Α. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ OΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΠΛΗ ΠΡOΤΑΣΗ

1. Συμφωνία του ρήματος με το υποκείμενο

§ 17

Το ρήμα συμφωνεί με το υποκείμενό του στο πρόσωπο και στον αριθμό:
Ἐγὼ κρίνω.
Ὑμεῖς ὁρᾶτε.
Οἱ παῖδες μανθάνουσιν.
N.E.: • Εγώ ταξιδεύω. • Εμείς σπουδάζουμε.

➤ Όταν το υποκείμενο του ρήματος είναι ουδέτερου γένους και πληθυντικού αριθμού, ενδέχεται το ρήμα να τίθεται στο γ′ ενικό πρόσωπο. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται αττική σύνταξη και δεν απαντά στη Ν.Ε.:
Τὰ παιδία παίζει.
Ταῦτα καλά ἐστι.

2. Συμφωνία του κατηγορουμένου με το υποκείμενο

§ 18

Το κατηγορούμενο:

1. α) Αν είναι επίθετο, μετοχή, αριθμητικό ή αντωνυμία, συμφωνεί με το υποκείμενο στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση:
   Ἡ ἐλπὶς ἀπέβη ματαία.
   Oὗτοι ἦσαν οἱ φεύγοντες τὸν ἔλεγχον.
   N.E.: • Το πάτωμα είναι ξύλινο. • [αλλά και:] Εσείς είστε η υπεύθυνη; [πληθυντικός ευγενείας]
2. β) Αν είναι ουσιαστικό, συμφωνεί υποχρεωτικά στην πτώση και ενδεχομένως στο γένος και στον αριθμό:
   Πολλοὶ τραυματίαι ἐγένοντο.
   Αἱ Ἀθῆναί εἰσι πόλις.
   N.E.: • O Γιάννης έγινε γιατρός. • Η ειλικρίνεια είναι προτέρημα.

➤ Αν το υποκείμενο είναι γένους αρσενικού ή θηλυκού και δηλώνει κάτι γενικό, το κατηγορούμενο τίθεται σε ενικό αριθμό και σε ουδέτερο γένος. Στην περίπτωση αυτή εννοούνται οι λέξεις πρᾶγμα, χρῆμα ή κτῆμα:
Ἡ μεσότης ἀσφαλέστερον.
Ἰσχυρὸν ὄχλος ἐστίν.
Aἱ μεταβολαὶ λυπηρόν.
N.E.: Η αγένεια είναι κακό.

3. Η γενική κατηγορηματική

§ 19

Όταν το κατηγορούμενο είναι ουσιαστικό ή λέξη που έχει θέση ουσιαστικού, ενδέχεται να μην τίθεται σε ονομαστική, όπως το υποκείμενο της πρότασης, αλλά σε γενική, η οποία λέγεται γενική κατηγορηματική και διακρίνεται στα ακόλουθα είδη:

1. α) Γενική κατηγορηματική κτητική· φανερώνει τον κτήτορα:
   Ἔστι μὲν τὸ ὄρος Χαλδαίων.
   N.E.: Το σπίτι είναι της μητέρας.
2. β) Γενική κατηγορηματική διαιρετική· φανερώνει το σύνολο, μέρος του οποίου είναι το υποκείμενο:
   Σόλων τῶν ἑπτὰ σοφῶν ἐκλήθη.
   N.E.: Αυτός είναι της παρέας μας. [ένας από την παρέα μας]
3. γ) Γενική κατηγορηματική της αξίας· φανερώνει την αξία που έχει το υποκείμενο:
   Ἡ προὶξ ἦν ταλάντου.
   N.E.: Το κουλούρι είναι των πενήντα λεπτών.
4. δ) Γενική κατηγορηματική της ιδιότητας· φανερώνει μια ιδιότητα του υποκειμένου, δηλαδή ύψος, μήκος, πλάτος, ηλικία, χαρακτήρα κτλ.:
   Ὅτε ἀπέθνῃσκεν, ἦν τριάκοντα ἐτῶν.
   Τοῦτο τῶν δυναμένων ἐστίν. (Aυτό είναι γνώρισμα των ικανών.)
   Τῆς αὐτῆς γνώμης ἦσαν.
   N.E.: Το πακέτο είναι του κιλού.
5. ε) Γενική κατηγορηματική της ύλης· φανερώνει την ύλη από την οποία είναι κατασκευασμένο το υποκείμενο:
   Ὁ βωμὸς ἦν λίθου.
   N.E.: [αλλά:] Η σκάλα είναι από μάρμαρο. [ή: μαρμάρινη]
6. στ) Γενική κατηγορηματική της καταγωγής· φανερώνει την καταγωγή του υποκειμένου και τίθεται με ρήματα όπως τα εἰμί, γίγνομαι, ἔφυν, πέφυκα:
   Θνητοῦ πέφυκας πατρός, Ἠλέκτρα.
   N.E.: Eίμαι της Nικολέτας. [κόρη της Nικολέτας]