παραγενέσθαι· παραγίγνομαι: παρευρίσκομαι, είμαι εκεί κοντά
ἀνόσια εἰργασμένος: έχοντας διαπράξει πολλές ανομίες (ἐργάζομαι: κάνω, δρω)
μέλλοντες· μέλλω: σκοπεύω, έχω κατά νου (περίφραση εἰμὶ μέλλων + απαρ. εν.)
κατείδομεν καθοράω-ῶ: βλέπω από κάποια απόσταση, από ψηλά
ἰδιώτης: απλός πολίτης
ἀνιάτως ἔχω εἰς πονηρίαν: είμαι αδιόρθωτα (αγιάτρευτα) κακοήθης
μὴ ἱκανῶς δίδωμι δίκην: δεν τιμωρούμαι όπως μου αξίζει
παρεστῶτες (αττ. τύπος μτχ. πρκ.)· παρέστηκα (παρίστημι)
καταμανθάνοντες· καταμανθάνω: παρατηρώ, βλέπω, εξετάζω
συμποδίσαντες κ.εξ.: (πλεονασμός)· συμποδίζω: δένω χειροπόδαρα
ἐκδείραντες· ἐκδέρω: εδώ στη σημασία: δέρνω με ραβδί ή μαστίγιο
τοῖς ἀεὶ παριοῦσι (παριών): σε όσους περνούσαν από εκεί

ἐκτός: έξω από το στόμιο. Ο δαιμόνιος τόπος όπου διαδραματίζονται όλα αυτά δεν βρίσκεται στον αιθέρα, αλλά πάνω στη γη.
ἐπ' ἀσπαλάθων: ψηλός θάμνος με αγκάθια που ανθίζει την άνοιξη. Τα άνθη του είναι κίτρινα και ευώδη.
κνάμπτοντες· κνάμπτω: ξαίνω μαλλί πάνω σε ένα σωρό από αγκάθια. Ίσως να πρόκειται για το όργανο βασανισμού που ονομαζόταν κνάφος (1. ακανθώδες φυτό για κατεργασία ιματίων 2. κτένι για λανάρισμα ή για βασανιστήρια) και το χρησιμοποιούσαν κατά τη μαρτυρία του Ηροδότου οι Λυδοί (Ἡροδ. I 92). Πρβλ. Αποκάλυψις Πέτρου 5.30 «χάλικες ὀξύτεροι ξιφῶν καὶ παντὸς ὀβελίσκου πεπυρωμένοι καὶ γυναῖκες καὶ ἄνδρες ῥάκη ῥυπαρὰ ἐνδεδυμένοι ἐκυλίοντο ἐπ' αὐτῶν κολαζόμενοι».
σημαίνοντες: Η τιμωρία δεν συντελείται για εκδίκηση παρά για να παραδειγματιστούν οι άλλοι. Η ιδέα της τιμωρίας στον Άδη τῶν ἀνιάτως ἐχόντων εἰς πονηρίαν είναι ορφική ή πυθαγόρεια, Πρβλ. Πινδ.Πυθ. 2, 21.
ὧν ἕνεκα κ.εξ.· η σύνταξη: ὧν ἕνεκά τε ἄγοιντο καὶ ὅτι εἰς τὸν Τάρταρον ἐμπεσούμενοι ἄγοιντο.
Τάρταρον: Οι αρχαίοι πίστευαν ότι ο Τάρταρος ήταν ένα σκοτεινό χάσμα στο βάθος της γης από όπου πήγαζαν οι ποταμοί του κάτω κόσμου: Κωκυτός, Ἀχέρων και Πυριφλεγέθων (βλ. Ἰλιάς Η 13, Ἡσ. Θεογ. 682, Πινδ. Πυθ. 1, 15). Στην Αθήνα πάντως συνήθιζαν να ρίχνουν τους κρατούμενους μετά την εκτέλεσή τους σε μία τάφρο.
ἔφη· υποκ. ο Ηρ ο Αρμένιος
παραγενέσθαι...ἑτέρου: παραβρέθηκε όταν κάποιος ρωτούσε κάποιον άλλον
Ἀρδιαῖος: Και το όνομα του τυράννου (Αρδιαίοι ονομαζόταν μια ιλλυρική φυλή που κατοικούσε στις ακτές της Αδριατικής) και η χώρα της επικυριαρχίας του, η Παμφυλία (παν + φυλή), δίνουν εξωτικό χρώμα στην αφήγηση. Ο προσδιορισμός μέγας απηχεί τον τίτλο που έδιναν, ακολουθώντας την περσική συνήθεια, οι Έλληνες στον βασιλέα των Περσών (ο Μέγας βασιλεύς).
Παμφυλία: περιοχή της Μ. Ασίας απέναντι από την Κύπρο. Στην αρχαιότητα οι σημαντικότερες ελληνικές αποικίες της περιοχής αυτής ήταν η Άσπενδος και η Σίδη.
τύραννος: αρχικά ο όρος δεν είχε αρνητική σημασία. Τύραννος ήταν κάποιος, που με τη βοήθεια του δήμου καταλάμβανε την εξουσία. Επειδή όμως η απόλυτη και ανεξέλεγκτη εξουσία διαφθείρει, τελικά ο όρος κατέληξε να δηλώνει τον άρχοντα που καταπιέζει τους υπηκόους του.
ἤδη χιλιοστόν ἔτος: το χίλια (και τα πολλαπλάσιά του) είναι ιερός και ρητορικός αριθμός. Η ψυχή του Αρδιαίου είχε εκτίσει ήδη ποινή χιλίων ετών και τώρα επανέρχεται για την επόμενη μετεμψύχωση.
γέροντα... ἀδελφόν: Ο Αρδιαίος προφανώς δολοφόνησε τον βασιλιά (;) πατέρα του και τον διάδοχο του θρόνου για να σφετεριστεί την εξουσία. Για τους πατροκτόνους ο Πλάτωνας προέβλεπε στους Νόμους (873) την ποινή του θανάτου δια λιθοβολισμού. Πρβλ. και Φαίδων 113e-114a για τις ποινές.
φάναι· παρενθετικό και πλεονάζον απαρέμφατο με υποκ. τὸν ἐρωτώμενον
οὐδ' ἂν ἤξει: η σύνταξη του ἂν με μέλλοντα είναι ποιητική.
τῶν δεινῶν θεαμάτων: Ο Πλάτωνας στο Γ' βιβλίο της Πολιτείας (386 κ.εξ.) επικρίνει τις ποιητικές αφηγήσεις για τα όσα συμβαίνουν στον Άδη, επειδή πιστεύει ότι οι πολίτες πρέπει να φοβούνται περισσότερο τη δουλεία από τον θάνατο. Έτσι μεταγενέστεροι φιλόσοφοι επικρίνουν τον Πλάτωνα για την ασυνέπειά του αυτήν.
στομίου· προηγουμένως είχε γίνει λόγος για τον δαιμόνιον τόπον, όπου υπήρχαν δυο χάσματα πάνω στη γη και δυο άλλα αντικρυστά στον ουρανό. Δίπλα κάθονταν οι δικαστές που έστελναν τους δίκαιους πάνω και δεξιά και τους άδικους κάτω και αριστερά.
ἐμυκᾶτο· μυκάομαι-ῶμαι: είναι ηχοποιημένη λέξη και δηλώνει τον μυκηθμό του βοδιού· μηκάομαι-ῶμαι (το η προφερόταν ως εε) δηλώνει το βέλασμα της αίγας. Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος (410-485 μ.Χ.) παρατηρεί ότι όλα αυτά δείχνουν ότι οι ποινές είναι φρικώδεις, αλλά και η κακία των κολαζομένων είναι ανυπέρβλητη, εφόσον και τα άψυχα αφήνουν ἔμψυχον φωνήν εναντίον τους.
ἀνιάτως ἐχόντων εἰς πονηρίαν κ.εξ.: πρόκειται για τους αμετανόητους εγκληματίες. Στον Γοργία (525d-e) ο Πλάτωνας ισχυρίζεται ότι οι περισσότεροι απ' αυτούς ήταν τύραννοι, βασιλείς και δυνάστες· επειδή οι άνθρωποι αυτοί κατέχουν την απόλυτη εξουσία, διαπράττουν και τα μέγιστα ανοσιουργήματα. Επικαλείται μάλιστα τη μαρτυρία του Ομήρου που στην Οδύσσεια (Νέκυια) παρουσιάζει τον Τάνταλο, τον Σίσυφο και τον Τιτυό να τιμωρούνται αιωνίως.
ἔφη· δηλαδή ο ερωτώμενος
διάπυροι ἰδεῖν· Ο Ευσέβιος Καισαρείας (Ευαγγελική Προπαρασκευή 13.13), θέλοντας να δείξει ότι ο Πλάτωνας έχει επηρεαστεί από την ιουδαϊκή θρησκεία, ισχυρίζεται ότι αυτοί ήταν οι άγγελοι της κολάσεως. Είναι πολύ πιθανό ότι στις χριστιανικές διηγήσεις για τους τιμωρούς Αγγέλους και για τους άγριους Δαίμονες της Κολάσεως υπόκειται (ανάμεσα σε άλλα) και το πλατωνικό χωρίο.
διαλαβόντες· διαλαμβάνω: ξεχωρίζω και οδηγώ παράμερα ή συλλαμβάνω κάποιον από τη μέση (όρος σχετικός με την παλαίστρα).
καὶ ἄλλους: Ο Αρδιαίος και άλλοι βασανίζονται πρώτα για να χρησιμεύσουν ως παραδείγματα προς αποφυγήν.
ἐκδείραντες: εδώ το ἐκδέρω σημαίνει μάλλον μαστιγώνω αγρίως. Πάντως οι Πέρσες ηγεμόνες συνήθιζαν να γδέρνουν τους εχθρούς τους ζωντανούς (βλ. Ἡροδ. 5. 25).