ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

• Στην περίοδο από την πτώση της Κρήτης μέχρι την Επανάσταση η παράδοση της κρητικής λογοτεχνίας μεταφέρθηκε στα Επτάνησα, όπου η επικοινωνία με την Ευρώπη συνεχίζεται έντονη. Όπως στην Ευρώπη οι λόγιοι χρησιμοποιούν την εθνική τους γλώσσα, έτσι και στην Ελλάδα πολλοί από τους λογίους και τους εκκλησιαστικούς ρήτορες χρησιμοποιούν τη λαϊκή γλώσσα για να έχουν απήχηση στο λαό.

• Στη διάρκεια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού συντελέστηκε η εθνική αφύπνιση που ολοκληρώθηκε με την Επανάσταση του 1821. Η επιθυμία της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού συμβαδίζει με την επιθυμία της αποτίναξης του ζυγού της αμάθειας.

• Οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης επέζησαν ανάμεσα στους υπόδουλους με το κήρυγμα του Ρήγα που αναμεταδόθηκε από τον ανώνυμο πατριώτη της Ελληνικής Νομαρχίας. Εκφραστές του Νεοελληνικού Διαφωτισμού ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Ρήγας Φεραίος, ο Νεόφυτος Δούκας, ο Δημήτριος Καταρτζής, υπήρξαν οι προσωπικότητες που συστηματοποίησαν τις ιδέες οι οποίες διαμορφώθηκαν στην Ευρώπη το 18ο αιώνα.

Ασκήσεις – Θέματα για συζήτηση

1. Σε μία ομαδική εργασία να παρουσιάσετε στην τάξη σας τον Παπατρέχα, αφήγημα που ο Αδαμάντιος Κοραής εμπνεύστηκε από τις παιδικές αναμνήσεις του, και με βάση αυτό να εκθέσετε τις γλωσσικές αντιλήψεις του για τη «μέση οδό».

2. Η επιγραμματική φράση του Ρήγα «όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά» υποδηλώνει το υπόβαθρο των ιδεολογικών του πεποιθήσεων. Να σταχυολογήσετε και άλλες αποφθεγματικές φράσεις του Ρήγα που αναφέρονται στις ανθρώπινες αξίες.

3. Βασική θέση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού είναι η αξιολόγηση της παιδείας που είναι απαραίτητο εφόδιο γιατί οδηγεί τον άνθρωπο στην «προκοπή». Να αναζητήσετε στο έργο του Ρήγα αποσπάσματα που αναδεικνύουν την παραπάνω θέση.

Βιβλιογραφία

1. Benoit-Dusausoy, A. & Fontaine, G. (επιμ.) (1999). Ευρωπαϊκά Γράμματα: Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας. Μετάφραση Α. Ζήρας κ.ά. 3 τόμοι. Αθήνα: Σοκόλης.

2. Δημαράς, Κ. Θ. (1975). Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. ΣΤ΄ έκδοση. Αθήνα: Ίκαρος, 65-140.

3. Καλαματιανός, Γ. Ν. (χ.χ.). Σύντομη Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Ι΄ εκδοση. Αθήνα: Εστία, 28-48.

4. Πολίτης, Λ. (1978). Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 47-100.

5. Tonnet, H., (1999). Ιστορία του ελληνικού μυθιστορήματος. Μετάφραση Μ. Καραμάνου. Αθήνα: Πατάκης.

6. Vitti, Μ. (2003). Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Μετάφραση Μ. Ζορμπά, θεώρηση του συγγραφέα, απόδοση Ε. Ι. Μοσχονά. Αναθεωρημένη έκδοση. Αθήνα: Οδυσσέας, 69-145.

7. Παρίσης, Ν. & Παρίσης, Ιω. (1999). Λεξικό Λογοτεχνικών όρων. Αθήνα: ΟΕΔΒ, λήμμα Διαφωτισμός, 46-48.

❅