Γ. OI ΠΛAΓIEΣ ΠTΩΣEIΣ ΩΣ ΠPOΣΔIOPIΣMOI EΠIPPHMATΩN, EΠIΦΩNHMATΩN KAI MOPIΩN

1. H γενική

§ 34

Η γενική ως προσδιορισμός επιρρημάτων μπορεί να είναι:

1. α) Γενική διαιρετική· προσδιορίζει επιρρήματα:
   
   1. Τοπικά, όπως ἄνω, ποῦ, ὅπου, οὗ (όπου), οὐδαμοῦ (πουθενά), πανταχοῦ (παντού), αὐτοῦ, ἐνταῦθα, ἔνθα (εκεί όπου), πολλαχοῦ (σε πολλά μέρη/σημεία), πόθεν (από ποιο μέρος;) κ.τ.ό.:
      οὐδαμοῦ τῆς Ἰλιάδος – πολλαχοῦ τοῦ ὄρους – πανταχοῦ τῆς γῆς
      Τίς σοι πατὴρ καὶ πόθεν τῶν δήμων;
      N.E.: Έπεσε καταμεσής του δρόμου.
   2. Χρονικά, όπως ὀψὲ (αργά), πότε, πηνίκα (ποια ώρα;), τηνικαῦτα (τότε ακριβώς) κ.τ.ό.:
      Ὀψὲ τῆς ἡμέρας ἦν. (Ήταν αργά το απόγευμα.)
   3. Ποσοτικά, όπως ἅπαξ, δίς, τρίς, ποσάκις (πόσες φορές;), πολλάκις κ.τ.ό.:
      Ἄγει τὰ τέκνα εἰς τὴν θάλατταν πολλάκις τῆς ἡμέρας.
2. β) Γενική της αναφοράς· προσδιορίζει επιρρήματα τροπικά, όπως εὖ, καλῶς, μετρίως, ὡς, πῶς, ἱκανῶς, οὕτως κ.τ.ό., τα οποία συνοδεύουν ρήματα, όπως ἔχω, ἥκω, κεῖμαι:
   Βασιλεὺς πῶς ἔχει παιδείας; (Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται ο βασιλιάς όσον αφορά την παιδεία;)
   Ἡ Κέρκυρα καλῶς παράπλου κεῖται. (H Kέρκυρα βρίσκεται σε καλή θέση ως προς τον παράπλου.)
3. γ) Γενική της αξίας· προσδιορίζει επιρρήματα των οποίων το αντίστοιχο επίθετο συντάσσεται με γενική της αξίας (βλ. § 31ζ). Τέτοια επιρρήματα είναι τα ἀξίως, ἀναξίως, ἀνταξίως κ.τ.ό.:
   Ὁ νόμος ἀξίως ἐπαίνου γέγραπται.
   N.E.: Φέρθηκε αντάξια της φήμης του.
4. δ) Γενική αντικειμενική· προσδιορίζει επιρρήματα των οποίων το αντίστοιχο επίθετο συντάσσεται με γενική αντικειμενική (βλ. § 31ι). Τέτοια επιρρήματα είναι τα ἀπείρως, ἐμπείρως, ἀμελῶς, ἐπιμελῶς, ἀφειδῶς, ἐγκρατῶς, ἀκρατῶς κ.τ.ό.:
   Ἀπείρως ἔχει τῆς τοιαύτης παιδείας.
5. ε) Γενική συγκριτική· δηλώνει τον β' όρο της σύγκρισης (βλ. § 41.1) και προσδιορίζει επιρρήματα συγκριτικού βαθμού ή και επιρρήματα θετικού βαθμού με συγκριτική σημασία:
   Ἤρεσεν οὖν μοι καὶ ἐν τῷ μύθῳ ὁ Προμηθεὺς μᾶλλον τοῦ Ἐπιμηθέως. (περισσότερο από τον Eπιμηθέα)
   Tιμᾶσθε διαφερόντως τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. (σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους ανθρώπους)
6. στ) Γενική της αφετηρίας, του χωρισμού· δηλώνει τοπική ή χρονική αφετηρία, το τοπικό δηλαδή ή το χρονικό σημείο από το οποίο αρχίζει κάτι. Προσδιορίζει επιρρήματα που δηλώνουν απομάκρυνση, χωρισμό ή προσέγγιση, όπως ἔξω, ἐκτός, πόρρω / πρόσω (μακριά), ἐντός, εἴσω, ἐγγύς, πλησίον, πέραν, μακράν, ἐναντίον, ὄπισθεν, ἑκατέρωθεν, ἀμφοτέρωθεν, μεταξύ, ἔμπροσθεν, κρύφα, λάθρᾳ (κρυφά) κ.τ.ό.:
   ἐντὸς τῶν πυλῶν – ἔξω τῆς Ἀττικῆς
   Ἐκάθευδον μέχρι πόρρω τῆς ἡμέρας. (Kοιμόνταν μέχρι αργά.)
   Φαλακροῦνται οἱ ἄνθρωποι τὰ ἔμπροσθεν τῆς κεφαλῆς.

➤ Με τα επιρρήματα κρύφα και λάθρᾳ η γενική μπορεί να θεωρηθεί και αντικειμενική:
Κρύφα τῶν ἀνδρῶν τοῦτο ἔπρασσον.
Προμηθεὺς λάθρᾳ Διὸς ἔδωκεν ἀνθρώποις τὸ πῦρ.

§ 35

Η γενική ως προσδιορισμός επιφωνημάτων είναι γενική της αιτίας. Δηλώνει την αιτία που προκάλεσε την αναφώνηση και προσδιορίζει επιφωνήματα που δηλώνουν λύπη, αγανάκτηση, θαυμασμό, όπως φεῦ, οἴμοι (αλίμονο! οϊμέ!), βαβαὶ / παπαῖ (πα πα πα!) κ.τ.ό., καθώς και το κλητικό επιφώνημα ὦ:
Φεῦ τῆς ἀναιδείας. (Τι αναίδεια!)
Οἴμοι τῶν ἐμῶν ἐγὼ κακῶν. (Oϊμένα για τις συμφορές που με βρήκαν!)
Ὦ τῆς ἀθλίας τύχης.

2. H δοτική

§ 36

Η δοτική που προσδιορίζει επιρρήματα μπορεί να είναι:

1. α) Δοτική αντικειμενική· προσδιορίζει επιρρήματα των οποίων το αντίστοιχο επίθετο συντάσσεται με δοτική αντικειμενική (βλ. § 32α). Τέτοια επιρρήματα είναι τα εὐμενῶς, δυσμενῶς, δυσκόλως, χαλεπῶς (δύσκολα), ἑπομένως, ἑξῆς, ἐφεξῆς (κατά σειρά), ἀκολούθως, ὁμολογουμένως, ὁμοίως, συμφώνως, ἅμα, ὁμοῦ, διαφόρως, ἐναντίως, ὠφελίμως, χρησίμως κ.τ.ό.:
   Δυσμενῶς αὐτοῖς ἔχουσιν. (Eίναι εχθρικοί προς αυτούς.)
   Ὁμοίως ἐκείνῳ ἐφιλοσόφουν.
   Τὸ ὕδωρ ἐπίνετο ὁμοῦ τῷ πηλῷ. (μαζί με τον πηλό)
   Ἐναντίως ἅπασι τοῖς νόμοις βεβίωκε.
2. β) Δοτική της αναφοράς· προσδιορίζει τροπικά επιρρήματα που εκφέρονται μαζί με το ρήμα ἔχω:
   Oὕτως ἔχει ταῦτα τῇ φύσει. (ως προς τη φύση)
3. γ) Δοτική του ποσού (του μέτρου ή της διαφοράς, πβ. § 152ζ)· δηλώνει ποσοτική διαφορά και προσδιορίζει επιρρήματα συγκριτικού (σπάνια υπερθετικού) βαθμού, καθώς και επιρρήματα θετικού βαθμού με συγκριτική σημασία:
   ὀλίγῳ μακρότερα – ὅσῳ μάλιστα – οὐ πολλοῖς ἔτεσιν ὕστερον – πολλῷ διαφερόντως

3. H αιτιατική

§ 37

Η αιτιατική προσδιορίζει:

1. α) Oμοτικά μόρια (δηλώνουν όρκο, επίκληση), όπως είναι το νὴ και το μὰ (βλ. §§ 155.2, 159.12):
   Eὖ γε νὴ τὴν Ἥραν λέγεις, ὦ Ἱππία.
   Oὐκ οἶδα μὰ Δία ἔγωγε.
   N.E.: Mα τον Θεό, δεν το περίμενα.
2. β) Τροπικά επιρρήματα που εκφέρονται με το ρήμα ἔχω· ονομάζεται αιτιατική της αναφοράς:
   Ἀεὶ γὰρ ἔστι τοῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχὰς εὖ ἔχουσιν ἐγγὺς εἶναι τοῦ εὐτυχῆσαι.

N.E.: Tα συνώνυμα των επιρρημάτων που στην Α.Ε. προσδιορίζονται από πλάγια πτώση συντάσσονται στη N.E. κυρίως με τις προθέσεις από, σε, με + αιτιατική:
πουθενά στον κόσμο – έξω από την πόλη – σύμφωνα με αυτό

Σημείωση: Bλ. συγκεντρωτικό πίνακα των ονοματικών προσδιορισμών στο Eπίμετρο (πίνακας Ε).