|
Όροι – κλειδιά της ενότητας
Ισλάμ, Μουσουλμάνος, Κοράνι, Εγίρα, τζιχάντ (ιερός πόλεμος), μάρτυρες πίστης, χαλίφης, μάχη
Γιαρμούκ, μάχη Πουατιέ, διάσπαση ενότητας μεσογειακού κόσμου .
α. Ίδρυση και αρχές του Ισλάμ
Η εξάπλωση των Αράβων, που επηρέασε βαθιά την παγκόσμια ιστορία, ήταν συνέπεια της μεταστροφής του λαού αυτού στο Ισλάμ (επί λέξει «αφοσίωση και πίστη στο θέλημα του Θεού»), μoνοθεϊστική θρησκεία που ίδρυσε ο Μωάμεθ (περ. 570-632).
Ο Μωάμεθ ήταν οδηγός καραβανιών. Ταξίδευε συχνά στις χώρες της Εγγύς Ανατολής και είχε γνωρίσει από κοντά το Χριστιανισμό και τον Ιουδαϊσμό. Επηρεασμένος από τις δύο αυτές θρησκείες, ο Μωάμεθ διακήρυξε τις αρχές της νέας θρησκείας του Ισλάμ, διώχτηκε όμως το 622 από την πατρίδα του, τη Μέκκα, και κατέφυγε στη Μεδίνα, όπου απέκτησε έναν πυρήνα πιστών οπαδών. Το έτος αυτό (622), έτος της Εγίρας (αποδημίας), καθιερώθηκε ως αφετηρία του χρονολογικού συστήματος των Αράβων. Κατά την επόμενη δεκαετία (622-632) το Ισλάμ κυριάρχησε σ' όλη την Αραβία.
Το Κοράνι (επί λέξει «λόγος θεού»), το ιερό βιβλίο της νέας θρησκείας, απαιτούσε από τους πιστούς (Μουσλίμ) να διαδώσουν το Ισλάμ με ιερό πόλεμο (τζιχάντ) κατά των απίστων. Ωστόσο τους απαγόρευε να ασκήσουν καταναγκασμό στους Χριστιανούς και τους Ιουδαίους. Όσοι έπεφταν στον πόλεμο γίνονταν μάρτυρες της πίστης και εξασφάλιζαν μια θέση στον Παράδεισο .
β. Η επέκταση - Παράγοντες και συνέπειες
Ο θεσμός του ιερού πολέμου προσέδωσε στους Άραβες ακατανίκητη ορμή. Δυο χρόνια μετά το θάνατο του Προφήτη, οι μαχητές του Ισλάμ, υπό την ηγεσία του χαλίφη (δηλ. του τοποτηρητή και διαδόχου του Προφήτη), εξόρμησαν από τη Χερσόνησο τους. Ο βυζαντινός στρατός συντρίφτηκε στη μάχη του Γιαρμούκ (636). Μέσα σε λίγα χρόνια οι επιδρομείς κατέκτησαν τις γειτονικές ρωμαϊκές και περσικές επαρχίες (Παλαιστίνη, Συρία, Αίγυπτος, Μεσοποταμία και Περσία). Έτσι αποδείχτηκαν μάταιες οι στρατιωτικές επιτυχίες του Ηρακλείου κατά των Περσών. Τα ανατολικά σύνορα του Βυζαντίου βαθμιαία υποχώρησαν στις παρυφές της Μ. Ασίας. Η αραβική απειλή κορυφώθηκε στο πέρασμα από τον 7ο στον 8ο αι.
|
|
Το Κοράνι για τον πόλεμο
Να μάχεστε εναντίον αυτών που μάχονται εναντίον σας καθώς βαδίζετε στο δρόμο του Θεού, αλλά μην αμαρτάνετε, γιατί ο Θεός δεν αγαπά τους αμαρτωλούς.
Σκοτώστε τους εχθρούς σας όσες φορές τους αντιμετωπίζετε• διώξτε τους από το μέρος που σας έδιωξαν. Γιατί (αν και ο φόνος είναι αμαρτία) οι άδικες διώξεις είναι χειρότερες από το φόνο [...]. Αν μάχονται εναντίον σας, σκοτώστε τους, γιατί αυτή είναι η ανταμοιβή που αρμόζει σ' αυτούς τους απίστους.
Κοράνι, 2, 190-191, στο: S. A. Mawdudi, Towards
Understandig the Quran, τ. 1,
σημ. 201, σ. 151
|
|
Φορολογικές ρυθμίσεις στην Αίγυπτο
Έτσι [ο πατέρας μου, δηλαδή ο στρατηγός Άμρ, ο κατακτητής της Αλεξάνδρειας] επέβαλε σε κάθε ενήλικο, έξω από τους απόρους, κεφαλικό φόρο δύο δηναρίων (ρωμαϊκό και αραβικό νόμισμα), και σε κάθε ιδιοκτήτη γης, επιπρόσθετα, τρεις αρτάβες σίτου, δύο δοχεία λάδι, δύο μέλι και δύο ξίδι, που θα διετίθεντο για τη συντήρηση των μουσουλμάνων [...]. Ζητήθηκε από τους κατοίκους της Αιγύπτου να παρέχουν σε κάθε μουσουλμάνο ένα μάλλινο ένδυμα, ένα τουρμπάνι (δηλ. κεφαλόδεσμο), περισκελίδες (παντελόνι) και ένα ζευγάρι παπούτσια το χρόνο [...].
Τα παραπάνω καταγράφηκαν σε επίσημο έγγραφο, με το οποίο συνομολογήθηκε ότι, όσο θα τηρούσαν αυτούς τους όρους, οι γυναίκες και τα παιδιά τους δεν θα εξανδραποδίζονταν και η περιουσία τους θα παρέμενε στην κατοχή τους. Η συμφωνία υποβλήθηκε στο [χαλίφη] Ούμαρο [Α', 634-644], ηγέτη των πιστών, ο οποίος και την προσυπέγραψε. Έτσι όλη η χώρα [της Αιγύπτου] υποβλήθηκε στη φορολογία εγγείου κτήσεως (δηλ. γης και κτημάτων).
Απόσπασμα από άραβα ιστορικό
Μπαλαδούρι, Ι. Ε. Ε., τ. Ζ',251.
|
Οι κυριότεροι παράγοντες των αραβικών κατακτήσεων ήταν η εξάντληση Βυζαντινών και Περσών από τη μακροχρόνια πολεμική τους σύγκρουση στα χρόνια του Ηρακλείου και η έντονη αντίθεση μεταξύ του κέντρου και των ανατολικών επαρχιών του Βυζαντίου που παρέμειναν προσκολλημένες στην αίρεση του Μονοφυσιτισμού. Οι επαρχίες αυτές κατακτήθηκαν ως τα μέσα του 7ου αι. και ενσωματώθηκαν στο Χαλιφάτο, όπως ονομάστηκε το Αραβικό Κράτος
|
