ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΑΣΚΗΣΗΣ

Σκοπός του κεφαλαίου είναι να γνωρίσεις βασικές έννοιες της επιστήμης της Φυσικής Αγωγής και του αθλητισμού και να κατανοήσεις τη σημασία της διά βίου άσκησης στη σωματική και ψυχική υγεία

Στόχοι:
Αφού διαβάσεις το κεφάλαιο που ακολουθεί, θα μπορείς:

• Να ορίσεις τις σχέσεις της άσκησης με την υγεία, τη σχέση της αερόβιας άσκησης με την υγεία.
• Να αναφέρεις σωματικά και ψυχολογικά οφέλη από την άσκηση.
• Να επιλέγεις καθημερινές συνήθειες που προστατεύουν την υγεία σου.

Τι είναι άσκηση

Άσκηση είναι κάθε κίνηση του σώματος και φυσική δραστηριότητα του ανθρώπου στην οποία συμμετέχουν κυρίως μεγάλες μυϊκές ομάδες. Με την άσκηση επιδιώκει κανείς να βελτιώσει την υγεία του και τη φυσική του κατάσταση. Μερικές κατάλληλες για σωστή άσκηση δραστηριότητες είναι το τρέξιμο, το κολύμπι, το ποδήλατο, το σχοινάκι. Αντίθετα, αθλητισμός είναι κάθε αυστηρά δομημένη φυσική δραστηριότητα, με αυστηρούς κανόνες, υψηλό ανταγωνισμό, εξειδίκευση, που έχει ως βασικό σκοπό τη μεγιστοποίηση της απόδοσης. Γιατί οι άνθρωποι δε γυμνάζονται Πολλοί άνθρωποι δε θεωρούν ότι είναι αναγκαίο να γυμνάζονται συστηματικά. Δεν πιστεύουν στα οφέλη της άσκησης στην υγεία. Επίσης θεωρούν ότι η συστηματική άσκηση είναι κάτι δύσκολο και κουραστικό.

Πώς πρέπει να σκεφτόμαστε για τα σπορ, σήμερα που είμαστε μαθητές και αύριο που θα είμαστε ενήλικες; Κάποιοι νέοι είναι ιδιαίτερα ενθουσιώδεις με τα σπορ και κάποιοι άλλοι όχι. Σκέψου λίγο και σύγκρινε αυτά που θα διαβάσεις στην παρακάτω άσκηση, με τις δικές σου απόψεις.

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Τώρα δες μερικές πιθανές απαντήσεις στα θέματα αυτά και σκέψου ξανά τις απαντήσεις που έδωσες πριν.

1. Δεν έχω ελεύθερο χρόνο για αθλητισμό. Θα παραμελήσω τα μαθήματα του σχολείου: Η έλλειψη χρόνου είναι από τις συχνότερες αιτίες που αναφέρουν μικροί και μεγάλοι. Στην πραγματικότητα όμως χρόνος υπάρχει, απλά αφιερώνουμε το χρόνο μας σε άλλες προτεραιότητες. Η αλήθεια είναι ότι όσοι προγραμματίζουν σωστά, αισθάνονται καλύτερα, λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και έχουν χρόνο για κάθε τι.
2. Δε μου αρέσει να ιδρώνω: Ο ιδρώτας είναι κάτι φυσιολογικό, που βοηθάει το σώμα να διατηρεί τη θερμοκρασία του. Θα πλυθείς μετά και θα νιώθεις πολύ όμορφα.
3. Οι φίλοι μου και οι συμμαθητές μου δε γυμνάζονται, εγώ γιατί να το κάνω; Πρώτον δεν υπάρχει σοβαρός λόγος να ταυτιζόμαστε με τις επιλογές των φίλων μας. Δεύτερον, ρώτησέ τους. Μπορεί και αυτοί να ενδιαφέρονται να γυμναστούν, αλλά να μην το σκέφτηκαν σοβαρά ακόμα.
4. Νευριάζω μερικές φορές, ιδιαίτερα όταν δεν τα καταφέρνω: Όσο πιο πολύ ασχολείσαι, τόσο καλύτερα θα τα καταφέρνεις. Ο αθλητισμός μάς ηρεμεί και δε μας αγχώνει.
5. Έχω καλή φυσική κατάσταση, γιατί να γυμνάζομαι συνέχεια: Αυτό δεν είναι αλήθεια. Αν κάνεις ένα τεστ θα δεις ότι υστερείς. Αν αρχίσεις να γυμνάζεσαι συστηματικά, θα δεις μεγάλη διαφορά.
6. Είναι τόσο κουραστικό να γυμνάζεται κανείς! Η κούραση, την οποία αναφέρουν πολλές φορές τα άτομα ως δικαιολογία, είναι συνήθως ψυχολογική. Κουραζόμαστε πιο πολύ, όταν δε γυμναζόμαστε. Η σωστή άσκηση δεν κουράζει. Κατά τη διάρκειά της μπορεί να κουραζόμαστε λίγο, αλλά αργότερα νιώθουμε θαυμάσια. Πάντα αρχίζουμε χωρίς έντονες ασκήσεις και σταδιακά αυξάνουμε την ένταση.
7. Τι χρειάζεται τελικά η φυσική αγωγή ή η άσκηση, αν δε θέλω να ασχοληθώ με τον πρωταθλητισμό; Εκτός από τον πρωταθλητισμό, γυμναζόμαστε για την υγεία μας και για τη χαρά του παιγνιδιού. Πολλοί δεν είναι καλά πληροφορημένοι σχετικά με τη συμβολή της άσκησης στην υγεία. Διάβασε παρακάτω μερικούς από τους λόγους, για τους οποίους πρέπει να γυμνάζεται κανείς συστηματικά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Τα οφέλη της άσκησης στην υγεία Πολλοί λένε ότι πρέπει να γυμναζόμαστε σε όλη μας τη ζωή, διότι με αυτόν τον τρόπο προστατεύουμε καλύτερα την υγεία μας. Αν η γυμναστική μας γίνει συνήθεια κατά τη διάρκεια της σχολικής μας ζωής, θα συνεχίσουμε να γυμναζόμαστε σε όλη μας τη ζωή.

Τι εννοούμε με τον όρο υγεία Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας «Υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλά η απουσία ασθενειών και αναπηριών». Η τεχνολογία και η αυτοματοποίηση της εποχής καταδικάζουν τα άτομα σε ακινησία. Ενώ οι απαιτήσεις της εποχής μας σε φυσική σωματική εργασία μειώνονται, η ανάγκη για σωματική άσκηση αυξάνει, ακριβώς επειδή η άσκηση μπορεί να συμβάλλει στη φυσική και πνευματική ευεξία.

Άσκηση 3.2 Έχετε ακούσει καμιά φορά τους γονείς σας να λένε για κάποιον που είχε πρόβλημα υγείας, ότι ο γιατρός του μεταξύ των άλλων του συνέστησε να γυμνάζεται; Αν ναι, τι ακριβώς πρόβλημα είχε;
Απάντηση .......................................................................................................................................................

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Άσκηση 3.4 Συμπληρώστε την παρακάτω πρόταση: Αν γυμνάζομαι συστηματικά, τότε ………………….………………………………………………………………………

Τι είναι η καλή φυσική κατάσταση για την υγεία

Είναι η ικανότητα των ατόμων να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Όταν κατορθώνεις να ανταποκρίνεσαι σε όλες τις υποχρεώσεις σου και σε όλες τις δραστηριότητες χωρίς να κουράζεσαι και συνεχίζεις να έχεις ενέργεια για έκτακτες απαιτήσεις, τότε η φυσική σου κατάσταση για υγεία είναι σε καλό επίπεδο. Βλέπε μερικά παραδείγματα:

Αερόβια άσκηση και υγεία

Με τον όρο αερόβια άσκηση εννοούμε κάθε μορφή άσκησης σχετικά χαμηλή σε ένταση και μεγάλη σε διάρκεια, κατά την οποία ασκούνται μεγάλες μυϊκές ομάδες. Αυτή η μορφή άσκησης, όταν γίνεται συστηματικά, ενδυναμώνει το καρδιοαναπνευστικό σύστημα και αναπτύσσει την αντοχή. Τέτοιες μορφές άσκησης που γίνονται με χαμηλή ένταση και μεγάλη διάρκεια είναι ιδιαίτερα το κολύμπι, το περπάτημα, το τρέξιμο, το ποδήλατο κ.λπ.

Γιατί είναι σημαντική η αερόβια άσκηση για την υγεία μας Τα άτομα που γυμνάζονται προσέχουν περισσότερο τη διατροφή τους, μειώνουν το ποσοστό του σωματικού λίπους λόγω κατανάλωσης θερμίδων και έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν παχυσαρκία. Οι πιθανότητες για καρδιοπάθειες είναι διπλάσιες σε αυτούς που δε γυμνάζονται σε σχέση με αυτούς που γυμνάζονται. Η αερόβια άσκηση βελτιώνει τη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος, δυναμώνει τους καρδιακούς μύες και μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η συστηματική αερόβια άσκηση ρυθμίζει καλύτερα το σάκχαρο στο αίμα. Η συστηματική άσκηση αυξάνει τα επίπεδα της «καλής» χοληστερίνης (HDL). Η συστηματική άσκηση αυξάνει τη διάρκεια ζωής σε σχέση με το μέσο όρο ζωής. Τα άτομα που δε γυμνάζονται αρκετά έχουν περισσότερες πιθανότητες για υπέρταση σε σχέση με τα άτομα που γυμνάζονται συστηματικά.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η αερόβια άσκηση είναι πολύ καλή για... Ενδυνάμωση του μυοσκελετικού συστήματος. Μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού. Αύξηση της ικανότητας για εργασία χωρίς κούραση. Συζητήστε με τους συμμαθητές σας και τους καθηγητές σας (ή ανατρέξτε σε εγκυκλοπαίδειες) τις έννοιες που δεν καταλαβαίνετε

Άσκηση 3.5 Συμπληρώστε την παρακάτω πρόταση: Αν γυμναζόμαστε συστηματικά όταν μεγαλώσουμε, τότε έχουμε περισσότερες πιθανότητες να…………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

Αερόβια διαδικασία και αερόβιες μεταβολές

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Σχέση φυσικής κατάστασης και υγείας

Φυσική κατάσταση είναι η ικανότητα του σώματός σου να αντιμετωπίζει με επιτυχία τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Δείκτες της καλής φυσικής κατάστασης είναι:

Αντοχή είναι η ικανότητα του σώματος να εργάζεται για μεγάλες χρονικές περιόδους χωρίς να κουράζεται. Είναι συνδυασμός καρδιοαναπνευστικής αντοχής και μυϊκής δύναμης. Δύναμη είναι η ικανότητα ενός μυός ή ομάδας μυών να παράγουν έργο. Ευλυγισία ή ευκαμψία είναι το εύρος κίνησης μιας άρθρωσης. Ταχύτητα είναι η ικανότητα να κινείς το σώμα σου ή μέρος αυτού γρήγορα. Σύνθεση σώματος είναι το ποσοστό λίπους και άλιπης μάζας του σώματός σου. Το σωματικό λίπος δεν πρέπει να είναι πάρα πολύ ή πολύ λίγο.

Χρειάζεσαι ένα ελάχιστο επίπεδο φυσικής κατάστασης σε κάθε κατηγορία. Το επίπεδο που χρειάζεσαι εξαρτάται από τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος που ζεις. Οι αθλητές χρειάζονται υψηλότερο επίπεδο φυσικής κατάστασης από τους άλλους ανθρώπους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Δεξιότητες που επηρεάζονται από τη φυσική κατάσταση

Για να είσαι καλός σε κάποιο σπορ, πρέπει να έχεις ένα καλό γενικό επίπεδο φυσικής κατάστασης.

Γιατί το σώμα πρέπει να είναι δυνατό και ευλύγιστο

Η ανάπτυξη της δύναμης παρέχει προστασία εναντίον των τραυματισμών των τενόντων και των συνδέσμων που βρίσκονται σε μια άρθρωση, ενώ οι δυνατοί μύες των μηρών, των ισχίων, της μέσης και της κοιλιάς προλαμβάνουν προβλήματα που μπορούν να εμφανιστούν στη μέση. Μπορεί τα προβλήματα της μέσης να μην είναι εμφανή στην εφηβική ηλικία, αλλά αργότερα το 85% του πληθυσμού εμφανίζει κάποιο πρόβλημα στη μέση του κάποια στιγμή στη ζωή του.

Η ανάπτυξη της δύναμης είναι άμεσα συνυφασμένη με τη βελτίωση της σωματοδομής, αφού σε συνδυασμό με μια σωστή διατροφή μπορεί να αυξήσει την άλιπη σωματική μάζα και να μειώσει το ποσοστό λίπους. Ακόμα, η ανάπτυξη της δύναμης συνδέεται και με την ενδυνάμωση των οστών του σκελετού με αποτέλεσμα να μειώνεται και η πιθανότητα για οστεοπόρωση, όταν το άτομο θα φτάσει στην τρίτη ηλικία. Τέλος, η ανάπτυξη της δύναμης βελτιώνει την ψυχολογική διάθεση του ατόμου.

Τα καλά επίπεδα ευλυγισίας βοηθούν στη βελτίωση της ελαστικότητας των μυών κάνοντας πιο εύκολη τη μετακίνησή μας. Βοηθάνε στη σωστή λειτουργία των αρθρώσεων. Η καλή ευλυγισία προλαμβάνει τραυματισμούς, τόσο σε αθλητικές δραστηριότητες όσο και σε καθημερινές ασχολίες.

Η μη φυσιολογική στάση της σπονδυλικής στήλης πιέζει τα νεύρα δημιουργώντας πόνους στη μέση. Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, χρειάζεται να υπάρχει καλή ευλυγισία (μαζί με καλό επίπεδο δύναμης) στους μύες των μηρών, των ισχίων, της μέσης και της κοιλιάς. Οι σφιχτοί μύες εμποδίζουν το σωστό τρόπο μετάδοσης των νευρικών εντολών από τον εγκέφαλο για την πραγματοποίηση των διαφόρων κινήσεων.

Τέλος, η καλή ευλυγισία απομακρύνει τους πόνους και τα πιασίματα που δημιουργούνται από το παρατεταμένο κάθισμα, όπως για παράδειγμα συμβαίνει όταν διαβάζει κάποιος. Το σφίξιμο αυτό των μυών απομακρύνεται με τις διατάσεις και τότε ο οργανισμός αναζωογονείται, ανανεώνεται και μπορεί να γίνει περισσότερο αποτελεσματικός στη συνέχεια.

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Παράγοντες που επηρεάζουν την καλή φυσική κατάσταση

Το να έχεις καλή φυσική κατάσταση σημαίνει ότι είσαι και υγιής. Όλοι οι παρακάτω παράγοντες επηρεάζουν τη φυσική κατάσταση:

Ηλικία. Το μέγιστο επίπεδο φυσικής κατάστασης είναι στα 20-25 χρόνια. Από εκείνο το σημείο και πέρα αρχίζει να φθίνει.

Φύλο. Γύρω στα 11 χρόνια τα αγόρια αρχίζουν να ψηλώνουν και να γίνονται δυνατότερα από τα κορίτσια. Τα κορίτσια όμως είναι περισσότερο ευλύγιστα.

Διατροφή. Είναι απαραίτητη μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή.

Άσκηση. Πολύ σημαντικός παράγοντας που, όταν υπάρχει σε συστηματική βάση, εξισορροπεί τη φθορά λόγω ηλικίας και βοηθάει να διατηρηθεί η φυσική κατάσταση σε καλά επίπεδα σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Κινητική δυσκολία. Η ύπαρξη μίας κινητικής δυσκολίας μπορεί να μην επιτρέπει σε κάποιον να ασχοληθεί με συγκεκριμένες δραστηριότητες. Υπάρχει όμως πλήθος άλλων δραστηριοτήτων με τις οποίες μπορεί να ασχοληθεί κανείς.

Ασθένεια και κόπωση. Δεν μπορεί ένα άτομο να είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, αν είναι άρρωστο ή κουρασμένο. Η επαρκής ξεκούραση είναι απαραίτητη.

Κατασκευή σώματος. Ο σωματότυπος του κάθε ατόμου είναι περισσότερο κατάλληλος για κάποιες δραστηριότητες και λιγότερο κατάλληλος για κάποιες άλλες.

Λήψη βλαβερών ουσιών. Το αλκοόλ, τα τσιγάρα και άλλου είδους ναρκωτικά περιέχουν χημικές ουσίες που επηρεάζουν τις λειτουργίες του σώματος. Μειώνουν το επίπεδο της φυσικής κατάστασης και βλάπτουν την υγεία.

Το μάθημα της Φυσικής Αγωγής και η σχέση του με την υγεία

Πολλές συμπεριφορές και συνήθειες που έχουν ουσιαστική επίδραση στην υγεία για όλη τη ζωή διαμορφώνονται στην παιδική και εφηβική ηλικία. Για το λόγο αυτό, οι υγιεινές συμπεριφορές πρέπει να μας απασχολούν ιδιαίτερα στα χρόνια του σχολείου. Ο αθλητισμός και το μάθημα της Φυσικής Αγωγής βοηθάνε ουσιαστικά στη διαμόρφωση ενός διά βίου υγιεινού τρόπου ζωής.

Οι κρίσιμοι παράγοντες που ευθύνονται για τις καρδιοπάθειες διαμορφώνονται νωρίς από την εφηβική ηλικία, για το λόγο αυτό η άσκηση και η καλή φυσική κατάσταση των νέων πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Έτσι, επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό η πρόληψη των ασθενειών.

Η σχολική ηλικία είναι η καλύτερη ηλικία για να ανακαλύψεις τα οφέλη της άσκησης και για να μάθεις να γυμνάζεσαι. Μερικές συμπεριφορές κατά την εφηβική ηλικία που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία στο μέλλον είναι η κακή διατροφή, το κάπνισμα και η έλλειψη άσκησης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Γιατί η άσκηση βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ατόμων

Η συστηματική άσκηση συμβάλλει στην ποιότητα ζωής, επειδή: Βοηθάει στην ψυχική ευεξία, στην καλή διάθεση, στον έλεγχο του στρες, στην καλή εμφάνιση του σώματος, στην ψυχική και σωματική δύναμη, την αντοχή και την ευκινησία. Βοηθάει στον έλεγχο και στη διατήρηση του ιδανικού βάρους. Βοηθάει στην αύξηση των ορίων της ζωής και στη μείωση των προβλημάτων των ατόμων της τρίτης ηλικίας. Ποιότητα ζωής σημαίνει μέτρο. Η υπερβολική άσκηση μπορεί να επιδρά και αρνητικά στην ποιότητα της ζωής δημιουργώντας κακή διάθεση, υπερκόπωση, τραυματισμούς ή διατροφικές ανωμαλίες.

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

H άσκηση μας αποτρέπει από το κάπνισμα

Το κάπνισμα δε σημαίνει ωριμότητα

Πολλά άτομα και ιδιαίτερα οι νέοι καπνίζουν για κάποιους «αφελείς» κοινωνικούς λόγους.

• Νομίζουν ότι κάνουν τους εαυτούς τους να φαίνονται μεγαλύτεροι.
• Νομίζουν ότι γίνονται πιο λαμπεροί όπως οι αστέρες του κινηματογράφου.
• Νιώθουν πιο «άνετοι» μπροστά στους φίλους τους.

Στην πραγματικότητα το τσιγάρο κάνει μόνο κακό και στην εμφάνισή σου και στο δέρμα σου και στο σώμα σου και στην υγεία σου.

Άσκηση 3.6 Δες την εικόνα δίπλα και σκέψου; Το κάπνισμα είναι τόσο ελκυστικό; Γράψε τη γνώμη σου. ………………………………………………………………………………………………….................................................................................. …………………………………………………………………………………........…………….............................................................................. ………………………………………………………………………………………………....................................................................…………… …………………………………………………………………………………....................................................................…………………………

Σκεφτείτε ακόμα: Οι καπνιστές συχνά μυρίζουν άσχημα! Το κάπνισμα κοστίζει! Οι καπνιστές θα γεράσουν πιο γρήγορα απ' ό,τι οι μη καπνιστές! Το κάπνισμα σε κουράζει, όταν γυμνάζεσαι. Το κάπνισμα κάνει δύσκολη την αναπνοή σου. Όταν καπνίζεις, πονούν τα πόδια σου με λίγο περπάτημα παραπάνω.

Τι αξίζει να μιμείται κανείς

Όλοι συμφωνούν ότι το κάπνισμα θεωρείται υπεύθυνο για τις πολλές αιτίες θανάτου. Η αποχή από αυτό έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία. Δυστυχώς, οι έφηβοι αποτελούν την πιο ραγδαία εξελισσόμενη ομάδα καπνιστών. Η περίοδος της ζωής την οποία τα παιδιά δέχονται τις περισσότερες επιρροές για το κάπνισμα είναι αυτή του γυμνασίου και του λυκείου.

Όσο περισσότερο γυμνάζονται τα άτομα, τόσο λιγότερο καπνίζουν. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αθλητών δεν καπνίζει. Άτομα που κάπνιζαν στο παρελθόν σταμάτησαν να καπνίζουν, όταν άρχισαν να ασχολούνται με το τρέξιμο. Πράγματι, το μάθημα της Φυσικής Αγωγής και τα σπορ γενικότερα μας θωρακίζουν εναντίον του καπνίσματος. Σε γενικές γραμμές όσο πιο πολύ αθλούνται τα άτομα, τόσο πιο λίγο καπνίζουν.

Ο ρόλος των φίλων και της οικογένειας είναι καθοριστικός στη διαμόρφωση υγιεινών ή ανθυγιεινών συμπεριφορών των παιδιών. Εκπαιδευτικοί, γονείς, φίλοι, συναναστροφές, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζουν τις συνήθειες των παιδιών. Σημασία έχει να μιμείται κανείς τις υγιεινές συμπεριφορές των φίλων, της οικογένειας και του κοινωνικού περιβάλλοντος γενικά και να αποφεύγει τις ανθυγιεινές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Αρκετοί έφηβοι σίγουρα έχουν άγχος για τη ζωή, αντιμετωπίζουν με απογοήτευση το παρόν και το μέλλον τους, δεν είναι ευχαριστημένοι με την πραγματικότητα, ενώ είναι λογικό να θέλουν να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους σχέσεις και να είναι αποδεκτοί στο χώρο τους. Η επιλογή ανθυγιεινών συνηθειών, για να γίνουν αποδεκτοί από τους συνομηλίκους τους, δεν είναι και η σοφότερη επιλογή. Αντίθετα η άσκηση για υγεία θα μπορούσε να είναι μία από αυτές τις εναλλακτικές συμπεριφορές.

Η άσκηση, ο αθλητισμός και η Φυσική Αγωγή μας μαθαίνουν την αξία των υγιεινών συνηθειών. Όσο πιο πολύ γυμναζόμαστε ως νέοι, τόσο περισσότερο θα γυμναζόμαστε ως μεγάλοι, που το έχουμε και περισσότερο ανάγκη.

Το κάπνισμα επηρεάζει την ικανότητά μου να ασκούμαι;
Το κάπνισμα όχι απλώς μειώνει το ποσό του οξυγόνου της αιμοσφαιρίνης, αλλά μειώνει και το ποσό του αέρα που μπορούν να δεχθούν τα πνευμόνια. Αυτό μειώνει την ικανότητά σου να εκτελείς αερόβιες δραστηριότητες. Σκεφθείτε για λίγο το θέμα και συζητήστε το στην τάξη. Σκεφθείτε για λίγο το θέμα και συζητήστε το στην τάξη

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Ψυχολογικά οφέλη από την άσκηση

Τα άτομα πρέπει να μάθουν να γυμνάζονται σε όλη τους τη ζωή, κάτι που οδηγεί εκτός από τη σωματική και στην ψυχική τους ισορροπία και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Η σχολική ζωή πρέπει να μας προετοιμάζει κατάλληλα για το υπόλοιπο του βίου.

Άσκηση 3.7 Τι μπορεί να αισθάνεται αυτός ο σκιέρ; Μπορείτε να γράψετε μερικές σκέψεις σας; Απάντηση ................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... ....................................................................................................

Πράγματι, υπάρχουν πολλοί ακόμα σοβαροί λόγοι για να γυμναζόμαστε συστηματικά, ή να ασχολούμαστε με σπορ και φυσικές δραστηριότητες. Η άσκηση είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα, βελτιώνει τη διάθεση, περιορίζει το στρες και την ένταση που νιώθουμε συχνά. Νιώθουμε μια σιγουριά, όταν το σώμα μας είναι γυμνασμένο, συγκεντρωνόμαστε καλύτερα και πραγματικά αποδίδουμε καλύτερα στα μαθήματα ή στη δουλειά μας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ψυχική υγεία είναι μια κατάσταση στην οποία τα άτομα αισθάνονται πνευματική ευεξία, είναι ικανοποιημένα από τον εαυτό τους, τους ρόλους τους στη ζωή και τις σχέσεις τους με τους άλλους. Τα άτομα νιώθουν αποτελεσματικότητα, ευτυχία, σταθερή θετική διάθεση, πνευματική ετοιμότητα, κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά και γενικά ευχαρίστηση.

Η συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες κάνει τα μικρά παιδιά και τους νέους να νιώθουν πιο σίγουροι για τον εαυτό τους. Τα άτομα μεγάλης ηλικίας που γυμνάζονται συστηματικά θεωρούν τον εαυτό τους σημαντικό μέλος της οικογένειάς τους και του στενού τους φιλικού περιβάλλοντος, ενώ τα άτομα που κάνουν καθιστική ζωή εμφανίζουν τάσεις απομόνωσης.

Όσο πιο πολύ συμμετέχουν σε φυσικές δραστηριότητες τα άτομα, τόσο περισσότερη ψυχική ευεξία νιώθουν.

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Άσκηση και παχυσαρκία

Τι είναι παχυσαρκία;

Τι επιπλοκές δημιουργούνται, όταν κάποιος ξεφεύγει από τα φυσιολογικά όρια του ποσοστού του σωματικού λίπους;

Ποια είναι η επίδραση της άσκησης στη μείωση της παχυσαρκίας και των επιπλοκών που δημιουργεί αυτή;

Ορισμένη ποσότητα σωματικού λίπους είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Όταν όμως η αποθηκευμένη ποσότητα λίπους είναι μεγάλη, όπως συμβαίνει στην παχυσαρκία, τότε δημιουργούνται σοβαρές επιπλοκές στη λειτουργία του μεταβολισμού και του καρδιαγγειακού συστήματος. Ταυτόχρονα όμως, προβλήματα εμφανίζονται και όταν η ποσότητα του σωματικού λίπους μειώνεται πάρα πολύ, πέρα από τα φυσιολογικά όρια.

Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία μπορεί να συμβάλλουν σε εκφυλιστικές ασθένειες όπως οι καρδιοπάθειες, ο διαβήτης, η υπέρταση και το άσθμα. Άτομα με μέτριο βαθμό παχυσαρκίας έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνουν νωρίτερα, ενώ η πιο σοβαρή μορφή παχυσαρκίας μπορεί να προκαλέσει μέχρι και 70% υψηλότερη συχνότητα θανάτων.

Σύνθεση του σώματος

Για να λειτουργεί σωστά ο ανθρώπινος οργανισμός, πρέπει να υπάρχει μία ελάχιστη ποσότητα λίπους. Αυτή η ποσότητα λίπους, ονομάζεται βασικό λίπος. Είναι απαραίτητη για τη σωστή ρύθμιση βασικών λειτουργιών του οργανισμού, όπως η θερμορύθμιση και η ρύθμιση των θρεπτικών ουσιών του σώματος, μεταξύ αυτών και των λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E, K). Μη βασικό λίπος είναι το επιπλέον λίπος το οποίο συσσωρεύεται στο σώμα. Όταν το μη βασικό λίπος συσσωρευτεί σε υπερβολική ποσότητα και υπερβεί το ανώτατο φυσιολογικό όριο, τότε λέμε ότι το άτομο πάσχει από παχυσαρκία.

Εκτός από το λίπος το σώμα αποτελείται και από άλλα συστατικά, όπως τα οστά, οι μύες, το νερό κ.λ.π. Όλα αυτά τα συστατικά μαζί αναφέρονται ως άλιπη σωματική μάζα και αποτελούν το σωματικό βάρος εκτός του βάρους του λίπους (άλιπη σωματική μάζα = σωματικό βάρος - βάρος λιπώδους ιστού).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Άσκηση 3.10 Συζητήστε το θέμα του διπλανού σκίτσου. Σημειώστε τα σχόλιά σας ……………………………………………………….... …….........................................………..........………………………………….... …….........................................……………………………………......…………. …….........................................………………………………………………....... …….........................................…………………………………………………… …….........................................……………………….........……………....……. …….........................................……………………………………….....………. …….........................................…………………………………….....…………. …….........................................……………………………………......…………

Φυσική δραστηριότητα και παχυσαρκία

Εάν ένα άτομο θέλει να διατηρήσει σταθερό το σωματικό του βάρος και το λίπος, πρέπει να δαπανά την ίδια ποσότητα ενέργειας που προσλαμβάνει. Θα πρέπει δηλαδή να καίει τις ίδιες θερμίδες με αυτές που προσλαμβάνει. Όταν πραγματοποιείται αυτό, τότε υπάρχει ένα ισοζύγιο θερμίδων μεταξύ αυτών που προσλαμβάνει και αυτών που καίει. Η καύση των θερμίδων ημερησίως καθορίζει το βασικό μεταβολικό ρυθμό αυτού του ατόμου, ο οποίος επηρεάζεται από ένα συνδυασμό παραγόντων.

Η φυσική δραστηριότητα αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόληψης της παχυσαρκίας. Η φυσική δραστηριότητα εκτός της συνεισφοράς στην καύση θερμίδων κατά τη διάρκεια αυτής διατηρεί ή αυξάνει τη μυϊκή μάζα, η οποία με τη σειρά της αυξάνει την ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας. Αν και τα αίτια της παχυσαρκίας είναι πολλά, είναι γνωστό πως η κύρια αιτία για την αύξηση της παχυσαρκίας είναι η υπέρμετρη πρόσληψη θερμίδων (διαμέσου της τροφής) ή η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας.

Ένα άτομο μπορεί να χάσει βάρος και όταν κάνει δίαιτα. Όμως, για να πετύχει κανείς τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας θα πρέπει να συνδυάσει τη μείωση της πρόσληψης της τροφής (δίαιτα) με την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.

Το μυστικό είναι οι θερμίδες. Το κλειδί λοιπόν για τη μείωση του λίπους και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι η καύση όσο το δυνατόν περισσοτέρων θερμίδων κατά τη διάρκεια της άσκησης με παράλληλη μείωση της πρόσληψης θερμίδων με την τροφή έτσι ώστε να δημιουργηθεί αρνητικό ισοζύγιο θερμίδων.

Η μέτρια φυσική δραστηριότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είναι καλύτερη για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και τον έλεγχο του ποσοστού λίπους, από την έντονη φυσική δραστηριότητα που γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα. Ο συνδυασμός της φυσικής δραστηριότητας και της δίαιτας για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας θα πρέπει να προτιμάται και για έναν ακόμα λόγο. Η φυσική δραστηριότητα από μόνη της μπορεί να μειώσει τα λιπίδια και το σάκχαρο του αίματος και την αρτηριακή πίεση. Μπορεί, επίσης, να μειώσει την πιθανότητα για καρδιακό επεισόδιο και για αυτούς τους λόγους είναι κατανοητό ότι θα πρέπει να προτιμάται η συμμετοχή της άσκησης στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, γιατί με αυτό τον τρόπο προκύπτουν δύο οφέλη. Πρώτον, μειώνουμε το σωματικό λίπος και δεύτερον βελτιώνουμε την υγεία. Άρα πετυχαίνουμε όπως λέει και το γνωμικό «με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια».

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Παιδική παχυσαρκία

Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό, αφού υπάρχουν έρευνες οι οποίες δείχνουν πως όταν ένα παιδί είναι παχύσαρκο, τότε η πιθανότητα να είναι παχύσαρκο και όταν θα μεγαλώσει είναι μεγαλύτερη. Αυτό θα πρέπει να το συνδυάσει κανείς και με το γεγονός ότι οι παχύσαρκοι έφηβοι (13-18 ετών) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση καρδιοαγγειακών προβλημάτων και επεισοδίων καρκίνου από ό,τι οι μη-παχύσαρκοι συνομήλικοί τους.

Άσκηση 3.11 Συζητήστε το θέμα του διπλανού σκίτσου. Σημειώστε τα σχόλιά σας. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Από τις σημερινές σας συνήθειες, σημειώστε τις τροφές που σας αρέσουν, αλλά πρέπει να τις περιορίσετε……………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………...... …………………………………………………………………………………………...... …………………………………………………………………………………………...... …………………………………………………………………………………………...... …………………………………………………………………………………………...... …………………………………………………………………………………………......

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Σωστές απαντήσεις. 1 λάθος, 2 σωστό, 3 λάθος, 4 σωστό, 5 λάθος, 6 σωστό.

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Άσκηση και στρες

Σε μεγάλο αριθμό ασθενειών έχει επιβεβαιωθεί η στενή σχέση και η αλληλεπίδραση μεταξύ παθήσεων σώματος και πνεύματος. Αυτές οι ασθένειες ονομάζονται ψυχοσωματικές. Ένας από τους καλύτερους και φυσικότερους τρόπους για την αντιμετώπιση του στρες είναι η άσκηση. Όταν οι νέοι ασκούνται σωστά και διασκεδάζουν με αυτό που κάνουν, τότε αυξάνεται η ενεργητικότητά τους, βελτιώνεται ο ύπνος και η διάθεσή τους και μειώνεται το στρες.

Οι απαιτήσεις της καθημερινής ζωής, τα μαθήματα, οι εξετάσεις, τα προσωπικά προβλήματα ανάπτυξης και εφηβείας δημιουργούν μια διαρκή πίεση και ένταση στους μαθητές και τις μαθήτριες. Το στρες εμφανίζεται, όταν οι απαιτήσεις του περιβάλλοντος όπως τις αντιλαμβάνεται το άτομο υπερβαίνουν τις δυνατότητες αντιμετώπισής τους από αυτό. Έτσι, το στρες δημιουργείται από τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα. Είναι η ερμηνεία που δίνουμε για μια κατάσταση και το πιθανό αποτέλεσμα αυτής και όχι μια αντικειμενική πραγματικότητα. Το παράλογο είναι ότι το άτομο ανησυχεί και έχει στρες για ένα γεγονός που δεν έχει συμβεί ακόμα.

Οι μαθητές που δεν καταφέρνουν να χαλαρώνουν, όταν χρειάζεται και βρίσκονται σε μια διαρκή ένταση, κουράζονται πιο πολύ και σωματικά και πνευματικά. Έτσι η απόδοσή τους μειώνεται και στα σπορ και σε καθημερινές δραστηριότητες, αλλά και στα μαθήματά τους.

Πολλά μπορεί να κάνει κανείς για να μειώσει το στρες. Εδώ προτείνονται δύο αποτελεσματικοί τρόποι.

• Πρώτος τρόπος. Είναι αλήθεια ότι η συστηματική άσκηση, η φυσική αγωγή και το παιχνίδι μειώνουν το στρες. Γι' αυτό γυμναστείτε.
• Δεύτερος τρόπος. Οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής βοηθούν στην καλύτερη σωματική και πνευματική απόδοση. Βοηθούν τα παιδιά να ηρεμούν, να μαθαίνουν καλύτερα, να εστιάζουν καλύτερα την προσοχή τους και να αντιμετωπίζουν το στρες. Οι τεχνικές χαλάρωσης βοηθούν τους μαθητές τόσο μέσα όσο και έξω από το σχολείο. Γι' αυτό μάθετε και κάνετε καθημερινή σας συνήθεια τις παρακάτω ασκήσεις.

Εξάσκηση της αναπνοής

Η σωστή αναπνοή είναι ένας από τους απλούστερους τρόπους για να ελέγχει κανείς το άγχος του, την ένταση των μυών του και να επιτυγχάνει τη χαλάρωση. Όταν είμαστε ήρεμοι και χαλαροί, τότε η αναπνοή είναι απαλή, βαθιά και ρυθμική. Όταν βρισκόμαστε κάτω από πίεση και ένταση, τότε η αναπνοή είναι πιο σύντομη και μη φυσιολογική. Πολλοί μαθητές κάτω από την πίεση μιας άσκησης δυσκολεύονται να συντονίσουν την αναπνοή τους και αυτό επηρεάζει αρνητικά την απόδοσή τους. Σε ασκήσεις που δε γνωρίζουν καλά και τις εκτελούν για πρώτη φορά, αλλά κυρίως σε έντονα πιεστικές προσπάθειες, είτε κρατούν την αναπνοή τους, είτε αναπνέουν πολύ βιαστικά και κοφτά με το πάνω μέρος των πνευμόνων. Οι δυο αυτές καταστάσεις δημιουργούν ένταση και σύσπαση στους μύες και περιορίζουν την απόδοση. Με λίγη εξάσκηση η αναπνοή βελτιώνεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά.

Περιγραφή άσκησης αναπνοής

Χρησιμοποίησε την παρακάτω άσκηση μετά από μια έντονη προσπάθεια ή κάθε φορά πριν από ένα κρίσιμο γεγονός που θεωρείς ότι σου προκαλεί ένταση. Χρησιμοποίησε επίσης την άσκηση αυτή στο τέλος του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Μια χρήσιμη άσκηση για το σπίτι ή μέσα στην τάξη.

Άσκηση 3.14 Κάθισε στην καρέκλα όπως στο διπλανό σκίτσο, με τα χέρια πάνω στους μηρούς. Σκύψε αργά, φτάνοντας τα χέρια σου μέχρι τα πέλματα, ενώ ταυτόχρονα βγάλε τον αέρα μετρώντας αργά μέχρι το 4. Ανέβα πάνω στην αρχική θέση, μετρώντας ξανά μέχρι το 4, ενώ ταυτόχρονα κάνε εισπνοή. Μείνε εκεί για λίγο και επανάλαβε ξανά, 5 έως 7 φορές.

Άσκηση 3.15 Σημειώστε μερικά καθημερινά πράγματα ή υποχρεώσεις σας που σας αγχώνουν. ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………........................................... ………………………………………………………………...........................................

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Άσκηση 3.16 Σημειώστε τι θα κάνετε για να περιορίσετε το άγχος σας. ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………

Άσκηση 3.17 Με βάση τις πληροφορίες του κεφαλαίου αυτού, ετοιμάστε ένα κείμενο με συνοπτικές οδηγίες, ώστε να ενημερώσετε τους γονείς σας για τη σημασία της άσκησης στην υγεία. Συγκεντρώστε υλικό και οργανώστε μια εκδήλωση μόνοι σας για το κάπνισμα, την άσκηση και τις επιπτώσεις στην υγεία. Οργανώστε ένα διαγωνισμό σε όλο το σχολείο και βραβεύσετε: το καλύτερο σκίτσο, αφίσα ή κολάζ που προβάλλει την αξία της άσκησης στην υγεία και τον διά βίου αθλητικό τρόπο ζωής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Βιβλιογραφία

Allsen, P., Harrison, J., Vance, B. (1997). Fitness for life. An individualized approach. Madison: Brown & Benchmark.

Fountain, S., Goodwin, L. (2002). PE to 16. Oxford: Oxford University Press.

Taylor, S. E. (1999). Health psychology. Boston: McGraw, Hill.

Θεοδωράκης, Γ., Γούδας, Μ. & Παπαϊωάννου, Α. (2001). Ψυχολογική υπεροχή στον αθλητισμό. Θεσσαλονίκη: Α. & Π. Χριστοδουλίδη.

Πηγές στο Διαδίκτυο

www.missionnutrition.ca/

www.healthykids.com

www.nutrition.gov/

www.autonomy.com/

www.ccsa.ca

www.acsm.org

www.shapeup.org/fitness

www.fitnesslink.com

www.cdc.gov

www.health.org/