Μουσική A΄ Γυμνασίου - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
 Α ΕΝΟΤΗΤΑ:
ΡΥΘΜΟΣ, ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΑ 3. Ανακαλύπτω τη φωνή
Σκοπόs: Εξερεύνηση
των ιδιοτήτων του ήχου, σύγχρονες φωνητικές προσεγγίσεις και
παραδείγματα από γραφικές παρτιτούρες.
Λέξειs Κλειδιά: Ήχος,
ιδιότητες του ήχου, έκφραση, γραφική παρτιτούρα, γκλισσάντο, Λουτσιάνο
Μπέριο, "Σεκουέντζα III "για γυναικεία φωνή, Τζωρτζ Κραμπ, "Αρχαίες
φωνές παιδιών", τεχνικές φωνητικής εκτέλεσης.
Ο ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΟΙ
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ
Ήχος Ο ήχος είναι μια μορφή ενέργειας. Είναι οι παλμικές δονήσεις που δημιουργούνται από ένα οποιοδήποτε σώμα, όταν τεθεί σε κίνηση, σε κραδασμό. Την κίνηση σε ένα σώμα που βρίσκεται σε αδράνεια, μπορεί να την προκαλέσει μια κρούση, μια νύξη (τσίμπημα), μια τριβή. Τα ηχητικά κύματα, που ξεκινούν από τους παλμούς του ηχογόνου σώματος και μεταδίδονται σφαιρικά προς όλες τις κατευθύνσεις, φτάνουν και προσκρούουν στη μεμβράνη του ακουστικού μας τυμπάνου και θέτουν σε ενέργεια το μηχανισμό της ακοής. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
ΤΟΥ ΗΧΟΥ Οι ιδιότητες του ήχου χωρίζονται σε βασικές και δευτερεύουσες:  Βασικές ιδιότητες του ήχου. Ύψος Το ύψος είναι η ιδιότητα του ήχου που μας κάνει να ξεχωρίζουμε αν ένας ήχος είναι ψηλός (λεπτόφωνος) ή χαμηλός (βαθύφωνος). Το κάθε ηχογόνο σώμα, ανάλογα με το σχήμα του, το μέγεθος, τη μάζα του, το είδος του υλικού του, παράγει παλμούς που αντιστοιχούν σε έναν ήχο. Όταν ο αριθμός των παλμών σε ορισμένο κλάσμα χρόνου (συχνότητα) είναι μικρότερος, οι ήχοι που παράγονται είναι βαθύτεροι και όταν οι παλμοί στο ίδιο κλάσμα είναι περισσότεροι, οι ήχοι που παράγονται είναι οξύτεροι.  Ένταση Ένταση είναι η δυναμική απόδοση της μουσικής και αποτελεί βασική ιδιότητα του ήχου. Όσο εντονότερη είναι η αιτία που θα προκαλέσει παλμούς σε ένα ηχογόνο σώμα, τόσο μεγαλύτερου πλάτους παλμούς θα παράγει αυτό. Έτσι ο παραγόμενος ήχος είναι εντονότερος. |
|
Δευτερεύουσες ιδιότητες του ήχου. Χροιά (ηχόχρωμα). Όλα τα χαρακτηριστικά που κάνουν ιδιαίτερο και αναγνωρίσιμο έναν ήχο αποτελούν τη χροιά του ήχου. Διάρκεια. Η διάρκεια του ήχου εξαρτάται από τη διάρκεια και την ένταση της αιτίας που τον προκαλεί. 
Λουτσιάνο Μπέριο,
συνθέτης. (Luciano
Berio, Ιταλός, 1925-2003). Ήταν πρωτοπόρος σε πειραματισμούς στην
Ηλεκτρονική Μουσική και στην ανάπτυξη της τεχνικής κολάζ (collage),
δανειζόμενος αποσπάσματα από άλλους συνθέτες ή μιμούμενος τα
χαρακτηριστικά του ύφους τους.
Σεκουέντζα III για γυναικεία
φωνή (Sequenza III) (1965). Ο Μπέριο έγραψε μια σειρά από πρωτότυπα έργα με τον τίτλο Sequenza: π.χ. η πρώτη Σεκουέντζα (Sequenza I) γράφτηκε το 1958 για φλάουτο και η τελευταία, η δέκατη τέταρτη, το 2002, για βιολοντσέλο. Σ' αυτά τα έργα ο συνθέτης χρησιμοποιεί όλες τις δυνατότητες του κάθε οργάνου / φωνής. Η Σεκουέντζα III είναι γραμμένη για γυναικεία φωνή και είναι βασισμένη στο πιο κάτω ποίημα: Give me a few words, for a woman
to sing, a truth allowing us, to build a house,before night comes. Κάθε λέξη του ποιήματος είναι για το συνθέτη ένας ξεχωριστός ήχος. Μπορεί να ακούγεται ολόκληρη ή να σπάζει σε συλλαβές, ακόμα και σε γράμματα.
AKΡΟΑΣΗ (α) Ενώ ακούτε την αρχή της «Σεκουέντζα III για γυναικεία φωνή» του
Λουτσιάνο Μπέριο, να παρακολουθείτε την πιο κάτω γραφική παρτιτούρα του
έργου.
 (β) Να απαντήσετε τις σχετικές ερωτήσεις στο "Τετράδιο
Εργασιών".
|
|
Παραδείγματα από Γραφικές Παρτιτούρες Σύγχρονης Μουσικής Πιο κάτω, σας δίδονται παραδείγματα από γραφικές παρτιτούρες σύγχρονης μουσικής. Προσέξτε τους διάφορους τρόπους που οι συνθέτες δίνουν οδηγίες για την εκτέλεσή τους.
Α. Στηβ Μπλοκ (Steve
Block, 1952): Γραφική Παρτιτούρα
B.
Ιάννης Ξενάκης (Έλληνας, 1922-2001)
"Μεταστάσεις"
Μέρος της γραφικής παρτιτούρας που δείχνει τα γκλισσάντι στα έγχορδα.
|
|
Γ. Χάνς Κρίστοφ Στάινερ (Hans-Christoph
Steiner): "Μοναξιά"
Εκτέλεση φωνητικής παρτιτούρας. Να χωριστείτε σε ομάδες και να εκτελέσετε την πιο κάτω φωνητική παρτιτούρα. Έπειτα να την παρουσιάσετε στην υπόλοιπη τάξη:
 |
|
3. Ακουστική αναγνώριση ιδιοτήτων του ήχου και τεχνικών εκτέλεσης. Ενώ ακούτε απόσπασμα από το έργο "Αρχαίες
Φωνές Παιδιών" (Ancient Voices of Children)
του Τζωρτζ Κραμπ (George
Crumb), να εργαστείτε στο Τετράδιο Εργασιών, για να αναγνωρίσετε
διάφορες τεχνικές εκτέλεσης.
AKΡΟΑΣΗ Απόσπασμα από το έργο "Αρχαίες Φωνές Παιδιών" (Ancient Voices of
Children). Συνθέτης: Τζορτζ Κραμπ (George Crumb, 1929).
 Το έργο. Γράφτηκε το 1970 και είναι βασισμένο σε ποίηση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Ο Κραμπ χρησιμοποιεί μουσικές εικόνες που υποβάλλει η ποίηση του Λόρκα, αναφορικά με τη ζωή, το θάνατο, τον έρωτα, το άρωμα της γης, τους ήχους του ανέμου και της θάλασσας.
|
