Χημεία (A Γενικού Λυκείου - Γενικής Παιδείας): Ηλεκτρονικό Βιβλίο

3.6 Οξέα , βάσεις, οξείδια, άλατα, εξουδετέρωση και...καθημερινή ζωή

Όξινη βροχή και περιβάλλον

➢ Όξινη ορίζεται η βροχή που έχει pH μικρότερο του 5,6 (pH της «καθαρής» βροχής).

Οι δύο κύριες πηγές ρυπαντών που προκαλούν την όξινη βροχή είναι το SO₂, που προέρχεται κυρίως από τις βιομηχανίες, και το NO, που προέρχεται από τις βιομηχανίες και τα αυτοκίνητα Τα οξείδια αυτά μετατρέπονται στην ατμόσφαιρα σε SO₃ και NO₂ και στη συνέχεια αντιδρώντας με το νερό της βροχής μετατρέπονται σε H₂SO₄ και HNO₃, αντίστοιχα.

ΣΧΗΜΑ 3.10 Εικονική παρουσίαση της δημιουργίας όξινης βροχής.

Ένα μη αναμενόμενο πείραμα σε γήινο επίπεδο έδωσε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις για την ευαισθησία που παρουσιάζουν οι ζώντες οργανισμοί και τα διάφορα οικοσυστήματα ακόμα και σε μικρές μεταβολές της οξύτητας (pH) των λιμνών, ποταμών και θαλασσών.

Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες η οξύτητα της βροχής και του χιονιού που πέφτουν σε μεγάλες περιοχές των ΗΠΑ και Ευρώπης αυξήθηκε σημαντικά. Αυτό, προφανώς, οφείλεται στις ολοένα αυξανόμενες ποσότητες αέριων ρυπαντών, όπως του διοξειδίου του θείου (SO₂), και των οξειδίων του αζώτου (NO_x), τα οποία παράγονται από τις καύσεις των απολιθωμένων καυσίμων (π.χ. γαιάνθρακες, πετρέλαιο). Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, η όξινη βροχή προκάλεσε σημαντικές αλλαγές σε ορισμένες ευαίσθητες κατηγορίες ζώων, όπως στο σολομό και την πέστροφα και βαριές ζημιές σε πολλά φυτά.

Κάποια οξύτητα βέβαια, στο νερό της βροχής και στο χιόνι είναι αναμενόμενη, αφού το αέριο CO₂ διαλύεται στο νερό δίνοντας ένα ασθενώς όξινο διάλυμα. Το ελάχιστο pH που αναμένεται να έχει το νερό σε ισορροπία με το CO₂ είναι περίπου 5,6. Όμως, το pH της βροχής και του χιονιού σε πολλές περιοχές της βόρειας Ευρώπης και των ανατολικών ακτών των ΗΠΑ, έπεσε γύρω στο 5 και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και στο 3. Η αυξημένη αυτή οξύτητα οφείλεται στις καταιονήσεις αυτές του θειικού και του νιτρικού οξέος.

Τα αποτελέσματα των όξινων αυτών καταιονήσεων βεβαιώθηκαν ειδικότερα στη Σκανδιναβία. Ρυπαντές από την Αγγλία και άλλες βιομηχανικές χώρες παρασύρθηκαν από τους ανέμους προς βορρά ή προς ανατολάς και αποτέθηκαν στις χώρες της Σκανδιναβίας. Περίπου 5.000 λίμνες στη Σουηδία βρέθηκαν να έχουν pH 5 ή μικρότερο, και οι πληθυσμοί των ψαριών επηρεάστηκαν σοβαρά κάτω από αυτές τις συνθήκες. Στη Νορβηγία μελέτες έδειξαν ότι η μέση οξύτητα των καταιονήσεων έπεσε σε pH 4,6, και ο αριθμός των λιμνών με τους σολομούς και τις πέστροφες που τέθηκαν σε κατάσταση κινδύνου αυξήθηκε έντονα.

ΣΧΗΜΑ 3.11 Οι επιπτώσεις της όξινης βροχής στα δάση.

Οι επιπτώσεις της όξινης βροχής στους υδρόβιους οργανισμούς

• Τα αποτελέσματα της μόλυνσης της ατμόσφαιρας από τα οξείδια του θείου είναι χαρακτηριστικά στην περίπτωση της γνωστής ομίχλης του Λονδίνου, που προκάλεσε το
θάνατο 4 000 ανθρώπων το 1952.

Πρόσφατες μελέτες που έγιναν στα δάση, των ΗΠΑ και της Σκανδιναβίας έδειξαν εκτεταμένες βλάβες σε δένδρα. Οι βλάβες αυτές συνδέθηκαν με την όξινη βροχή, αν και η σχέση αυτή αμφισβητείται.

Κύρια αιτία των αντιθέσεων και αμφισβητήσεων γύρω από τα αίτια και τα αποτελέσματα της όξινης βροχής είναι οι οικονομικές και πολιτικές διαφορές που χωρίζουν κράτη (ή και πολιτείες στις ΗΠΑ), μια και οι ρυπαντές μεταφέρονται από χώρα σε χώρα «χωρίς τελωνειακούς ελέγχους».

Καμία γρήγορη λύση δε φαίνεται στο άμεσο μέλλον. Ακόμη και αν οι κυβερνήσεις και οι βιομηχανίες συμφωνήσουν για τις πηγές που προκαλούν τις όξινες καταιονήσεις, θα χρειαστούν χρόνια και πολλά δισεκατομμύρια δολάρια για να εγκατασταθεί ο κατάλληλος εξοπλισμός, ώστε να μειωθεί δραστικά η ρύπανση του αέρα. Όσο οι συζητήσεις γύρω από τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να γίνουν, ώστε να μειωθεί η έκλυση NO_x και SO₂, απλώς συνεχίζονται, τόσο το πρόβλημα της όξινης βροχής και των επιπτώσεών της θα παραμένει αναλλοίωτο γύρω μας ...

ΣΧΗΜΑ 3.1 Πειραματική διάταξη για τη μέτρηση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας διαλύματος. Σε διάλυμα ασθενούς οξέος η λάμπα ανάβει αμυδρά ή καθόλου. Αντίθετα, σε διάλυμα ισχυρού οξέος ίδιας συγκέντρωσης η λάμπα ανάβει έντονα.

ΣΧΗΜΑ 3.12 Καταστροφή μαρμάρινων μνημείων ιστορικής αξίας. Η όξινη βροχή μετατρέπει το μάρμαρο (CaCO₃) σε γύψο(CaSO₄.2H₂O) - γυψοποίηση του μαρμάρου.

Έντομα και οξέα - βάσεις

Το αμυντικό σύστημα των εντόμων βασίζεται στην έκκριση οξέων ή βάσεων. Για παράδειγμα, το τσίμπημα της σφήκας έχει βασικές ιδιότητες και μπορεί να «εξουδετερωθεί» με οξύ (π.χ. ξίδι ή λεμόνι). Αντίθετα, το τσίμπημα από κουνούπι ή μέλισσα είναι όξινο και «εξουδετερώνεται» με βάση (π.χ. μαγειρική σόδα ή ΝΗ₃).

ΣΧΗΜΑ 3.13 Το κεντρί της σφήκας εκκρίνει βάση.

Έδαφος και οξέα - βάσεις

To pH του εδάφους έχει μεγάλη σημασία για τη σωστή ανάπτυξη των φυτών. Γι' αυτό πολλές φορές οι γεωργοί διορθώνουν το pH του εδάφους (π.χ. προσθέτοντας ασβεστόλιθο), ώστε να πετύχουν τη μέγιστη συγκομιδή στις καλλιέργειές τους. Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ορισμένα φυτά, λόγω των δεικτών που έχουν στα άνθη τους, εμφανίζονται με διαφόρους χρωματισμούς, ανάλογα με το pH του εδάφους. Ως παράδειγμα φέρνουμε την ορτανσία, που εικονίζεται στο διπλανό σχήμα.

pH και υγιεινή

Το δέρμα μας είναι όξινο με pH μεταξύ 5 και 5,6. Κατ' αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η ανάπτυξη μικροοργανισμών στο σώμα μας. Γι’ αυτό προτείνεται η χρησιμοποίηση σαμπουάν με pH 5 έως 6.

Εξ’ άλλου η φθορά που προκαλείται στα δόντια μας οφείλεται σε βακτηρίδια που μετατρέπουν τη ζάχαρη σε οξέα. Τα οξέα αυτά καταστρέφουν το σμάλτο και προκαλούν τρύπες στα δόντια.

To pH στο στομάχι μας είναι περίπου 1 και οφείλεται στην παρουσία υδροχλωρικού οξέος, που εκκρίνεται από τα τοιχώματα του στομάχου, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Αυτή η συγκέντρωση του οξέος είναι ικανή να διαλύσει ακόμα και ένα κομμάτι μέταλλο, π.χ. Zn. Σε μερικούς ανθρώπους η ποσότητα του οξέος που εκκρίνεται στο στομάχι είναι περισσότερη από ότι χρειάζεται για τη χώνευση των τροφών, με αποτέλεσμα να προκαλούνται στομαχικές διαταραχές. Για την καταπολέμηση αυτού του προβλήματος χρησιμοποιούνται οι λεγόμενες αντιόξινες ουσίες (antacids), δηλαδή βάσεις, όπως σόδα (NaHCO₃), γάλα της μαγνησίας (Mg(OH)₂), τα οποία εξουδετερώνουν την περίσσεια του οξέος.

Η ορτανσία βγάζει μπλε ή κόκκινα λουλούδια ανάλογα με pH του εδάφους

ΣΧΗΜΑ 3.14 Το pH στο στομάχι μας είναι περίπου ένα.

Σταλακτίτες και Σταλαγμίτες

Οι σταλακτίτες κρέμονται από τις οροφές των σπηλαίων, ενώ οι σταλαγμίτες αναπτύσσονται από το έδαφος του σπηλαίου. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε σχηματισμό CaCO₃ με βάση την αντίδραση:

Ca(HCO₃)₂(aq) → CaCO₃(s) + CO₂(g) + H₂O

Το όξινο ανθρακικό ασβέστιο Ca(HCO₃)₂ βρίσκεται διαλυμένο σε νερό που έχει περάσει μέσω ασβεστολιθικών πετρωμάτων. Το νερό αυτό πέφτει από την οροφή του σπηλαίου σταγόνα - σταγόνα και εξατμίζεται, οπότε σχηματίζεται σταλακτίτης. Αν προλάβει το νερό και πέσει στο έδαφος και ακολουθήσει εξάτμιση, τότε έχουμε σχηματισμό σταλαγμίτη.

ΣΧΗΜΑ 3.15 Η ροή του νερού καθορίζει το σχήμα του σταλαγμίτη.

Γνωρίζεις ότι......

To pH του στομάχου και τα αντιόξινα

Τα τοιχώματα του ανθρώπινου στομάχου περιέχουν χιλιάδες κύτταρα τα οποία εκκρίνουν αραιό διάλυμα HCl (0,1 Μ). Η αποστολή αυτού του οξέος είναι να εμποδίσει την ανάπτυξη βακτηριδίων και να βοηθήσει την υδρόλυση (πέψη) των τροφών. Συνήθως η εσωτερική μεμβράνη του στομάχου δεν πληγώνεται από την παρουσία αυτού του ισχυρού οξέος, εφόσον το εσωτερικό αυτό τοίχωμα, η λεγόμενη mucosa, αντικαθίσταται με ρυθμό 500 000 κυττάρων το λεπτό.
Όταν κάποιος φαει πολύ, το στομάχι ανταποκρίνεται με έκκριση μεγαλύτερης ποσότητας HCl. Αυτό κατεβάζει το pH σε τιμές που προκαλούν πλέον δυσφορία, και το στομάχι αρχίζει να «χωνεύει τον εαυτό του». Ευτυχώς όμως, η μεμβράνη προστατεύεται από ένα παχύ στρώμα λίπους.
Όταν εμφανίζεται ένα τέτοιο στομαχικό πρόβλημα λόγω υπερέκκρισης οξέος, οι περισσότεροι άνθρωποι καταφεύγουν στα αντιόξινα φάρμακα. Αυτά είναι ενώσεις που μειώνουν την ποσότητα του HCl στο στομάχι και κρατούν την τιμή του pH στα όρια 1,2 έως 0,3. Η μείωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί και με διάφορους άλλους τρόπους, όπως π.χ. με ρόφηση ή ιονεναλλαγή.
Τα αντιόξινα λοιπόν είναι ενώσεις βασικής αντίδρασης που εξουδετερώνουν την περίσσεια του οξέος (υπερχλωριδρίαση και πεπτικό έλκος). Παρακάτω αναφέρονται μερικά από αυτά, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο δρουν:

Οξείδιο του μαγνησίου, MgO	MgO +2 HCl→MgCl₂ +H₂O
Γάλα μαγνησίας (αιώρημα Mg(OH)₂)	Mg(OH)₂ +2 HCl→MgCl₂+2H₂O
Σόδα, NaHCO₃	NaHCO₃ + HCl→NaCl+CO₂↑+H₂O
Υδροξείδιο του αργιλίου	Al(OH)₃_3HCl→AlCl₃ +3H₂0

Τέλος, να παρατηρήσουμε ότι τα αντιόξινα απλώς ανακουφίζουν το σύμπτωμα και δε θεραπεύουν την αιτία του στομαχικού προβλήματος. Επίσης, τα αντιόξινα δε θα πρέπει να ανεβάζουν την τιμή του pH πολύ, γιατί τότε το στομάχι αντιδρά και εκκρίνει νέες ποσότητες οξέος (επαναφορά ή rebound του οξέος).

Ανακεφαλαίωση
1.	Με βάση τη θεωρία ηλεκτρολυτικής διάστασης του Arrhenius o ηλεκτρολύτης (οξύ, βάση, άλας), όταν διαλυθεί στο νερό, διίσταται σε θετικά και αρνητικά ιόντα.
2.	Οξέα κατά Arrhenius είναι οι υδρογονούχες ενώσεις, που όταν διαλυθούν στο νερό, δίνουν λόγω διάστασης Η⁺, ενώ οι βάσεις δίνουν αντίστοιχα ΟΗ^-
3.	Ισχυρά λέγονται τα οξέα (ή οι βάσεις) τα οποία διίστανται πλήρως σε ιόντα, ενώ ασθενή είναι εκείνα που διίστανται μερικώς.
4.	Όξινος χαρακτήρας (ή αντίδραση) ονομάζονται οι ιδιότητες των οξέων που οφείλονται στην παρουσία Η⁺. Βασικός χαρακτήρας (ή αντίδραση) ονομάζονται οι ιδιότητες των βάσεων που οφείλονται στην παρουσία ΟΗ^-.
5.	To pH είναι ένα μέτρο της οξύτητας των διαλυμάτων. Ανάλογα με την τιμή του pH, ένα διάλυμα μπορεί να χαρακτηριστεί όξινο, βασικό ή ουδέτερο.
6.	Οξείδια ονομάζονται οι ενώσεις διαφόρων στοιχείων με το οξυγόνο. Άλατα είναι οι ιοντικές ενώσεις που περιέχουν κατιόν μέταλλο ή θετικό πολυατομικό ιόν και ανιόν αμέταλλο ή αρνητικό πολυατομικό ιόν.
7.	Στις χημικές αντιδράσεις γίνεται ανακατανομή ύλης και ενέργειας. Σε κάθε χημική αντίδραση η μάζα των αντιδρώντων είναι ίση με τη μάζα των προϊόντων.
8.	Οξειδοαναγωγικές λέγονται οι αντιδράσεις στις οποίες ο αριθμός οξείδωσης ορισμένων από τα στοιχεία που συμμετέχουν σ' αυτές μεταβάλλεται. Στην κατηγορία αυτών των αντιδράσεων ανήκουν οι συνθέσεις, οι αποσυνθέσεις, οι διασπάσεις και οι απλές αντικαταστάσεις. Μεταθετικές λέγονται οι αντιδράσεις στις οποίες οι αριθμοί οξείδωσης όλων των στοιχείων που μετέχουν σ' αυτές παραμένουν σταθεροί. Εξουδετέρωση είναι η αντίδραση ενός οξέος με μία βάση. Κατά την αντίδραση αυτή, τα Η⁺ του οξέος ενώνονται με τα ΟΗ^- της βάση προς σχηματισμό νερού.
9.	Όξινη ορίζεται η βροχή με pH μικρότερο του 5,6 (pH «καθαρής» βροχής). Η όξινη βροχή οφείλεται κυρίως στη δημιουργία H₂SO₄ ή ΗΝO₃, στην ατμόσφαιρα. Η όξινη βροχή προκαλεί μεγάλες διαταραχές στα διάφορα οικοσυστήματα.

Λέξεις Κλειδιά

ηλεκτρολύτης	ουδέτερο διάλυμα	ταχύτητα αντίδρασης
διάσταση	δείκτες	εξώθερμη αντίδραση
οξύ, βάση, άλας	πεχάμετρο	ενδόθερμη αντίδραση
ισχυρός ηλεκτρολύτης	οξείδιο	απόδοση αντίδρασης
ασθενής ηλεκτρολύτης	όξινο οξείδιο	οξειδοαναγωγή
όξινος χαρακτήρας	βασικό οξείδιο	μεταθετική αντίδραση
βασικός χαρακτήρας	επαμφοτερίζον οξείδιο	εξουδετέρωση
pH	χημική αντίδραση	όξινη βροχή
όξινο διάλυμα	διατήρηση της μάζας
βασικό διάλυμα	ενεργές συγκρούσεις

Ερωτήσεις – Ασκήσεις - Προβλήματα
Ερωτήσεις Επανάληψης
1.	Τι είναι οξύ και τι βάση σύμφωνα με τη θεωρία του Arrhenius;
2.	Να αναφέρετε τι είναι όξινος και τι βασικός χαρακτήρας.
3.	Πώς συμβολίζεται γενικά ένα οξύ μία βάση και ένα οξείδιο;
4.	Τι είναι τα οξείδια; Πώς συμβολίζεται ένα οξείδιο;
5.	Ποιες ουσίες λέγονται ηλεκτρολύτες; Ποιες κατηγορίες ενώσεων ανήκουν στους ηλεκτρολύτες;
6.	Τι είναι η ηλεκτρόλυση; Τι παράγεται κατά την ηλεκτρόλυση ενός υδατικού διαλύματος οξέος; Τι παράγεται κατά την ηλεκτρόλυση ενός υδατικού διαλύματος βάσης;
7.	Τι ονομάζεται εξουδετέρωση; Ποιο είναι το χημικό φαινόμενο που συμβαίνει κατά την εξουδετέρωση ενός οξέος από μια βάση;
8.	Τι είναι δείκτες; Να αναφέρετε μερικές ουσίες που είναι ή περιέχουν δείκτες.
9.	Τι εκφράζει η ισχύς ενός ηλεκτρολύτη;
10.	Τι είναι άλας; Να δώσετε το γενικό τύπο ενός άλατος.
11.	Τι είναι χημική αντίδραση;
12.	Πότε μία αντίδραση χαρακτηρίζεται εξώθερμη και πότε ενδόθερμη;
13.	Να διατυπώσετε το νόμο διατήρησης της μάζας.
14.	α) Τι μας δείχνει η ταχύτητα μιας αντίδρασης; β) Τι είναι ομογενής αντίδραση;
15.	Πώς μπορούμε να αυξήσουμε την ταχύτητα μιας αντίδρασης;
16.	Να αναφέρετε τρεις τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αυξήσουμε την απόδοση μιας αντίδρασης.
17.	7. Ποιες αντιδράσεις χαρακτηρίζονται: α) οξειδοαναγωγικές β) μεταθετικές γ) σύνθεσης δ) αποσύνθεσης ε) απλής αντικατάστασης στ) διπλής αντικατάστασης ζ) εξουδετέρωσης Να δώσετε από ένα παράδειγμα σε κάθε περίπτωση.

Ασκήσεις - Προβλήματα

α. Οξέα - Βάσεις - Οξείδια - Άλατα

18.

Να γράψετε τις ονομασίες των χημικών ουσιών που περιέχονται στα παρακάτω σώματα:

1. ασπιρίνη	2. αντιόξινα χάπια	3. tuboflo
4. λεμόνια	5. ξίδι	6. coca - cola.

19.

Ποιος είναι ο χημικός τύπος:

1. καυστική ποτάσα	2. βιτριόλι	3. ακουαφόρτε
4. καυστική σόδα	5. σόδα	6. ασβεστόλιθος

20.

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ αν είναι σωστές ή με Λ αν είναι λανθασμένες.
α. Τα οξέα είναι υδρογονούχες ενώσεις.
β. Οι βάσεις είναι οξυγονούχες ενώσεις.
γ. Κάθε ένωση που περιέχει υδρογόνο είναι οξύ.
δ. Η αμμωνία (ΝΗ₃) είναι τριπρωτικό οξύ.
ε. Τα υδροξείδια του σιδήρου είναι πολυπρωτικές βάσεις.
στ. Το νιτρικό οξύ είναι διπρωτικό οξύ.

21.

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ αν είναι σωστές ή με Λ αν είναι λανθασμένες.
α. Η ένωση H₂SO₄ είναι οξύ, γιατί διαλύεται στο νερό.
β. Η ένωση ΗΝO₃ είναι οξύ, γιατί το υδατικό της διάλυμα περιέχει Η⁺.
γ. Η ένωση NaOH είναι βάση, γιατί το υδατικό της διάλυμα περιέχει ΟΗ^-.
δ. Η ένωση Ca(OH)₂ είναι βάση, γιατί περιέχει μέταλλο.
ε. Η ένωση Η₃ΡO₄ είναι οξύ, γιατί μεταβάλλει το χρώμα ενός διαλύματος.

22.

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις:
α. Όλα τα οξέα έχουν μία σειρά κοινών ιδιοτήτων που ονομάζονται
.........................και που οφείλονται στο............................
β. Όλες οι βάσεις έχουν μία σειρά κοινών ιδιοτήτων που ονομάζονται ......................και που οφείλονται στο..................

23.

Να γράψετε τους χημικούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:

1. νιτρικό οξύ 2. υδροξείδιο του ασβεστίου 3. φωσφορικό οξύ 4. υδροξείδιο του σιδήρου (III) 5. υδροχλώριο 6. θειικό οξύ 7. υδροξείδιο του χαλκού (I) 8. χλωρικό οξύ 9. υδροξείδιο του ψευδαργύρου 10. υδρόθειο 11. υδροξείδιο του καλίου 12. υδροξείδιο του αργιλίου.

24.

Πώς μπορείτε να διαπιστώσετε με τη βοήθεια μιας απλής πειραματικής διάταξης την αγωγιμότητα του διαλύματος ενός ηλεκτρολύτη;

25.

Να διαλέξετε τις σωστές απαντήσεις στις παρακάτω προτάσεις:
1. Με ηλεκτρόλυση των υδατικών διαλυμάτων των οξέων παράγεται στην κάθοδο:
α. αέριο υδρογόνο
β. αέριο οξυγόνο
γ. ιόντα υδρογόνου
δ. ένα αέριο που εξαρτάται από το οξύ
ε. κανένα αέριο.
2. Με ηλεκτρόλυση των υδατικών διαλυμάτων των βάσεων παράγεται στην άνοδο:
α. αέριο άζωτο
β. αέριο οξυγόνο
γ. ιόντα μετάλλου
δ. ιόντα υδροξειδίου
ε. κανένα αέριο.

*26.

Όπως έχουμε αναφέρει, το οξικό οξύ (CH₃COOH) και το υδροξείδιο του νατρίου (NaOH) είναι ουσίες ευδιάλυτες στο νερό. Τρία ποτήρια A, Β και Γ περιέχουν ξεχωριστά ένα διάλυμα οξικού οξέος (άχρωμο), ένα διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου (άχρωμο) και αποσταγμένο νερό, χωρίς να γνωρίζουμε τι περιέχεται το κάθε ποτήρι. Με ποιο απλό πείραμα θα διαπιστώσουμε το περιεχόμενο του κάθε ποτηριού;

27.

Ποια συμπεράσματα προκύπτουν για τα παρακάτω διαλύματα που βρίσκονται σε θερμοκρασία 25 ^oC;
α. το pH ενός διαλύματος Α είναι μικρότερο από το 7.
β. το pH ενός διαλύματος Β είναι μεγαλύτερο από το 7.
Τι πρέπει να προσθέσουμε αντίστοιχα στα διαλύματα Α και Β ώστε αυτά να γίνουν ουδέτερα;

28.

Να περιγράψετε δύο τρόπους με τους οποίους μπορούμε να προσδιορίσουμε το pH ενός διαλύματος. Ποιος από αυτούς είναι ακριβής;

29.

Να συμπληρώσετε τον παρακατω πίνακα:

ΔΙΑΛΥΜΑ	Σχέση Η⁺ και ΟΗ^-	pH (θ=25^oC)
όξινο
βασικό
ουδέτερο

30.

Ποια από τα παρακάτω διαλύματα είναι όξινα, ποια είναι βασικά και ποια είναι ουδέτερα;

1. βροχή	2. ασβεστόνερο	3. νερό θάλασσας
4. αίμα	5. αποσταγμένο νερό	6. ξίδι
7. σόδα	8. χυμός λεμονιού	9. Coca-Cola.

31.

Να συνδυάσετε τα γράμματα με τους αριθμούς:

Διάλυμα	pH διαλύματος
1. υδροχλωρικό οξύ	α.13
2. υδροξείδιο του καλίου	β.7
3. αποσταγμένο νερό	γ.0

32.

Να συνδυάσετε τα γράμματα με τους αριθμούς:

Διάλυμα	pH διαλύματος
1. αραιό διάλυμα NaOH	α.1
2. πυκνό διάλυμα HCl	β.7
3. αραιό διάλυμα HCl	γ.6
4. διάλυμα NaCl	δ.13
5. πυκνό διάλυμα ΚΟΗ	ε.8

33.

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ αν είναι σωστές ή με Λ αν είναι λανθασμένες.
α. Μεταξύ δύο διαλυμάτων οξέων, περισσότερο όξινο είναι εκείνο που έχει το μικρότερο pH.
β. Μεταξύ δύο διαλυμάτων βάσεων, περισσότερο βασικό είναι εκείνο που έχει το μικρότερο pH.
γ. Διάλυμα HCl έχει pH=9.
δ. Διάλυμα NaOH έχει pH=14.

*34.

Ένα διάλυμα Α που περιέχει HCl (υδροχλωρικό οξύ), έχει όπως γνωρίζουμε όξινη γεύση, μετατρέπει σε κόκκινο το μπλε βάμμα του ηλιοτροπίου και αντιδρά με Na ελευθερώνοντας αέριο υδρογόνο. Ένα διάλυμα Β υδροξειδίου του νατρίου, NaOH (το γνωστό μας tuboflo), είναι καυστικό, μετατρέπει σε μπλε το κόκκινο βάμμα του ηλιοτροπίου και κατά την ηλεκτρόλυση ελευθερώνει αέριο οξυγόνο.
α) Πού οφείλονται οι παραπάνω ιδιότητες των διαλυμάτων Α και Β;
β) Να αναφέρετε δύο διαλύματα που να έχουν τις ιδιότητες του Α και δύο διαλύματα που να έχουν τις ιδιότητες του Β.
γ) Αν τα διαλύματα Α και Β αναμιχθούν με τέτοια αναλογία, ώστε μετά την αντίδραση το τελικό διάλυμα να μην αλλάζει το χρώμα του δείκτη του ηλιοτροπίου, τότε ποιο θα είναι το pH του τελικού διαλύματος (θ = 25^oC);

35.

Να συμπληρώσετε τις προτάσεις:
α. Όξινα λέγονται τα οξείδια..........
β. Βασικά λέγονται τα οξείδια..........
γ. Επαμφοτερίζοντα λέγονται τα οξείδια..........

*36.

Να τοποθετήσετε στα κενά του παρακάτω πίνακα τους μοριακούς τύπους των ενώσεων που θα προκύψουν από την επίδραση του νερού στα οξείδια:

SO₃	N₂O₅	CaO	Na₂O

*37.

Να τοποθετήσετε στα κενά του παρακάτω πίνακα τους μοριακούς τύπους των ανυδριτών των αντίστοιχων οξέων ή βάσεων:

H₃PO₄	H₂SO₃	KOH	Al(OH)₃

38.

Να γράψετε τους χημικούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:
1. οξείδιο του καλίου, 2. διοξείδιο του άνθρακα, 3. οξείδιο του σιδήρου (III),
4. τριοξείδιο του θείου, 5. οξείδιο του αργιλίου, 6. οξείδιο του χαλκού (I),
7. μονοξείδιο του άνθρακα, 8. οξείδιο του ψευδαργύρου.

39.

Να γράψετε τους χημικούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:
1. διάζωτο τριοξείδιο, 2. νάτριο οξείδιο, 3. θείο διοξείδιο, 4. διάζωτο πεντοξείδιο,
5. σίδηρο(ΙΙ) οξείδιο.

40.

Να περιγράψετε μέσω μιας απλής πειραματικής διάταξης τη μικρή αγωγιμότητα ενός ασθενούς οξέος και τη μεγάλη αγωγιμότητα ενός ισχυρού οξέος.

41.

Να αναφέρετε δύο ισχυρά και δύο ασθενή οξέα που γνωρίζετε από την καθημερινή ζωή. Να αναφέρετε επίσης μία ισχυρή βάση και μία ασθενή βάση που γνωρίζετε από την καθημερινή ζωή.

42.

Να συμπληρώσετε τις προτάσεις:
α. Ένας ηλεκτρολύτης είναι ισχυρός όταν ......
β. Ένας ηλεκτρολύτης είναι ασθενής όταν ......

43.

Να συνδυάσετε τους αριθμούς της πρώτης στήλης με τα γράμματα της δεύτερης:

1. πολυπρωτικό οξύ	A. HCl
2. διπρωτική βάση	B. M(OH)_x
3. μονοπρωτικό οξύ	Γ. H_xA
4. τριπρωτικό οξύ	Δ. Ca(OH)₂
5. πολυπρωτική βάση	E. H₃PO₄
6. μονοπρωτική βάση	Z. NaOH

44.

Να γράψετε τους χημικούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:
1. θειικό αργίλιο, 2. ανθρακικός ψευδάργυρος, 3. υποχλωριώδες νάτριο,
4. θειούχο αμμώνιο, 5. βρωμιούχο κάλιο, 6. φωσφορικό ασβέστιο,
7. νιτρικός σίδηρος (III), 8. χλωριούχος χαλκός (I), 9. όξινο φωσφορικό βάριο,
10. ιωδιούχος υδράργυρος (II), 11. κυανιούχος άργυρος.

45.

Να ονομάσετε τις παρακάτω ενώσεις:

1. CaCO₃, 2. Ba(OH)₂, 3. FeCl₃, 4. H₃PO₄, 5. Fe(OH)₂, 6. Al₂S₃, 7. (NH₄)₃PO₄,
8. KCN, 9. HBr, 10. N₂O₅, 11. HNO₃, 12. H₂SO₄, 13. Al(OH)₃, 14. Fe₂(SO₄)₃,
15. SO₃, 16. NaOH, 17. CuOH, 18. ZnO, 19. CO₂, 20. H₂S.

*46.	Να γράψετε το χημικό τύπο (μοριακό) και την ονομασία: α) ενός διπρωτικού οξυγονούχου οξέος β) ενός μονοπρωτικού μη οξυγονούχου οξέος γ) ενός οξυγονούχου άλατος δ) μιας τριπρωτικής βάσης ε) ενός μη οξυγονούχου άλατος στ) ενός οξυγονούχου άλατος του αμμωνίου
47.	Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις: α. Τα όξινα οξείδια ή ............. ............ είναι συνήθως οξείδια ........... και όταν διαλυθούν στο νερό ........... με αυτό και παρέχουν το ............ β. Τα βασικά οξείδια ή ............ ............ είναι συνήθως οξείδια ............ και όταν διαλυθούν στο νερό ........... με αυτό και παρέχουν την............. γ. Τα άλατα είναι ιοντικές ενώσεις που περιέχουν ως κατιόν ........ ή .............................και ως ανιόν ......... ή................... δ. Τα άλατα έχουν ως γενικό τύπο Μ_ψΑ_x όπου +x είναι ......... του ...........και -ψ είναι.........του.......... ε. Τα οξέα αντιδρούν με τις.........και παρέχουν.........και.......... στ. Αρκετά μέταλλα που είναι δραστικότερα του ......... αντιδρούν με τα διαλύματα των.........και παρέχουν άλας και αέριο.........
β. Χημικές αντιδράσεις
48.	Να περιγράψετε τέσσερις χημικές αντιδράσεις που γίνονται στην καθημερινή μας ζωή.
49.	Να συμπληρώσετε τις προτάσεις: α. Κάθε χημική αντίδραση συμβολίζεται με μία.......... β. Στη χημική εξίσωση διακρίνουμε ............ που συνδέονται μεταξύ τους με............................ γ. Στο πρώτο μέλος υπάρχουν τα............. δ. Φάση είναι................ ε. Αποτελεσματικές είναι οι κρούσεις.............
50.	Να δώσετε μία σύντομη περιγραφή του τρόπου με τον οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί μία χημική αντίδραση.
*51.	Να βάλετε τους κατάλληλους συντελεστές στις παρακάτω αντιδράσεις: α. S + O₂ → SO₃ β. Zn + HCl → ZnCl₂ + H₂ γ. C + FeO → Fe + CO₂ δ. Cl₂ + KI → KCl + I₂ ε. Al + HBr → AlBr₃ + H₂

52.

Να δικαιολογήσετε τις παρακάτω προτάσεις:
1. Το μήλο σαπίζει πιο γρήγορα έξω από το ψυγείο.
2. Το υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η₂O₂) διασπάται σε υδρογόνο και οξυγόνο παρουσία της χημικής ουσίας καταλάση.
3. Το ψυγείο ενός αυτοκινήτου σκουριάζει πιο εύκολα από ότι μία ηλεκτρική συσκευή.

53.

Να συμπληρώσετε τις προτάσεις:
α. Αμφίδρομη λέγεται η αντίδραση...............
β. Η απόδοση μίας αντίδρασης δείχνει............

54.

Να συμπληρώσετε τις προτάσεις:
α. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει μία αντίδραση απλής αντικατάστασης είναι.........
β. Απαραίτητες προϋποθέσεις για να γίνει μία αντίδραση διπλής αντικατάστασης είναι.........
1...............
2...............
3...............

55.

Να γράψετε:
α) τα σύμβολα 8 μετάλλων κατά σειρά ελαττωμένης δραστικότητας.
β) τα σύμβολα 5 αμετάλλων κατά σειρά ελαττωμένης δραστικότητας.

*56.

Να συμπληρώσετε τις αντιδράσεις:

α) Na(s) + Cl₂(g) → ...,	β) Al(s) + Br₂(l) → ...,
γ) C(s) + O₂(g) →...,	δ) N₂(g) + H₂(g) → ...,
ε) H₂(g) + I₂(g) →...,	στ) HgO(s) →...,
ζ) HCl(g) →...,	η) H₂O₂....

*57.

Να συμπληρώσετε όσες από τις παρακάτω αντιδράσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν:

1) Na(s) + HCl(aq) → ...,	2) Ag(s) + HCl(aq) → ...,
3) Ba(s) + HI(aq) → ...,	4) Al(s) + HCl(aq) → ...,
5) Al(s) + FeBr₂(aq) → ...,	6) Ca(s) + AgNO₃(aq) → ...,
7) Fe(s) + K₃PO₄(aq) → ...,	8) Br₂(l) + KI(aq) → ...,
9) Cl₂(g) + AII₃(aq) → ...,	10) S(s) + KCl(aq) → ...,
11) Zn(s) + H₂O(l) → ...,	12) Mg(s) + H₂O(l) → ...,
13) Ca(s) + H₂O(l) → ...,	14) Ba(s) + H₂O(l) → ...

*58.

Να συμπληρώσετε όσες από τις παρακάτω αντιδράσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν:
AgNO₃(aq) + BaCl₂(aq) → ..., NaNO₃(aq) + KCl(aq) → ...,
H₂SO₄(aq) + AlBr₃(aq) → ..., ZnCl₂(aq) + NaOH(aq) → ...,
Pb(NO₃)₂(aq) + Na₂S(aq) → ..., HNO₃(aq) + ZnCl₂(aq) → ...,
Fe(NO₃)₃(aq) + Ca(OH)₂(aq) → ..., KNO₃(aq) + CaBr₂(aq) → ...,
NH₄Cl(aq) + Ca(OH)₂(aq) → ..., CaSO₃(aq) + HCl(aq) → ...,
Na₂CO₃(aq) + H₃PO₄(aq) → ... .

*59.

Να συμπληρώσετε τις παρακάτω αντιδράσεις:
HNO₃(aq) + Ca(OH)₂(aq) → ..., Zn(OH)₂(aq) + H₂SO₄(aq) → ...,
KOH(aq) + H₃PO₄(aq) → ..., Fe(OH)₃(aq) + H₂SO₄(aq) →...,
N₂O₅ + NaOH(aq) → ..., P₂O₅ + Ca(OH)₂(aq) →...,
CO₂(g) + Al(OH)₃(aq) → ..., BaO + HCl(aq) → ...,
Fe₂O₃ + HNO₃(aq) → ..., Al₂O₃ + H₂SO₄(aq) → ...,
NH₃(aq) + H₂SO₄(aq) → ..., NH₃(aq) + HBr(aq) → ...,
CO₂ + Al₂O₃ → ..., P₂O₅ + Na₂O → ... .

*60.

Να συμπληρώσετε τις αντιδράσεις:
SO₃ + H₂O →
N₂O₅ + H₂O →
Na₂O + H₂O →
MgO + H₂O →
P₂O₅ + H₂O →
Fe₂O₃ + H₂O →

61.

To SO₃ αντιδρά με διάλυμα KOH γιατί:
α. το SO₃ αντιδρά με όλες τις ενώσεις που περιέχουν Η
β. όλα τα οξείδια αντιδρούν με τις βάσεις
γ. το SO₃ είναι αέρια ένωση
δ. τα όξινα οξείδια αντιδρούν με τα διαλύματα των βάσεων

62.

Να κατατάξετε τα παρακάτω μέταλλα κατά σειρά μειωμένης δραστικότητας: Fe, Ca, Cu, Al, Pb, Ag, Na, Hg.
1... 2... 3... 4... 5... 6... 7... 8...

63.

Να κατατάξετε τα παρακάτω αμέταλλα κατά σειρά αυξημένης δραστικότητας: Cl₂, I₂, S, F₂.
1... 2... 3... 4...

64.

Να τοποθετήσετε σε κάθε κενό του ακόλουθου πίνακα τους τύπους των αλάτων που θα προκύψουν από την αντίδραση του κάθε οξέος που περιέχεται στην κάθετη στήλη και της ένωσης που περιέχεται στην οριζόντια στήλη.

	Fe(OH)₃	Na₂O	CaCO₃	NH₃
H₂SO₄
HBr
H₃PO₄

65.	Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ αν είναι σωστές ή με Λ αν είναι λανθασμένες: α. διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου στο νερό β. διάλυμα πεντοξειδίου του αζώτου στο νερό γ. διάλυμα οξειδίου του καλίου στο νερό δ. διάλυμα υδροχλωρίου στο νερό
66.	Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ αν είναι σωστές ή με Λ αν είναι λανθασμένες: α. τα βασικά οξείδια αντιδρούν με βάσεις β. τα όξινα οξείδια αντιδρούν με βάσεις γ. τα επαμφοτερίζοντα οξείδια αντιδρούν είτε με οξέα είτε με βάσεις δ. όλα τα άλατα περιέχουν μεταλλικό κατιόν ε. το υδροχλωρικό οξύ αντιδρά με όλα τα μέταλλα και ελευθερώνεται υδρογόνο
67.	Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ αν είναι σωστές ή με Λ αν είναι λανθασμένες: α. το Na αντιδρά με το νερό και δίνει βάση και αέριο Η₂ β. το Mg αντιδρά με τους υδρατμούς και δίνει οξείδιο του μα γνησίου και Η₂ γ. για να πραγματοποιηθεί μία αντίδραση διπλής αντικατάστασης θα πρέπει να παράγεται οπωσδήποτε αέρια ένωση δ. ο Ag αντιδρά με υδροχλωρικό οξύ και εκλύεται αέριο Η₂
*68.	Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με Σ αν είναι σωστές ή με Λ αν είναι λανθασμένες και να τεκμηριώσετε τις απαντήσεις σας. α. η αντίδραση: Zn(s) + 2HCl(aq) → ZnCl₂(aq) + H₂(g) είναι μεταθετική β. η αντίδραση: CaCO₃(s) → CaO(s) + CO₂(g) είναι μεταθετική γ. η αντίδραση: H₂(g) + Cl₂(g) → 2HCl(g) είναι οξειδοαναγωγική δ. η αντίδραση: Cu(OH)₂(aq) + H₂SO₄(aq) → CuSO₄(aq) + 2H₂O(l) είναι οξειδοαναγωγική
*69.	Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις ποιοτικά και ποσοτικά: a. HCl + K₂CO₃ → .... + CO₂ + .... β. FeS + .... → H₂S + FeBr₂ γ. NaOH + .... → Na₂SO₄ + H₂O δ. K + H₂O → .... + ....
*70.	Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις ποιοτικά και ποσοτικά: α. .... + H₂O → H₃PO₄ β. .... + H₂O → Fe(OH)₂ γ. .... + H₂O → NaOH + .... δ. .... + .... → NH₃ ε. HgO → .... + ....

*71.	Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων από τις οποίες παράγονται τα άλατα: 1. χλωριούχος σίδηρος (II) 2. θειικό νάτριο 3. φωσφορικό κάλιο 4. νιτρικός χαλκός (II) από την εξουδετέρωση του κατάλληλου βασικού οξειδίου με το κατάλληλο οξύ.
72.	Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των χημικών αντιδράσεων από τις οποίες προκύπτουν τα άλατα: CaBr₂, Na₃PO₄, Al(NO₃)₃ από την εξουδετέρωση του κατάλληλου οξέος με την κατάλληλη βάση.
*73.	Να αναφέρετε δύο παραδείγματα χημικών αντιδράσεων εξουδετέρωσης κατά τις οποίες δεν έχουμε παραγωγή νερού.
74.	Κατά την επίδραση σκόνης μαγνησίου σε αραιό υδατικό διάλυμα υδροχλωρίου: α. Δεν θα γίνει χημική αντίδραση. β. Θα γίνει χημική αντίδραση αν θερμάνουμε το διάλυμα. γ. Θα γίνει οπωσδήποτε χημική αντίδραση. δ. Θα γίνει χημική αντίδραση αν το διάλυμα του υδροχλωρίου γίνει πυκνότερο. Να αιτιολογήσετε τη σωστή απάντηση.
75.	Κατά την ανάμειξη διαλύματος AgNO₃ με διάλυμα HBr θα γίνει χημική αντίδραση γιατί: α. παράγεται αέριο β. τα άλατα αντιδρούν πάντοτε με τα οξέα γ. καταβυθίζεται ίζημα δ. είναι μεταθετική αντίδραση Να αιτιολογήσετε τη σωστή απάντηση.
*76.	Να γράψετε τις χημικές αντιδράσεις που οδηγούν στην παρασκευή των αλάτων Ag₂SO₄ και Ca₃(PO₄)₂ με αντιδρώντα σώματα: α) οξύ και βάση β) βάση και όξινο οξείδιο γ) οξύ και βασικό οξείδιο δ) βασικό οξείδιο και όξινο οξείδιο
77.	Ποια είναι τα προϊόντα της αντίδρασης ενός οξέος: α) με βάση, β) με βασικό οξείδιο, γ) με μέταλλο και δ) με άλας. Με ποιες προϋποθέσεις αντιδρά ένα οξύ με ένα μέταλλο ή με ένα άλας;

*78.	Σε αποσταγμένο νερό προσθέτουμε μία σταγόνα διαλύματος φαινολοφθαλεΐνης και στη συνέχεια προσθέτουμε ένα μικρό κομμάτι νάτριο. α) Να περιγράψετε δύο φαινόμενα που θα παρατηρήσετε μετά την προσθήκη του νατρίου. β) Να γράψετε μία χημική εξίσωση που περιγράφει ένα από τα φαινόμενα που παρατηρήσατε.
*79.	Σε κάθε ένα από τα δοχεία A, Β και Γ περιέχονται τα διαλύματα H₂SO₄, HCl και NaCl, χωρίς να γνωρίζουμε ποια χημική ένωση περιέχεται στο κάθε δοχείο. Σε κάθε δοχείο προσθέτουμε μικρή ποσότητα μεταλλικού βαρίου. Παρατηρούμε ότι στο δοχείο Α εκλύεται αέριο. Στο δοχείο Β δεν παρατηρούμε καμία αλλαγή, ενώ στο δοχείο Γ καταβυθίζεται ίζημα ενώ ταυτόχρονα εκλύεται αέριο. Να εξηγήσετε δίνοντας ταυτόχρονα και τις χημικές εξισώσεις των φαινομένων, ποιο ήταν το συγκεκριμένο περιεχόμενο του κάθε δοχείου πριν από την προσθήκη του βαρίου.
80.	Σε ασθενή που βρέθηκε να πάσχει από υπερέκκριση γαστρικού υγρού ο γιατρός συνέστησε θεραπεία με χαπάκια ALUDROX τα οποία περιέχουν Mg(OH)₂ και Al(OH)₃, ενώ του απαγόρευσε να παίρνει ασπιρίνη. Πώς δικαιολογείτε την ιατρική συμβουλή;
*81.	Σε κάθε ένα από τα δοχεία A, Β και Γ περιέχεται ένα από τα παρακάτω: διάλυμα ασπιρίνης, διάλυμα από χαπάκι ALUDROX και φυσιολογικός ορός (διάλυμα NaCl 0,9% w/v). Πώς θα διαπιστώσουμε το περιεχόμενο του κάθε δοχείου;
**82.	Σε ένα χημικό εργαστήριο υπάρχουν τρία δοχεία κατασκευασμένα από χαλκό και δύο δοχεία κατασκευασμένα από αργίλιο. Στα δοχεία αυτά θέλουμε να αποθηκεύσουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να αλλοιωθούν, τα παρακάτω διαλύματα: 1. θειικού σιδήρου (II): FeSO₄ 2. χλωριούχου καλίου: KCl 3. θειικού μαγνησίου: MgSO₄ 4. νιτρικού ψευδαργύρου: Zn(NO₃)₂ 5. υδροχλωρικού οξέος: HCl Σε τι είδους δοχείο πρέπει να αποθηκευτεί το κάθε διάλυμα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Δίνεται η ηλεκτροχημική σειρά των στοιχείων: K, Na, Mg, Al, Zn, H₂, Cu, Hg.

Δραστηριότητα

Οξεά-Βασεις-Δείκτες

Τα οξέα είναι ουσίες που έχουν ένα κοινό σύνολο ιδιοτήτων. Οι βάσεις (γνωστές και σαν αλκάλια) είναι άλλες ουσίες με διαφορετικές ιδιότητες. Με τα παρακάτω πειράματα που χρησιμοποιούν απλές ουσίες «του σπιτιού» μπορείτε να διερευνήσετε κάποιες από τις ιδιότητες αυτές. Επίσης, μπορείτε να κατανοήσετε την κλίμακα του pH που χρησιμοποιούν οι χημικοί για να περιγράψουν τις ουσίες αυτές.

Η πιο εντυπωσιακή ιδιότητα των οξέων - βάσεων είναι ότι αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. Στο πείραμα που περιγράφεται, σαν δείκτης θα χρησιμοποιηθεί το εκχύλισμα από ένα κοινό λαχανικό, το κόκκινο λάχανο. Στο πρώτο βήμα θα παρασκευάσετε το εκχύλισμα αυτό. Κόβετε το λάχανο σε κομμάτια μήκους περίπου 2,5 cm και παίρνετε από αυτά δυο κούπες (περίπου 500 mL). Τα τοποθετείτε σε ένα blender με ένα ποτήρι νερό (250 mL) και τα κατεργάζεστε ώστε να γίνει ένας πολτός. Διηθείτε με ένα κόσκινο και το διήθημα θα είναι το διάλυμα του δείκτη.

Παρακάτω δίνονται τα χρώματα που παίρνει ο «δείκτης» αυτός σε διάφορες τιμές pH.

χρώμα

εκχυλίσματος

κόκκινο

πορτοκαλί

ιώδες

μπλε

μπλε-

πράσινο

Να ελέγξετε τώρα με τη βοήθεια του «δείκτη» σας την κατά προσέγγιση, τιμή του pH των παρακάτω διαλυμάτων που υπάρχουν γύρω σας, όπως: ξύδι, λεμόνι, οικιακό υγρό καθαρισμού τζαμιών, διάλυμα σόδας μαγειρικής, διάλυμα ζάχαρης, σαμπουάν, αντιόξινα χάπια, αναψυκτικά, γάλα κλπ. Να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας στον παρακάτω πίνακα:

Υλικό	Χρώμα δείκτη	pH	Υλικό	Χρώμα δείκτη	PH

Aπαντήσεις στις ασκήσεις πολλαπλής επιλογής και σωστού λάθους
20. Λ είναι: γ, δ, στ Σ είναι: α, β, ε 21. Λ είναι: α, δ, ε Σ είναι: β, γ 25. (1-α), (2-β) 27. Το Α είναι όξινο, το Β είναι βασικό. Στο Α προσθέτουμε βάση και στο Β οξύ. 31. (1-γ), (2-α), (3-β) 32. (1-ε), (2-α), (3-γ), (4-β), (5-δ) 33. Σ είναι: α, δ Λ είναι: β, γ	43. (1-Γ), (2-Δ), (3-Α), (4-Ε), (5-Β), (6-Ζ) 61. δ 65. Σ είναι: α, δ Λ είναι: β, γ 66. Σ είναι: β, γ Λ είναι: α, δ, ε 67. Σ είναι: α, β Λ είναι: γ, δ 68. Σ είναι: β, γ Λ είναι: α, δ 74. γ 75. γ