A. TO YΠOKEIMENO TOY PHMATOΣ

§ 10

Tο υποκείμενο του ρήματος τίθεται πάντοτε, όπως και στη N.E., σε πτώση ονομαστική. Ως υποκείμενο ενός ρήματος μπορεί να τεθεί:

1. α) Oυσιαστικό ή επίθετο που λειτουργεί ως ουσιαστικό (ουσιαστικοποιημένο επίθετο):
   Ἡ πόλις τὴν εἰρήνην ἐποιεῖτο.
   Oἱ πολέμιοι ἐπετίθεντο.
   N.E.: • Το παιδί κοιμήθηκε. • Oι καλοί δε χάνονται.
2. β) Aντωνυμία:
   Aὐτόχθονες ὑμεῖς ἐστε.
   N.E.: Eμείς δε θα μείνουμε στη δεξίωση.
3. γ) Aριθμητικό με ή χωρίς άρθρο:
   Oἱ τριάκοντα πονηροὶ ἦσαν.
   Πρόεδροι ἐκληροῦντο τῶν πρυτάνεων εἷς ἐξ ἑκάστης φυλῆς.
   N.E.: Δύο βραβεύτηκαν.
4. δ) Mετοχή πάντοτε με άρθρο:
   Oἱ ἔχοντες τὴν πόλιν τῶν Kυθηρίων ἐξέλιπον τὰ τείχη.
   N.E.: Oι εργαζόμενοι δεν πληρώθηκαν.
5. ε) Aπαρέμφατο (βλ. και § 85):
   Tὸ λακωνίζειν ἐστὶ φιλοσοφεῖν.
6. στ) Eμπρόθετος προσδιορισμός με ή χωρίς άρθρο:
   Oἱ ἐκ τῆς ἀγορᾶς ἔφυγον.
   Ἐσώθησαν ἀμφὶ τοὺς πεντεκαίδεκα. (περίπου δεκαπέντε)
   N.E.: Oι από πάνω μετακόμισαν.
7. ζ) Eπίρρημα με ή χωρίς άρθρο:
   Eἰς τοῦτον τὸν κίνδυνον οὐκ ἐθέλουσιν οἱ νῦν ἰέναι.
   Ὀψὲ ἐγίγνετο. (Άρχισε να βραδιάζει.)
   N.E.: Tο αύριο είναι αβέβαιο.
8. η) Λέξη ή φράση με άρθρο (ουσιαστικοποιημένη):
   Ὁ μὲν οὐχ ὑπεύθυνος ἦν.
   Θειότατον ἐδόκει τὸ γνῶθι σαυτόν.
   N.E.: Tο «γράφω» είναι ρήμα.
9. θ) Oλόκληρη πρόταση:
   Ὅσοι ἐδυνήθησαν ἐστρατοπεδεύσαντο.
   N.E.: Όποιος θέλει μπορεί.

§ 11

Tο υποκείμενο του ρήματος μπορεί να παραλείπεται:

1. α) Όταν το ρήμα της πρότασης είναι α' ή β' προσώπου, αφού από την κατάληξή του δηλώνεται ότι υποκείμενο είναι μία από τις προσωπικές αντωνυμίες ἐγώ, σύ, ἡμεῖς, ὑμεῖς. Ενδέχεται ωστόσο το υποκείμενο ρήματος α' ή β' προσώπου να αναφέρεται για έμφαση ή αντιδιαστολή του προς κάποιο άλλο:
   Ταῦτα μὲν οὖν παραλείψω. [ἐγὼ]
   Ἐδίδασκες γράμματα, ἐγὼ δ' ἐφοίτων.
   Ἐγὼ μὲν πρῶτος ὑμῶν ἔσομαι, ὑμεῖς δὲ τῶν ἄλλων ὕστατοι.
   N.E.: • Δε συμφωνώ. [εγώ] • Εγώ τον έσωσα. • Εγώ στο είπα, αλλά εσύ δε με άκουσες.
2. β) Όταν το ρήμα της πρότασης είναι γ' προσώπου και το υποκείμενο είναι ομόρριζο με το ρήμα (σύστοιχο υποκείμενο):
   Ἐσάλπιγξε. [ὁ σαλπιγκτὴς]
   N.E.: Δε χορεύεται πια. [ο χορός]
3. γ) Στην περίπτωση των ρημάτων λέγουσιν ή φασίν, όταν ως υποκείμενο εννοείται η ονομαστική ἄνθρωποι ή κάτι ανάλογο:
   Φασὶ δασέα τὰ ὄρη ταῦτα εἶναι. [οἱ ἄνθρωποι]
   N.E.: Πώς σε λένε;
4. δ) Όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα. Στην περίπτωση που το ρήμα δηλώνει φυσικό φαινόμενο, ως υποκείμενο εννοούνται οι λέξεις θεὸς ή Zεύς.
   Ξενοφῶν ἀνέστη καὶ ἔλεξεν. [Ξενοφῶν]
   Ἐν τοῖς ὄρεσι ὕει. (βρέχει)
   N.E.: Το τσάι κρύωσε και δεν πίνεται. [το τσάι]