15.Ο δυναμικός και απελευθερωτικός χαρακτήρας του Χριστιανισμού

Είναι πολύ πιθανό να ακούγεται κάπως παράξενα ο τίτλος αυτού του μαθήματος και να έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη διαδεδομένη αντίληψη ότι οι χριστιανοί είναι ήρεμοι, απλοί και ίσως αδύναμοι άνθρωποι. Μη λησμονούμε ακόμη ότι κατηγορήθηκε η θρησκεία πως είναι το «όπιο του λαού». Ακριβώς σ' αυτό αποβλέπει το σημερινό μάθημα, να αποκαταστήσει δηλαδή τα πράγματα και να παρουσιάσει το θέμα στις αληθινές του διαστάσεις.

α) Τι σημαίνουν οι όροι «δυναμικός» και «απελευθερωτικός»
Στην 5η διδακτική ενότητα είχε αναλυθεί και είχε τονιστεί ότι η Βασιλεία του Θεού δεν είναι μια ουτοπική σύλληψη για τον άνθρωπο και την κοινωνία, αλλά ένα όραμα αλλιώτικης ζωής. Αυτό, όμως, μπορεί να γίνει πραγματικότητα με την προϋπόθεση ότι οι «εραστές» της Βασιλείας του Θεού είναι και αγωνιστές. Ο Χριστιανισμός, ως φορέας και ενσαρκωτής του επαναστατικού περιεχομένου της, δεν μπορεί παρά να έχει δυναμικό χαρακτήρα. Το γνώρισμα αυτό το αντλεί αφενός μεν από το μεγάλο ήρεμο «επαναστάτη» και ιδρυτή του, το Χριστό, αφετέρου δε από την αγωνιστικότητα και το ηρωικό στοιχείο αυτών που προσπαθούν να μεταφέρουν στη ζωή τους και στην κοινωνία το μήνυμα του Χριστιανισμού. 0 απελευθερωτικός χαρακτήρας του Χριστιανισμού συνάγεται από το ιδιαίτερο γνώρισμά του, που συγκεφαλαιώνεται στις λέξεις «ελευθερία» και «αγάπη». Στην ελευθερία του ανθρώπου απευθύνεται ο Χρι-

Από τι, όμως, μας ελευθερώνει ο Χριστιανισμός; Είναι ανάγκη να διευκρινίσουμε ότι η απελευθέρωση που υπόσχεται ο Χριστιανισμός δε γίνεται με μαγικό τρόπο, ούτε βέβαια αναγκαστικά. Όπως τονίσαμε, αφενός μεν προϋποθέτει την ελεύθερη προσωπική μας συγκατάθεση, αφετέρου δε επιζητεί την ενεργό συμμετοχή και δραστηριοποίησή μας προς αυτήν την κατεύθυνση. Μας προσφέρει, λοιπόν, τη δυνατότητα και τα μέσα για να απαλλαγούμε από τις προσωπικές μας αδυναμίες και τα ποικίλα πάθη, τα οποία μας δεσμεύουν στα εγκόσμια και να γίνουμε πραγματικά ελεύθεροι. Να δημιουργήσουμε κοινωνίες προσώπων με γνωρίσματα την ταπείνωση, την ειρήνη και την αδελφική σχέση αγάπης. Αυτή είναι μια πραγματικότητα διαφορετική από αυτήν που επιδιώκει ο κόσμος που ζει μακριά από το Θεό, γιατί με την καινούργια

β) Τι προσφέρει ο Χριστιανισμός στον άνθρωπο και στην κοινωνία

Στην υποενότητα αυτή θα δοθεί μια συνοπτική απάντηση στο ερώτημα: «σε ποια βασικά σημεία έδειξε ο Χριστιανισμός το δυναμικό και απελευθερωτικό του χαρακτήρα;». Η διδασκαλία του Ευαγγελίου είναι η μεγαλύτερη πνευματική και ηθική επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ριζική ανακαίνιση και πρωτοφανής αναδιάταξη βασικών και ουσιαστικών αρχών και πεποιθήσεων επιτυγχάνεται με την εμφάνιση, επικράτηση και βίωση των χριστιανικών αληθειών. Μοναδικές και ανεπανάληπτες είναι οι θέσεις του Χριστιανισμού, οι αναφερόμενες στο τρίπτυχο της θεολογίας, της ανθρωπολογίας και της κοσμολογίας. Η χριστιανική αντίληψη για τη ζωή και τον άνθρωπο εξασφαλίζει την αρμονία σχέσεων του ανθρώπου με τον εαυτό του, με το συνάν-

σας βάθος. Να ντυθείτε τον καινούργιο άνθρωπο που ο Θεός κατά το σχέδιο Του τον έπλασε για να ζει με δικαιοσύνη και αγιότητα που προέρχονται από την αλήθεια). Σε εντελώς νέα βάση τοποθετούνται οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων διότι στο Χριστιανισμό δεν υπάρχουν διακρίσεις, αλλά ενότητα

των σχέσεων των ανθρώπων που πιστεύουν στο θεάνθρωπο Χριστό είναι η αμοιβαία αγάπη:

χρυσούν κανόνα των διαπροσωπικών σχέσεων. Η αρχή των σοφιστών: «πάντων χρημάτων (=πραγμάτων) μέτρον άνθρωπος» αντικαθίσταται

ση αντικαθιστά η θεανθρωποκεντρική οπτική. Η χριστιανική πίστη προσφέρει τη βεβαιότητα της παρουσίας του Θεού της αγάπης. Η αλήθεια αυτή απελευθερώνει τον άνθρωπο από την αγωνία και τη δουλική υποταγή του σε κοσμικές ή δαιμονικές δυνάμεις. Η σχέση με έναν τέτοιο Θεό προσφέρει στον άνθρωπο ένα σταθερό κέντρο και μια ασφαλή βάση, πάνω στην οποία μπορεί να θεμελιώσει και να οικοδομήσει τη ζωή του.

γ) Η μαρτυρία της ιστορίας και το αίτημα του παρόντος
Τον δυναμικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα του Χριστιανισμού απέδειξαν περίτρανα πρόσωπα και γεγονότα από την ιστορία της Εκκλησίας. Ο Χριστός με τη συμπεριφορά του και με τη σταυρική θυσία

οποίοι με τη δράση και το μαρτυρικό τέλος τους εφάρμοσαν την παραπάνω υπόμνηση. Η κρίσιμη και ηρωική περίοδος των διωγμών των χριστιανών επικυρώνει πειστικά την αλήθεια του τίτλου του μαθήματος. Οι μάρτυρες και οι ασκητές των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού απέδειξαν αναντίρρητα ότι η θρησκεία του Σταυρού και της Ανάστασης δημιουργεί πραγματικά ελεύθερους και δυνατούς ανθρώπους, δηλαδή ήρωες. Δίπλα από τους ανθρώπινους τύπους της ελληνικής αρχαιότητας του σοφού και του ανδρείου, ο Χριστιανισμός θα προσθέσει τον τύπο του αγίου, του μάρτυρα.
Η αντικειμενική ιστορικοθρησκειολογική εξέταση του φαινομένου

της διάδοσης του Χριστιανισμού με ειρηνικά μέσα και η ουσιαστική επίδρασή του σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, μαρτυρούν με πειστικότητα ότι αυτές οφείλονται κυρίως στο δυναμικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα του. Επιτακτική, όμως, προβάλλει η ανάγκη της συσχέτισης των παραπάνω με την εποχή μας. Το αίτημα του παρόντος για ποιότητα ζωής και αναδιάταξη των αρχών και των αξιών βρίσκουν άμεση ανταπόκριση στο δυναμικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα του Χριστιανισμού. Η διάβρωση των κοινωνικών δομών και θεσμών από το πολύμορφο κακό επιβάλλει στους σύγχρονους χριστιανούς να δραστηριοποιηθούν ως πρόσωπα και ομάδες. Οι αγώνες για προσωπική τελείωση και κοινωνική ανακαίνιση πρέπει να συμπίπτουν. Είναι ανάγκη να παραμεριστούν οι μορφές του παρεξηγημένου και αδικημένου Χριστιανισμού. Όσο περισσότερο γνωρίζουμε σε βάθος και βιώνουμε έμπρακτα τη διδασκαλία του, τόσο περισσότερο επικρατούν στη ζωή μας όσα απαιτούν οι άνθρωποι στην εποχή μας: ειρήνη, χαρά, δικαιοσύνη, ισότητα, ευτυχία. Σήμερα ιδιαίτερα είναι απαραίτητο όσοι έχουν αγάπη, δηλαδή οι σωστοί χριστιανοί, να τη δείχνουν δυναμικά και όσοι έχουν τη δύναμη - πολιτική, οικονομική κτλ. - να έχουν ως οδηγό τους την αγάπη. Την ορθοδοξία μας πρέπει να την αποδεικνύουμε με την ορθοπραξία μας, για να δείξουμε και εμείς ότι πράγματι η θρησκεία μας έχει δυναμικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα.

(Διάδοχος, επίσκοπος Φωτικής Ηπείρου, Κεφάλαια γνωστικά Κ ' και ΚΑ ').

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

1. Πώς αντιλαμβάνεστε το δυναμικό χαρακτήρα του Χριστιανισμού;
2. Πώς η ιστορία της Εκκλησίας επιβεβαιώνει τον δυναμικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα του Χριστιανισμού;
3. Πώς μπορούμε να δείξουμε έμπρακτα ότι ο Χριστιανισμός έχει αυτά τα δύο γνωρίσματα;
4. Γιατί είναι αίτημα και της εποχής μας η υλοποίηση του τίτλου του μαθήματος;