Αισθητική Αγωγή: Μουσική (Α Γυμνασίου): Ηλεκτρονικό Βιβλίο

Β ΕΝΟΤΗΤΑ:
ΥΦΑΙΝΩ ΜΟΥΣΙΚΗ
2β. Μουσικές σε πέντε τόνους

Σκοπόs: Εκμάθηση της Πεvτατovικής κλίμακας, των φθόγγων Ντο, Μι και Φα, της αξίας του μισού και του παρεστιγμένου μισού και Μπορντούν.

Λέξειs Κλειδιά: Γκονγκ, μεταλλόφωνο, ξυλόφωνο, τσελέστα, Κλωντ Ντεμπυσύ, "Το νανούρισμα του Jimbo", lμπρεσσιovισμός, Μωρίς Ραβέλ, "Η ασχημούλα πριγκίπισσα των παγόδων" (Η μάνα μου η χήνα)

Τραγούδι

Να τραγουδήσετε το Σκοτσέζικο τραγούδι "Στο νησί της Αϊόνα" (Iona boat song).

Σύμφωνα με το μύθο, στα παλιά χρόνια, τραγουδούσαν αυτό το τραγούδι οι μοναχοί, ενώ μετέφεραν με βάρκα τους νεκρούς βασιλιάδες της Σκοτίας στο νησί της Αϊόνα (στις Εβρίδες), για να ταφούν.

Εικόνα

*σπoδόs = τέφρα, σκόνη, χώμα.

ΥΦΑΙΝΩ ΜΟΥΣΙΚΗ

ΑΓΓΛΙΚΟΙ ΣΤΟΙΧΟΙ

1. Softly glide we along,
Softly chant we our song
For a king who to resting is come.
O, beloved and best
We are faring out West
To the dear isle lona, my home

2. Calmly there shalt thou lie,
With thy fathers gone by,
Their dust mingled deep with thine own,
Ne'er again to awake,
Till the last dawn shall break
And the trump of the judgement is blown.

AKΡΟΑΣΗ 1 "Στο νησί της Αϊόνα"

Πολλοί συνθέτες έκαναν ενορχηστρώσεις/- εναρμονίσεις/ - επεξεργασίες δημοτικών μελωδιών στην πεντατονική. Ακούστε το Σκοτσέζικο τραγούδι "Στο νησί της Αϊόνα" σε μια χορωδιακή επεξεργασία του Σερ Χιου Ρόμπερτον (Sir Hugh Roberton). Προσέξτε ότι τη μελωδία τραγουδούν οι αντρικές φωνές, ενώ οι υπόλοιπες φωνές συνοδεύουν με κλειστό στόμα (bouche fermee).

Εκτέλεση

Οι πιο κάτω μελωδίες (σε κλίμακα για μελέτη) αποτελούν τα βασικά θέματα του κομματιού "Νανούρισμα του Jimbo" από το έργο "Παιδική Γωνιά" για πιάνο του Κλωντ Ντεμπυσί (Claude Debussy, Γάλλοι 1862-1918). (α) Να χωριστείτε σε 4 ομάδες. Η κάθε μια ομάδα να επιλέξει μια από τις πιο κάτω μελωδίες και να την εκτελέσει. Οι μελωδίες να ακουστούν η μια μετά την άλλη.

Εικόνα

Μουσικές σε πέντε τόνους 2

(β) Να εκτελέσετε τις τέσσερις μελωδίες, ταυτόχρονα, ως πιο κάτω:

Εικόνα

AKΡΟΑΣΗ 2 "Νανούρισμα του Jimbo" από το έργο "Παιδική Γωνιά", για πιάνο του Κλωντ Ντεμπυσί(Claude Debussy 1862-1918)

Συνθέτης: Κλωντ Ντεμπυσί (Claude Debussy, Γάλλος, 1862-1918). Ο κύριος εκπρόσωπος του Ιμπρεσιονισμού. Χρησιμοποίησε συνηχήσεις που δεν χρησιμοποίησαν συνθέτες πριν απ' αυτόν και προσπαθεί να περιγράψει με τη μουσική του εικόνες και χρώματα.

Η Σουίτα "Παιδική Γωνιά" για σόλο πιάνο γράφτηκε το 1908. Ο Ντεμπυσί την αφιέρωσε στη Έμμα-Κλωντ, τη μικρή του κόρη (γνωστή ωs Σιου-Σιου) που ήταν τότε 3 χρονών. Το "Νανούρισμα του Jimbo" είναι το δεύτερο από 6 μικρά κομμάτια που αποτελούν τη σουίτα "Παιδική Γωνιά". Είναι πολύ ήρεμο στο χαρακτήρα και ξεκινά από τις πολύ χαμηλές νότες του πιάνου. Ίσως ο Jimbo δεν είναι άλλος από τον Dumbo, το ελεφαντάκι.

Να ακούσετε απόσπασμα από το πιο πάνω έργο και να απαντήσετε στο Τετράδιο Εργασιών σας

Ιμπρεσιονισμός

Καλλιτεχνικό κίνημα στην Ευρώπη του τέλους του 19ου και αρχές 20ού αιώνα. Πήρε το όνομά του από τον πίνακα "Impressions, soleil levant" του Κλωντ Μονέ (Claude Monet). Η έννοια της διαμόρφωσης σχημάτων μέσα από φωτοσκιάσεις χωρίς τη χρήση περιγράμματος στη ζωγραφική, επηρέασε άμεσα και τη διαμόρφωση της μελωδικής δομής στους συνθέτες της εποχής.

ΥΦΑΙΝΩ ΜΟΥΣΙΚΗ

AKΡΟΑΣΗ 3 "Ασχημούλα, η πριγκίπισσα των παγόδων" από τη Σουίτα Μπαλέτου "Η μάνα μου η χήνα", του Μωρίς Ραβέλ (Maurice Ravel, 1875-1937)

Η Μάνα Χήνα ήταν το πρότυπο της γυναίκας του χωριού, η οποία υποτίθεται ότι ήταν η πρώτη που άρχισε να διηγείται ιστορίες, ποιήματα και παραμύθια

Η Συνθέτες: Μωρίς Ραβέλ (Maurice Ravel. Γάλλος, 1875-1937). O Μωρίς Ραβέλ γεννήθηκε στο Ciboure (Πυρηναία), από μητέρα Βάσκα και σπούδασε στο Παρίσι πιάνο και σύνθεση. Οι συνθέσεις του διεύρυναν και εμπλούτισαν το κίνημα του Ιμπρεσσιονισμού στη μουσική.

Η "Ασχημούλα, η πριγκίπισσα των παγόδων". Στο κομμάτι αυτό ο Ραβέλ δημιουργεί μια ανατολίτικη εξωτική ατμόσφαιρα με τη χρήση πεντατονικών μελωδιών και άλλων κινέζικων στοιχείων. Το παραμύθι. Η Ασχημούλα ήταν μια πολύ όμορφη κινέζα πριγκίπισσα, την οποία καταράστηκε μια κακιά μάγισσα και τη μεταμόρφωσε σε μικροσκοπική δράκαινα με πολύ άσχημη όψη. Επειδή η Ασχημούλα ντρεπόταν για την εμφάνισή της, κρύφτηκε σε ένα μακρινό κάστρο. Μια μέρα, συνάντησε ένα εξίσου άσχημο Πράσινο Φίδι, το οποίο ήταν στην πραγματικότητα ένας ωραίος πρίγκιπας που τον είχε, και αυτόν, καταραστεί η κακιά μάγισσα.

Μαζί άρχισαν να περιπλανώνται για πολλά χρόνια, σε διάφορους τόπους. Τελικά, ναυάγησαν και οι δυο στο νησί των Παγόδων, του οποίου οι κάτοικοι ήταν μικροσκοπικά ανθρωπάκια από πορσελάνη και κρύσταλλο. Οι παγόδες ανακήρυξαν βασίλισσά τους την Ασχημούλα. Στην πραγματικότητα η χώρα των Παγόδων ήταν το βασίλειο του Πράσινου Φιδιού. Στο τέλος τα μάγια λύνονται, η πριγκίπισσα και ο πρίγκιπας παίρνουν την πραγματική τους μορφή και παντρεύονται.

Παγόδες

Είδος δημοφιλούς πορσελάνινης διακόσμησης το 18ο αιώνα στη Γαλλία. Παρίσταναν μικρά κινεζάκια, με αλλόκοτα πρόσωπα και ένα κινούμενο κεφάλι.

Ο Ραβέλ γράφει στην αρχή της κίνησης αυτής:« Ενώ η μικρή άσχημη πριγκίπισσα παίρνει το μπάνιο της, οι μικροί ιερείς και ιέρειες (παγόδες) της τραγουδούν και εκτελούν διάφορα μουσικά όργανα, ανάλογα με το μικροσκοπικό τους μέγεθος: όμποε και λαούτα κατασκευασμένα από τσόφλια καρυδιών, βιόλες από φλούδες αμυγδάλων κ.ά.»

Εικόνα

Μουσικές σε πέντε τόνους 2

Φύλλο Ακρόασης

1. Θέμα A. Ακούγεται στο φλάουτο. (σε κλίμακα για μελέτη)

Εικόνα

2. Θέμα Β. Η Ασχημούλα και το Πράσινο Φίδι αρχίζουν να χορεύουν ένα χορό. Σύντομα όλες οι παγόδες χορεύουν μαζί τους. (σε κλίμακα για μελέτη)

Εικόνα

3. Το Θέμα Γ ακούγεται στο φλάουτο, στη τσελέστα και στην άρπα: (σε κλίμακα για μελέτη)

Εικόνα

4. Με το μακρινό άκουσμα των κόρνων οι χορευτές φεύγουν. Η κίνηση τελειώνει με 4 συγχορδίες

Εικόνα

Αφού ακούσετε το κομμάτι "Ασχημούλα, η πριγκίπισσα των παγόδων" του Μωρίς Ραβέλ, να συμπληρώσετε τις εργασίες στο Τετράδιο Εργασιών.

Τσελέστα(celesta)

Είναι ιδιόφωνο όργανο και λειτουργεί με πληκτρολόγιο. Επινοήθηκε γύρω στα 1886 από το Γάλλο Auguste Mustel. Το εξωτερικό της θυμίζει μικρό όρθιο πιάνο, όμως, αντί χορδές έχει πλάκες από ένα μίγμα με πεπιεσμένο υδράργυρο. Ένας ειδικός μηχανισμός συνδέει τα πλήκτρα με μικρά σφυράκια που κτυπούν τις πλάκες. Σε κάθε πλάκα αντιστοιχεί ένα ηχείο που ενισχύει τον ήχο και τον κάνει πιο καθαρό και κρυστάλλινο. Παράγει ένα αγγελικό ήχο που μοιάζει με αυτόν του Γκλόνκεσπηλ.

Γκονγκ

Στρογγυλός μεταλλικός δίσκος με κύρτωμα στο κέντρο. Κρεμιέται από την κυρτωμένη περιφέρεια και έχει συγκεκριμένο τονικό ύψος. Κτυπιέται στο κέντρο, επάνω στο κύρτωμα.