| ΜΑΘΗΜΑ 13
|
Βαλτική και Βόρεια θάλασσα: δύο θάλασσες
του
ευρωπαϊκού βορρά |
 |
Σ' αυτό το
μάθημα θα μάθω |
|
 |
Λέξεις -
κλειδιά |
- Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της Βαλτικής και
της Βόρειας θάλασσας.
- Ποια είναι η σημασία τους για τους κατοίκους
των χωρών της βόρειας Ευρώπης.
|
|
• αβαθείς θάλασσες •
αλιεία • κοιτάσματα φυσικού αερίου
• κοιτάσματα πετρελαίου • λιμάνια. |
|
 Συνεργάζομαι στην τάξη 
|
|
1. Εργαστείτε ανά
δύο. Με τη βοήθεια του χάρτη 13.1, εντοπίστε και σημειώστε παρακάτω τα
κράτη που βρέχονται: |
| |
α. από τη Βόρεια θάλασσα:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… β. από τη Βαλτική θάλασσα:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… γ. από τη Βόρεια και από τη
Βαλτική θάλασσα και βρίσκονται στην περιοχή συνάντησης των δύο
θαλασσών; ……………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
|
|
2. Εργαστείτε ανά
ομάδες. Κάθε ομάδα να επιλέξει και να υλοποιήσει μια από τις ακόλουθες
εργασίες. |
13.1
Χάρτης Βόρειας και
Βαλτικής θάλασσας
|
|
|
|
1η εργασία:α. Παρατηρήστε την εικόνα
13.2. Ποιες χώρες εκμεταλλεύονται τα ενεργειακά κοιτάσματα της Βόρειας θάλασσας;
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… β. Μελετήστε τον πίνακα 12.4
και τον χάρτη 47.1. Πόσα από τα 10 μεγαλύτερα ευρωπαϊκά λιμάνια
βρίσκονται στη Βόρεια θάλασσα;
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… γ. Συζητήστε στην ομάδα για
τη σημασία της Βόρειας θάλασσας στη ζωή των λαών που κατοικούν στα
παράλιά της.
|
|
13.2
Χάρτης εκμετάλλευσης
κοιτασμάτων φυσικού αερίου
και πετρελαίου της Βόρειας θάλασσας |
|
|
2η εργασία: α. Παρατηρήστε
τις εικόνες 13.3 και 13.4. Σχολιάστε τις συνθήκες ναυσιπλοΐας που
επικρατούν τον χειμώνα στη Βαλτική, καθώς και τα προβλήματα που αυτές
προκαλούν στις μεταφορές. Η Βόρεια θάλασσα παγώνει τον χειμώνα;
Απαντήστε με ένα «ναι» ή ένα «όχι»………………………… β. Παρατηρήστε
στον πολιτικό χάρτη της εικόνας 25.1 το γεωγραφικό πλάτος κάθε
θάλασσας. Πιστεύετε ότι το γεωγραφικό πλάτος των δύο θαλασσών είναι
περίπου ίδιο ή πολύ διαφορετικό;
……………………………………………………………………………………………………………………………………… γ. Ποια από τις δύο θάλασσες είναι
ανοιχτή, επικοινωνώντας με τον Ατλαντικό Ωκεανό, και ποια είναι κλειστή;
………………………………………………………………………………………………………………………………………
δ.
Παρατηρήστε στον γεωμορφολογικό χάρτη της εικόνας 16.1 τα ποτάμια που
καταλήγουν στη Βαλτική θάλασσα. Πιστεύετε ότι τα ποτάμια που
καταλήγουν
σ' αυτήν είναι πολλά ή λίγα;
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ε.
Μπορείτε (συνδυάζοντας τις απαντήσεις σας στις ερωτήσεις β, γ και δ) να
δώσετε μια εξήγηση γιατί μεγάλο μέρος της Βαλτικής παγώνει;
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… στ. Συζητήστε στην ομάδα για τη
σημασία της Βαλτικής θάλασσας στη ζωή των λαών που κατοικούν στα
παράλιά της.
3. Κάθε ομάδα να παρουσιάσει
συνοπτικά στην τάξη τα συμπεράσματα της εργασίας της.
|
|
 Μελετώ στο σπίτι
|
Η
Βαλτική και η Βόρεια θάλασσα είναι δύο θάλασσες του ευρωπαϊκού βορρά. Η
Βαλτική είναι κλειστή, αβαθής θάλασσα (με μέσο
βάθος τα 60 μέτρα), που
περιβάλλεται από τη Ρωσία, τη Γερμανία, την Πολωνία, τη Λιθουανία, τη
Λετονία, την Εσθονία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Τα νερά της έχουν
πολύ μικρή αλατότητα, γεγονός που οφείλεται στο ότι: α) σ' αυτήν
καταλήγουν τα νερά πολλών ποταμών της περιοχής (Όντερ, Βιστούλας,
Ντβίνα, πολλά σουηδικά και φινλανδικά μικρά ποτάμια κτλ.), β) η
επικοινωνία της με τον Ατλαντικό Ωκεανό είναι περιορισμένη, αφού
γίνεται μόνο μέσω δύο στενών πορθμών στα όρια της Δανίας και γ)
βρίσκεται σε μεγάλο γεωγραφικό πλάτος, με αποτέλεσμα η εξάτμιση που
προκαλεί ο ήλιος να είναι μικρή. |
|
Η Βόρεια θάλασσα είναι ανοικτή, αβαθής θάλασσα (με
μέσο βάθος τα 100
μέτρα), η οποία προς τον βορρά οριοθετείται από τα νησιά Σέτλαντ. Ακτές
σ' αυτή διαθέτουν η Γαλλία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο,
η Δανία, η Σουηδία και η Νορβηγία. Στη Βόρεια θάλασσα καταλήγουν
ποταμοί όπως ο Ρήνος, ο Έλβας, ο Τάμεσης κ.ά. Τα νερά της έχουν σχετικά
υψηλή αλατότητα και είναι θερμότερα τον χειμώνα από αυτά της Βαλτικής
(αν και οι δύο θάλασσες βρίσκονται στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος) λόγω του
ότι σ' αυτή φτάνει μέσω του Ατλαντικού Ωκεανού το θερμό Ρεύμα του
Κόλπου. Έτσι, τα νερά της Βόρειας θάλασσας δεν παγώνουν τον χειμώνα,
ενώ η βόρεια Βαλτική παγώνει.
Τόσο η
Βόρεια θάλασσα όσο και η Βαλτική είναι θάλασσες με σημαντική επίδραση
στη ζωή των Ευρωπαίων που κατοικούν στα παράλιά τους.
Η
σημασία της Βόρειας θάλασσας για την οικονομία της Ευρώπης είναι πολύ
μεγάλη. Τα κράτη που βρέχονται από αυτήν έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένη
βιομηχανία. Στις ακτές της βρίσκονται μερικά από τα μεγαλύτερα λιμάνια
σε παγκόσμιο επίπεδο (Ρότερνταμ, Αμβέρσα, Αμβούργο, Μπέργκεν κ.ά.), με
αποτέλεσμα στα νερά της να παρατηρείται πυκνή κίνηση πλοίων. Η Βόρεια
θάλασσα είναι πλούσια σε αλιεύματα (ρέγκες, βακαλάοι, σκουμπριά κ.ά.),
ενώ ο ισχυρότερος αλιευτικός στόλος της περιοχής είναι ο νορβηγικός. Η
ανακάλυψη πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη δεκαετία του 1960 στον
βυθό της Βόρειας θάλασσας έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη της περιοχής.
Η
σημασία της Βαλτικής θάλασσας για την οικονομία των χωρών τις οποίες
περιβρέχει είναι μεγάλη. Είναι ο θαλάσσιος δρόμος που συνδέει τις
σκανδιναβικές χώρες με τη βόρεια Ευρώπη. Για τις βαλτικές χώρες
(Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) και την Πολωνία αποτελεί τη μόνη διέξοδο
τους στη θάλασσα. Στις ακτές της βρίσκονται πολλά και μεγάλα λιμάνια
(Αγία Πετρούπολη, Ταλίν, Ρίγα, Γκντανσκ, Κίελο, Κοπεγχάγη, Στοκχόλμη,
Ελσίνκι κ.ά.).
Η Βαλτική επικοινωνεί
με τη Λευκή θάλασσα και τον Εύξεινο Πόντο μέσω των πλωτών ποταμών της
Ρωσίας και των διωρύγων που έχουν κατασκευαστεί.
|
|
13.3 Βαλτική θάλασσα: ο Φινικός Κόλπος παγωμένος τον χειμώνα
13.4 Η Βόρεια θάλασσα δεν παγώνει
τον χειμώνα.
|
|
 Επεκτείνω τις γνώσεις μου
|
|
Βίκινγκς, οι θαλασσοπόροι από
τον ευρωπαϊκό βορρά
Βίκινγκς
ονομάζονταν κατά την περίοδο 800-1100 μ.Χ. οι Σκανδιναβοί που ταξίδευαν
στις θάλασσες εξερευνώντας νέες περιοχές. Οι Βίκινγκς πραγματοποίησαν
αρκετές πολεμικές επιχειρήσεις σχεδόν σε όλη την Ευρώπη κατά την
περίοδο της ακμής τους και έφτασαν μέχρι την Ισλανδία, τη Γροιλανδία
και το Λαμπραντόρ.
Έτσι, δεν
είναι περίεργο που ίχνη του πολιτισμού τους συναντώνται στη Νορβηγία,
στη Σουηδία, στη Δανία, στη Φινλανδία, στη βόρεια Γαλλία, στο Ηνωμένο
Βασίλειο, ακόμα και στη Βόρεια Αμερική! Χρησιμοποιώντας τα ποτάμια της
Ευρώπης οι Βίκινγκς έφτασαν μέχρι την Κωνσταντινούπολη, το Παρίσι και
άλλες πόλεις, τις οποίες πολιόρκησαν, ενώ ίδρυσαν πόλεις όπως το Κίεβο,
το Δουβλίνο κ.ά. Με τα κατακτητικά τους ταξίδια ωστόσο άνοιξαν
εμπορικούς ποτάμιους και θαλάσσιους δρόμους που ένωσαν τη βόρεια Ευρώπη
με την Ασία!
Εκτός από τη δράση
τους ως θαλασσοπόρων, εμπόρων ή πολεμιστών, οι Βίκινγκς ανέπτυξαν
δραστηριότητα και στις τέχνες. Αξιόλογα είναι τα καλλιτεχνήματά τους
από ξύλο, ασήμι ή χρυσό, με χαρακτηριστικότερο μοτίβο της τέχνης τους
τα ζώα (άλογα, δράκους κ.ά.).
|
 Αξιολογώ τι έμαθα
|
|
1. Σημείωσε
δίπλα σε καθεμία από τις παρακάτω χώρες τη θάλασσα από την οποία
βρέχεται, χρησιμοποιώντας τα γράμματα (ΒΟ) για τις χώρες που βρέχονται
από τη Βόρεια θάλασσα και (ΒΑ) για εκείνες που βρέχονται από τη Βαλτική: |
| |
|
|
2. Εξήγησε γιατί τα
πιο σημαντικά λιμάνια της Ευρώπης βρίσκονται στη Βόρεια θάλασσα. |
|
|
