τη ρυθμική βάση του συνόλου). Η μουσική που γράφεται ειδικά για να παρελάσει το κάθε άρμα, λέγεται «μπατουκάντα» (batucada). Η επιλογή της μπατουκάντα γίνεται με πολύ αυστηρά κριτήρια από μια κριτική επιτροπή ώστε να είναι κατάλληλη για να παρουσιαστεί στην παρέλαση του καρναβαλιού.

Στις περιοχές Χεσίφε (Recife) και Ολίντα (Olinda) κατά τη διάρκεια του καρναβαλιού, παίζουν ένα είδος μουσικής που ονομάζεται μαρακατού (maracata). Πρόκειται για ένα είδος παραδοσιακής μουσικής με αφρικανικές ρίζες, που χρησιμεύει ως ηχητικό φόντο για τις ομάδες που παρελαύνουν.

Προέρχεται από τις τελετές που λάμβαναν χώρα κατά την εποχή της αποικιοκρατίας για να τιμήσουν τους βασιλιάδες του Κονγκό, οι οποίοι ήταν αφρικανοί σκλάβοι που κατείχαν ηγετικές θέσεις ανάμεσα στον πληθυσμό των σκλάβων. Η μουσική παίζεται από μεγάλα τύμπανα, μεγάλα μεταλλικά κουδούνια, τύμπανα «με χορδατούρα» (snare drum) και σείστρα.

Τη δεκαετία του 1950, μια ομάδα συνθετών, στις παραθαλάσσιες γειτονιές της Ιπανέμα και της Κοπακαμπάνα, ανέπτυξαν ένα είδος μουσικής που αποτελούνταν από συγχώνευση ήχων τζαζ και ενός απαλού ρυθμού σάμπα, συχνά σε πιο αργό ρυθμό. Τον ονόμασαν «μποσανόβα» (bossanova: ο νέος ρυθμός).

Σούρντο (Surdo): ένα μεγάλο μεταλλικό μπάσο τύμπανο που το χτυπούν με μαλακά χτυπητήρια. Κρατάει ένα σταθερό ρυθμικό σχήμα που δίνει τον παλμό σε όλους. Το δεξί χέρι χτυπάει και το αριστερό καταπνίγει τον ήχο.

Καΐσα ντε γκέρο (Caixa de guerro): τύμπανο με χορδατούρα (snare drum) που παίζεται με το ένα χέρι να έχει κατεύθυνση προς τα πάνω και το άλλο χαλαρά προς τα κάτω.

Χεπινίκε (Repinique): ένα μικρό τύμπανο, με υψηλό τονικό ύψος και διπλή μεμβράνη που χρησιμοποιείται για να παίζει σόλο στις περιπτώσεις ερώτησης- απάντησης.

Απίτο (Apito): μια σφυρίχτρα που χρησιμοποιείται από τον επικεφαλής για να σηματοδοτεί κάποιες οδηγίες για την ομάδα.

Κουίκα (Cuica): Τύμπανο τριβής. Ονομάζεται και «κολοκύθα που γελάει» εξαιτίας του ήχου που παράγει. Ο εκτελεστής τρίβει το καλαμάκι πάνω-κάτω με ένα βρεγμένο πανί και με το άλλο χέρι πιέζει τη μεμβράνη κοντά στο σημείο ένωσης του καλαμιού με το δέρμα για να αλλάξει τον τόνο.

Τσοκάλο (Chocalo): ένα σείστρο, που παίζει σε όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης. Αποτελείται από ένα μεταλλικό κύλινδρο μήκους 30-50 εκ., γεμισμένο με άμμο. Μερικές φορές μπορεί να είναι και δύο παράλληλοι κύλινδροι ενωμένοι μεταξύ τους.

Ρέκο-Ρέκο ή γκουίρο (Reco-reco ή guiro): μια ξύστρα από μπαμπού, που παίζεται όπως το τσοκάλο. Μπορεί να φτιαχτεί από μέταλλο με ελατήρια στην πάνω πλευρά του οργάνου.

Αγκό-γκο (Ago-go): μια κουδούνα με δύο τόνους, ψηλό και χαμηλό. Την κρατούν με το αριστερό χέρι και τη χτυπούν με μπαγκέτα τυμπάνου. Παίζει πολύπλοκοι ρυθμούς.

Στη Β. Αργεντινή κυριαρχεί η μουσική των Άνδεων ενώ αντίθετα στην πρωτεύουσα Μπουένος Άιρες κυριαρχεί η μουσική για το «τάνγκο²» (tango). Η μουσική αυτή προέκυψε από τη συνένωση διαφόρων ειδών ευρωπαϊκής μουσικής. Από αυτές τις επιδράσεις δημιουργήθηκε αρχικά ο χορός «μιλόνγκα» (milonga), ο οποίος σταδιακά εξελίχθηκε σε τάνγκο (χορός που προέρχεται από τις περιοχές του Μπουένος Άϋρες στις οποίες ζούσαν τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα).

Το «μπαντονεόν» (bandoneόn) είναι ένα αερόφωνο πληκτροφόρο μουσικό όργανο (με ελεύθερες μεταλλικές γλωττίδες στο εσωτερικό του), ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Αργεντινή. Ονομάστηκε έτσι από τον εφευρέτη του, τον Γερμανό Χάινριχ Μπαντ. Κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1840 αρχικά ως όργανο για την εκκλησιαστική μουσική και την καθημερινή λαϊκή μουσική.

Οι Γερμανοί μετανάστες στην Αργεντινή έφεραν μαζί τους το όργανο στις αρχές του 20ού αιώνα, όπου ενσωματώθηκε στην ντόπια μουσική. Σε αντίθεση με το ακορντεόν, το μπαντονεόν δεν έχει στενόμακρα πλήκτρα, αλλά στρόγγυλα πλήκτρα-κουμπιά και στις δύο πλευρές. Επίσης, τα περισσότερα πλήκτρα-κουμπιά στο μπαντονεόν παράγουν διαφορετική νότα, όταν η φυσούνα ανοίγει από ό,τι όταν κλείνει. Αυτό σημαίνει ότι η κάθε σειρά κουμπιών είναι στην πραγματικότητα δύο: μία για τις νότες που παράγονται όταν η φυσούνα ανοίγει και μία για τις νότες που παράγονται όταν κλείνει. Δεδομένου ότι η αριστερή και η δεξιά σειρά κουμπιών διαφέρουν μεταξύ τους, ο οργανοπαίχτης πρέπει να εξοικειωθεί ουσιαστικά με τέσσερα «πληκτρολόγια» για να μάθει να παίζει.