Μουσική (A΄ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή
3. Ανεβαίνω την σκάλα 1. Μουσική σε δύο χρόνους Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος
 Εικόνα
Γ' ΕΝΟΤΗΤΑ:

Ας κάνουμε μια επανάληψη (1)
Σκοπόs: Επανάληψη: ερώτηση-απάντηση, οστινάτο, όργανα της oορχήστρας, κλίμακες (πεντατονική, Ντο μείζων).
Λέξειs Κλειδιά: Κλίμακα της Σολ μείζονος, δίεση, αναίρεση, οπλισμός, τούμπα, τρομπόνι, βιολί, κοντραμπάσο, φλάουτο, κλαρίνο, Καμίγ Σαιν-Σανς," πρόσωπα με μεγάλα αφτιά", "Ελέφαντας, Γκούσταβ Χολστ, "Οι πλανήτες".
Τραγούδι
Να τραγουδήσετε το παραδοσιακό αφρικάνικο τραγούδι "Μάλυμπου" (Malymboo) και να συνοδεύσετε το τραγούδι σας με τα ρυθμικά οστινάτι. Είναι ένα τραγούδι σε μορφή "ερώτησης-απάντησης" (call and response) και συνοδεύει ένα χορό για τη συγκομιδή.

 

Εικόνα

Ας κάνουμε μια επανάληψη (1)

AKΡΟΑΣΗ 1 Να ακούσετε το πιο κάτω έργο στο οποίο χρησιμοποιείται οστινάτο: Πλανήτης Άρης. Από το έργο "Οι Πλανήτες" έργο 32. Συνθέτης: Γκούσταβ Χολστ (Gustav Holst), Άγγλος συνθέτης (1874-1934)
Εικόνα
Ο Γκούσταβ Χολστ άρχισε να συνθέτει μουσική πριν ακόμα μάθει να γράφει και να διαβάζει. Ήταν οργανίστας και μαέστρος, αλλά έπαιζε επίσης πιάνο και τρομπόνι. Αγαπούσε την αγγλική δημοτική μουσική και την Ινδική φιλοσοφία. Η μουσική του χαρακτηρίζεται από βαθιά μουσική έκφραση, λεπτή φαντασία και ευαισθησία.

"Οι Πλανήτες", έργο 32. Το 1913 ο Holst άρχισε να ενδιαφέρεται για την αστρονομία, και το 1914 έγραψε τη σουίτα "Οι Πλανήτες" έργο 32, στην οποία χρησιμοποίησε μια τεράστια ορχήστρα. Η Σουίτα αυτή του Holst αποτελείται από 7 μέρη, ένα για κάθε ένα πλανήτη του Ηλιακού μας συστήματος, όπως το γνώριζαν το 1914. Το πρώτο μέρος της σουίτας " Άρης, ο θεός του πολέμου", το έγραψε ο Holst αμέσως μετά το ξέσπασμα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου. Η μουσική του δεν περιγράφει τη δόξα του πολέμου αλλά την απόγνωση, τη ματαιότητα, τη φρίκη, την σκληρότητα, το παράλογο του πολέμου.

Ενορχήστρωση. Ξύλινα πνευστά (2 πίκολο, 4 φλάουτα, μπάσο φλάουτο, 3 όμποε, 1 αγγλικό κόρνο, 3 κλαρίνα, 1 μπάσο κλαρίνο, 3 φαγκότο, 1 κόντρα-φαγκότο).

Χάλκινα πνευστά (6 κόρνα, 4 τρομπέτες, 3 τρομπόνια, 1 ευφώνιο και 1 τούμπα).

Πληκτροφόρα (τσελέστα και εκκλησιαστικό όργανο).

Κρουστά (6 τύμπανα, Γκρανκάσα, στρατιωτικό τύμπανο, δίσκοι, τρίγωνο, ταμ-ταμ, ταμπουρίνο, γκλόνκεσπίηλ, ξυλόφωνο, καμπάνες).

Έγχορδα (2 άρπες, πρώτα και δεύτερα βιολιά, βιόλες, βιολοντσέλα, κοντραμπάσα).

Φωνές (στον "Ποσειδώνα").

Εικόνα

Ενώ ακούτε τη μουσική, να συμπληρώνετε το πιο κάτω Φύλλο Ακρόασης

Φύλλο Ακρόασης

1. Η μουσική ξεκινά με ένα οστινάτο. To οστινάτο αυτό ακούγεται κατά τη διάρκεια όλης της κίνησης:

Εικόνα

Να αναφέρετε δύο μουσικά όργανα που εκτελούν το οστινάτο:

(α) ................. (β) ................

2. Θέμα Α Να αναφέρετε ένα μουσικό όργανο που εκτελεί το θέμα Α:

Εικόνα ........................

3. Θέμα Β Να αναφέρετε ένα μουσικό όργανο που εκτελεί το θέμα Β:

Εικόνα ........................

4. To Θέμα Γ μοιράζεται ανάμεσα στην τενόρο τούμπα και στις τρομπέτες:

Εικόνα

5. Δημιουργείται περισσότερη ένταση. Μια δυνατή συγχορδία, που σβήνει σιγά-σιγά, τελειώνει το Α' Μέρος. To έργο τελειώνει με μια σειρά από τρομακτικές συγχορδίες από όλη την ορχήστρα.

Ας κάνουμε μια επανάληψη (1)

Τούμπα
ΕικόναΤύπος βαθύφωνου χάλκινου οργάνου που παίζεται σε κάθετη θέση, σε αντίθεση με την τρομπέτα, το τρομπόνι και άλλα χάλκινα πνευστά που παίζονται σε οριζόντια θέση.
Τρομπόνι (ιτ. trombone=μεγάλη τρόμπα)
ΕικόναΧάλκινο πνευστό όργανο με ημι-κυλινδρικό διαμέτρημα και επιστόμιο σε σχήμα κώνου, εφοδιασμένο γενικά με "ολκό", ο οποίος επεκτείνει το μήκος του σωλήνα.

Εικόνα

 

 

Κανόνας:

Να τραγουδήσετε τον πιο κάτω δίφωνο κανόνα "Γέλιο, γέλιο και τραγούδι" ο οποίος είναι γραμμένος στην κλίμακα της Ντο μείζονος.

Προσέξτε:

η κάθε νότα πρέπει να τραγουδηθεί staccato

Εικόνα

Staccato, stacc. (ιτ.): Κοφτά. Τρόπος εκτέλεσης νότας (που σημειώνεται με τελεία πάνω από το φθογγόσημο), ώστε να διαρκεί λιγότερο από την πλήρη αξία της και να χωρίζεται από την επόμενη.

Τραγούδι / Ενορχήστρωση:
Να τραγουδήσετε και να εκτελέσετε με την πιο κάτω ενορχήστρωση το ελληνικό νησιώτικο παραδοσιακό τραγούδι "Ψαροπούλα".

Εικόνα

Ας κάνουμε μια επανάληψη (1)

AKΡΟΑΣΗ 2 Να ακούσετε προσεκτικά τον ήχο των μουσικών οργάνων που εκτελούν τέσσερα αποσπάσματα από το έργο «Το Καρναβάλι των ζώων» του Καμίγ Σαιν-Σανς (Camille Saint-Saens):
Συνθέτης Καμίγ Σαιν-Σανς (Camille Saint-Saens, 1835-1921) (βλ. Β' Ενότητα Μάθ. 3).

"To Καρναβάλι των ζώων". (Ο Καμίλ Σαιν-Σαvς ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τα ζώα και έγραψε ένα βιβλίο με τον τίτλο «Παρατηρήσεις από ένα φίλο των ζώων». «Το Καρναβάλι των Ζώων» είναι ένα από τα πιο γνωστά και αγαπητά του έργα. Γράφτηκε κατά την περίοδο του Καρναβαλιού, το Φλεβάρη του 1886, μέσα σε λίγες μόνο μέρες, με τον υπότιτλο «Μια Μεγάλη Ζωολογική Φαντασία». Το έργο ήταν στην πραγματικότητα ένα μουσικό αστείο, που το έγραψε για να διασκεδάσει, εκτελώντας τη μουσική με τους ΦΙΛΟΥΣ του που έπαιζαν όλοι όργανα όπως κοντραμπάσο, φλάουτο, κ.τ.λ. Αποτελείται από 14 μικρά κομματάκια, και το κάθε ένα περιγράφει τη μορφή ή τα χαρακτηριστικά ενός είδους ζώων. Μερικά από αυτά τα ζώα απεικονίζουν ειρωνικά κάποιους ανθρώπους που γνώριζε ο Σαιν-Σανς και ίσως γι' αυτό να απαγόρευσε τη δημόσια εκτέλεση του έργου κατά τη διάρκεια της ζωής του.

1." Πρόσωπα με μεγάλα αφτιά - Γάιδαροι" (2 βιολιά). Δύο βιολιά συνομιλούν μιμούμενα τους γαϊδάρους. Για να πετύχει το σωστό αποτέλεσμα ο Σαιν-Σανς, χρησιμοποιεί πολύ ψηλές και πολύ χαμηλές νότες, καθώς επίσης και το διάστημα του ημιτονίου που κατεβαίνει παραπονιάρικα.

Εικόνα

Βιολί
ΕικόναΈγχορδο όργανο με δοξάρι, το βασικό και οξύτονο μέλος της οικογένειας του (τα άλλα μέλη είναι η βιόλα, το βιολοντσέλο και το κοντραμπάσο). Είναι χορδισμένο σε πέμπτες: ΣΟΛ, ΡΕ, ΛΑ, ΜΙ.

2. Ο Ελέφαντας (2 πιάνα, κοντραμπάσο) προσπαθεί παρ' όλα τα κιλά του να χορέψει βαλς, σαν μπαλαρίνα. Ο Σαιν-Σανς διάλεξε το πιο μεγάλο έγχορδο όργανο, το κοντραμπάσο για να παρουσιάσει τον ελέφαντα, με τη συνοδεία του πιάνου.

Θέμα Α (σε κλίμακα για μελέτη)

Εικόνα

Εικόνα
Κοντραμπάσο
Το μεγαλύτερο σε μέγεθος και το χαμηλότερο σε τονικό ύψος έγχορδο όργανο με δοξάρι. Έχει τέσσερις χορδές συνήθως χορδισμένες κατά διαστήματα 4ης: ΜΙ, ΛΑ, ΡΕ, ΣΟΛ.

3. "Ο Κούκος στο δάσος" (2 πιάνα και κλαρινέτο). Ο Κούκος (κλαρινέτο), κελαηδά με παράπονο στο δάσος.

Εικόνα

Εικόνα

Κλαρινέτο
Ξύλινο πνευστό όργανο με μονή καλαμένια γλωττίδα και με κυλινδρικό σωλήνα.

4. "Πουλιά που πετούν" (φλάουτο, πιάνο, έγχορδα)

Εικόνα

Εικόνα

Φλάουτο (πλαγίαυλος)
Ξύλινο πνευστό μουσικό όργανο, που παλιά κατασκευαζόταν από ξύλο, τώρα όμως κατασκευάζεται από ασήμι ή άλλα μέταλλα. Παίζεται από τον εκτελεστή σε πλάγια θέση. Είναι πολύ ευέλικτο όργανο και αποτελεί μόνιμο μέλος της συμφωνικής ορχήστρας.

Εικόνα