|
Το εγκώμιο
των νεκρών |
42. «Δι’ ὃ 1 δὴ καὶ ἐμήκυνα τὰ περὶ τῆς πόλεως, διδασκαλίαν τε ποιούμενος μὴ περὶ ἴσου ἡμῖν εἶναι τὸν ἀγῶνα καὶ οἷς τῶνδε2 μηδὲν ὑπάρχει ὁμοίως, καὶ τὴν εὐλογίαν 3 ἅμα ἐφ’ οἷς νῦν λέγω φανερὰν σημείοις καθιστάς. καὶ εἴρηται αὐτῆς τὰ μέγιστα· ἃ γὰρ τὴν πόλιν ὕμνησα, αἱ τῶνδε καὶ τῶν τοιῶνδε ἀρεταὶ4 ἐκόσμησαν, καὶ οὐκ ἂν πολλοῖς τῶν Ἑλλήνων ἰσόρροπος ὥσπερ τῶνδε ὁ λόγος τῶν ἔργων φανείη. δοκεῖ δέ μοι δηλοῦν ἀνδρὸς ἀρετὴν πρώτη τε μηνύουσα καὶ τελευταία βεβαιοῦσα ἡ νῦν τῶνδε καταστροφή. καὶ γὰρ τοῖς τἆλλα χείροσι δίκαιον τὴν ἐς τοὺς πολέμους ὑπὲρ τῆς πατρίδος ἀνδραγαθίαν προτίθεσθαι· ἀγαθῷ γὰρ κακὸν ἀφανίσαντες κοινῶς μᾶλλον ὠφέλησαν ἢ ἐκ τῶν ἰδίων ἔβλαψαν. τῶνδε δὲ οὔτε πλούτου τις τὴν ἔτι ἀπόλαυσιν προτιμήσας ἐμαλακίσθη οὔτε πενίας ἐλπίδι, ὡς κἂν ἔτι διαφυγὼν αὐτὴν πλουτήσειεν, ἀναβολὴν τοῦ δεινοῦ ἐποιήσατο· τὴν δὲ τῶν ἐναντίων τιμωρίαν ποθεινοτέραν αὐτῶν λαβόντες καὶ κινδύνων ἅμα τόνδε κάλλιστον νομίσαντες ἐβουλήθησαν μετ’ αὐτοῦ τοὺς μὲν τιμωρεῖσθαι, τῶν δὲ ἐφίεσθαι, ἐλπίδι μὲν τὸ ἀφανὲς τοῦ κατορθώσειν ἐπιτρέψαντες, ἔργῳ δὲ περὶ τοῦ ἤδη ὁρωμένου σφίσιν αὐτοῖς ἀξιοῦντες πεποιθέναι, καὶ ἐν αὐτῷ τῷ ἀμύνεσθαι καὶ παθεῖν μᾶλλον ἡγησάμενοι ἢ τὸ ἐνδόντες σῴζεσθαι, τὸ μὲν αἰσχρὸν τοῦ λόγου ἔφυγον, τὸ δ’ ἔργον τῷ σώματι ὑπέμειναν καὶ δι’ ἐλαχίστου καιροῦ τύχης
ἅμα ἀκμῇ τῆς δόξης μᾶλλον ἢ τοῦ δέους ἀπηλλάγησαν» 5. |
Κεφ. 42
Διδασκαλίαν ποιούμενος· γιατί θέλησα να κάνω κατανοητό ότι...
Ὁ ἀγὼν οὔκ ἐστι περὶ ἴσου· δεν αγωνίζονται για
πράγματα ίσης σημασίας.
Τῶνδε· των αξιών που ξεχωρίζουν την Αθήνα απ' όλες τις άλλες πόλεις (όπως περιγράφηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια).
Ευλογία (εὖ + λέγω)· έπαινος, εγκώμιο.
Ἐφ' οἶς · τούτων, ἐφ' οἶς (πρβλ. κεφ. 34: ἐπ' αὐτοῖς).
Αὐτῆς· δηλ. της ευλογίας.
Ἀρεταί· ανδραγαθήματα.
Οὐ πολλοῖς· οὐ πολλοῖς ὥσπερ τοῖσδε.
Καταστροφή (υποκείμ. του δηλοῦν) ο θάνατος.
Πρώτη μηνύουσα· πρώτο φανέρωμα.
Τελευταία βεβαιοῦσα· τελική επισφράγιση.
Τοῖς τἆλλα χείροσι· στην περίπτωση όσων από κάθε άλλη άποψη είναι κακοί.
Προτίθημί τι (την ἀνδραγαθίαν) τινὸς (τῆς ἐς τὰ ἄλλα κακίας)· κρίνω σπουδαιότερο κάτι από κάτι άλλο.
Ἀγαθόν· ανδραγαθία.
Κακόν· ηθικό παράπτωμα.
Ἀφανίζω· ξεπλενω.
Κοινῶς ὠφέλησαν· ωφέλησαν την κοινή υπόθεση.
Ἐκ τῶν ἰδίων· με τα προσωπικά τους παραπτώματα.
Ἐμαλακίσθη· έδειξε δειλία.
Τὴν ἔτι ἀπόλαυσιν· την απόλαυση για περισσότερο χρόνο.
Πενίας ἐλπίδι· τῇ ἐλπίδι, ἥν ἡ πενία διασῴζει, ὡς...
Ἔτι· κι αυτή τη φορά.
Αὐτήν· την πενίαν.
|
|
Τὸ δεινόν· ο κίνδυνος.
Αὐτῶν· αναφέρεται στις δύο αντίθετες προσδοκίες: την εξακολούθηση της απόλαυσης του πλούτου από τη μια και την ελπίδα ν' απαλλαγούν απ' τη φτώχεια από την άλλη.
Λαμβάνω (αντικ. τιμωρίαν, κατγ. ποθεινοτέραν)· θεωρώ..
Μετ' αὐτοῦ· του κινδύνου.
Τοὺς μὲν (ἐναντίους)... τῶν δὲ (τὴν ἔτι ἀπόλαυσιν... πλουτήσειεν).
Ἐφίεμαί τινος· επιθυμώ.
Ἐπιτρέπω τὸ ἀφανές τοῦ κατορθώσειν ἐλπίδι·
εμπιστεύομαι την αβέβαιη έκβαση του αγώνα, την αβέβαιη προοπτική της νίκης, στην ελπίδα.
Ἔργῳ· μες στη μάχη.
Τὸ ἤδη ὁρώμενον· αυτό που είχαν μπροστά στα μάτια τους.
Ἀξιοῦντες πεποιθέναι σφίσιν αὐτοῖς· θεωρούσαν υποχρέωσή τους να στηριχτούν στον εαυτό τους (στην προσωπική τους ανδρεία).
Ἐν αὐτῷ· ἐν τῷ ἔργῳ, μες στη μάχη.
Κάλλιον ἡγοῦμαί τι ἤ ...προτιμώ κάτι από κάτι άλλο.
Ἐνδίδωμι· υποχωρώ, τρέπομαι σε φυγή.
Φεύγω· αποφεύγω.
Τὸ αἰσχρόν τοῦ λόγου· την ντροπή να τους λένε δειλούς.
Ὑπομένω τῷ σώματι τὸ ἔργον· αναλαμβάνω τον αγώνα δίνοντας τη ζωή μου.
Καιρός· κρίσιμη ώρα.
Ἀκμή τύχης· (πρβλ. ἐπί ξυροῦ ἀκμῆς) καθώς κρινόταν από την τύχη η ζωή τους.
Ἀπηλλάγησαν μᾶλλον τῆς δόξης (ενν. τοῦ δέους) από την κατηγορία ότι νιώθουν φόβο· ἤ τοῦ δέους παρά από το φόβο. |
 
Το μεγαλείο της Αθήνας: γ) Γλυπτά από τη ζωφόρο του Παρθενώνα με θέμα την πομπή των Παναθηναίων
|
