Mίμνερμος

Ελεγειακός ποιητής και μουσικός

Από την Κολοφώνα ή τη Σμύρνη· η ζωή και η ποιητική του δράση τοποθετούνται γύρω στο 600.

Ιωνική διάλεκτος

Οι ελεγείες του συγκεντρώθηκαν σε δύο βιβλία, το ένα από τα οποία ονομάστηκε Ναννώ, από το όνομα της αγαπημένης του αυλήτριας. Πρόκειται για μια συλλογή από ποιήματα με ποικίλη θεματική (π.χ.: μύθος του Τιθωνού, μαγική φιάλη του Ήλιου, ιστορία της ίδρυσης της Κολοφώνας, κ.ά.).

Αξιοσημείωτη είναι η μουσική χρήση του ελεγειακού στοιχείου, οι συγκρατημένες εικόνες, η γοητεία της συναισθηματικής αμεσότητας, καθώς και η αγάπη του ποιητή για τις ηδονικές απολαύσεις.

Λεξιλόγιο

1.  ὥρη, ἡ (ιωνικός τύπος) = α) ὥρα, ἡ · β) περίοδος χρόνου· γ) εποχή του έτους· δ) νεότητα, ήβη

2. αἶψα (επίρρημα) = γρήγορα, ξαφνικά

2. αὐγῇς (ιωνικός τύπος) = αὐγαῖς
αὐγή, ἡ = α) λάμψη, φως· β) αυγή, ξημέρωμα

3. τοῖς = τούτοις, ενν. τοῖς φύλλοις

3. ἴκελοι
ἴκελος, -έλη, -ελον (ποιητικός και ιωνικός τύπος)
= εἴκελος = όμοιος (πβ. εἰκός)

3. πήχυιον ἐπὶ χρόνον
για ελάχιστο χρόνο
(από το ουσιαστικό πῆχυς ως μέτρο μήκους).

4. πρὸς θεῶν
εκ μέρους των θεών

6. γήραος (ιωνικός τύπος)
γῆρας, τό
γενική: γήραος, γήρως, δοτική: γήραϊ, γήρᾳ
Απαντά μόνο στον ενικό αριθμό.

7. θανάτοιο (επικός τύπος) = θανάτου

7. μίνυνθα: (επίρρημα επικό) = για λίγο (πβ. το ομηρικό ρήμα μινύνθω = μειώνω)

8. κίδναται
κίδναμαι (επικό ρήμα αντί του σκεδάννυμαι) = εξαπλώνομαι, εκτείνομαι

9. ἐπὴν (σύνδεσμος) = ἐπὰν = ἐπεὶ ἄν
H σύνταξη ἐπήν + υποτακτική αορίστου δηλώνει αόριστη επανάληψη

9. τέλος, -εος, τό = α) τέλος· β) ολοκλήρωση· γ) όριο

9. παραμείψεται
υποτακτική με βραχύ φωνήεν = παραμείψηται
παραμείβομαι = α) προσπερνώ, αφήνω πίσω· β) ξεπερνώ

9. αὐτάρ (επικός τύπος) = ἀτάρ (αντιθετικός σύνδεσμος)

12. τρυχοῦται
τρυχόομαι, -οῦμαι = κατατρύχομαι, καταπονούμαι

12. πενίης (ιωνικός τύπος) = πενίας

12. πενίης ... ἔργα
πενία, φτώχεια

12. πέλει
πέλω και πέλομαι (κυρίως στο γ' ενικό πρόσωπο ενεστώτα) = είμαι (δηλώνει διάρκεια)

13. ἐπιδεύεται
ἐπιδεύομαι (επικός τύπος) = ἐπιδέομαι = στερούμαι

14. ἱμείρων
ἱμείρω = επιθυμώ (πβ. ἵμερος = ο πόθος)

15. νοῦσον
νοῦσος, ἡ (ιωνικός τύπος) = νόσος

15. θυμοφθόρον
θυμοφθόρος, -ον (θυμός + φθείρω) = αυτός που φθείρει, καταστρέφει τη ζωή.

Λεξιλόγιο

1. ὄναρ, τό = όνειρο

Χρησιμοποιείται μόνο στην ονομαστική και αιτιατική ενικού. Οι υπόλοιπες πτώσεις συμπληρώνονται από τις αντίστοιχες πτώσεις του ονόματος ὄνειρος.

1. ὥσπερ ὄναρ
Χρησιμοποιείται παροιμιωδώς για να περιγράψει εφήμερες, φευγαλέες καταστάσεις.

2. ἥβη, ἡ = νεότητα

2. τιμήεσσα
τιμήεις, -εσσα, -εν = ακριβός, πολύτιμος (για άψυχα)

2. ἀργαλέος , -έα, -έον (πβ. ἄλγος) = οδυνηρός, επίπονος, βαρύς

2. ἄμορφον
ἄμορφος, -ον (πβ. μορφή) = δύσμορφος, άσχημος

3. γῆρας, τό = γηρατειά
γενική: γήραος, γήρως, δοτική: γήραϊ, γήρᾳ

3. αὐτίχ’ = αὐτίκα (επίρρημα) = αμέσως, τη στιγμή που

3. ὑπερκρέμαται = αιωρείται, κρέμεται

4. ὁμῶς (επίρρημα) = μαζί, ομοίως

4. ἄτιμον
Το επίθετο αποκτά ερωτική απόχρωση στα συγκεκριμένα συμφραζόμενα. Ανάλογα πρέπει να κατανοηθεί και το επίθετο τιμήεσσα στο στίχο 2.

4. ἄγνωστον
ἄγνωστος, -ον = αγνώριστος (εδώ)

4. τιθεῖ = τίθησι

5. ἀμφιχυθέν
ἀμφιχέω (ομηρικό) = περιχέω, επιχέω

Στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα ο Μίμνερμος φημίστηκε κυρίως για δύο πράγματα: πρώτα, ως ποιητής σπουδαίος, τεχνίτης του ελεγειακού διστίχου, και, μετά, ως ποιητής του έρωτα, ο πρώτος αρχαίος ποιητής που έκαμε τον έρωτα βασικό θέμα του. Με την ποιητική αυτή ιδιοφυΐα επανασυνδέθηκε η τέχνη των αλεξανδρινών (στα ελληνιστικά χρόνια, όταν είχε τερματιστεί ο ελεύθερος πολιτικός βίος των ελληνικών πόλεων) και η συναφής προς αυτήν ρωμαϊκή ελεγεία.

Ερμησιάναξ, απ. 7.35-37 Powell

Προπέρτιος 1.9.11-12

Ωστόσο, από τα λιγοστά σωζόμενα αποσπάσματα: μόνο το απ. 1 W [τίς δὲ βίος· δεν περιλαμβάνεται στη σχολική επιλογή] έχει σχέση με τον έρωτα, και εκεί όμως πάλι σε σχέση με το μείζον θέμα της σύντομης νιότης και των βασανισμένων γηρατειών. Το θέμα νιότη-γηρατειά συνεχίζεται στα απ. 2-5. —Κανείς επομένως δεν μπορεί να γνωρίζει ποιο από τα θέματα αυτά ήταν, συνολικά στην ποίηση του Μίμνερμου, το μείζον και ποιο το έλασσον, ή αν υπήρχε ισότιμη διαπλοκή των δύο. Εφόσον περιοριστούμε στη μαρτυρία των αποσπασμάτων αυτών, το μόνο σίγουρο στο οποίο μπορούμε να βασιζόμαστε, τότε μετράει η ειδική στο κάθε απόσπασμα σχέση των δύο θεμάτων. H εσωτερική, επομένως, ανάλυση εκάστου αποσπάσματος, με προσεχτική ανάλυση και ζύγιασμα των δεδομένων, μπορεί να είναι και χρήσιμη και διδακτική άσκηση.

11. Για την προϊστορία αυτού του χειρισμού του θέματός του, παράβαλε τους ομηρικούς στίχους Οδύσσεια, σ 130-137, σε μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτη:

και τον σχετικό υπαινιγμό στην Ιλιάδα P 446-447

οὐ μὲν γάρ τί πού ἐστιν ὀιζυρώτερον ἀνδρὸς
πάντων ὅσσά τε γαῖαν ἐπὶ πνείει τε καὶ ἕρπει.

—Διαπιστώνονται τόνοι μιας νέας εσωτερικότητας. Ποίηση ενδοσκόπησης, λοιπόν, όχι όμως για το άτομο, αλλά γενικότερα για τον άνθρωπο, για τον κάθε άνθρωπο. Είναι επομένως αναγκαίο να απαντηθεί το ερώτημα ποια η σχέση αυτής της εσωτερικότητας προς το σύγχρονο λυρισμό, ο οποίος αφετηρία και τελικό στόχο έχει το συγκεκριμένο άτομο

—πώς οριοθετείται δηλαδή έναντι του σύγχρονου ο αρχαίος λυρισμός;
Δεύτερο ερώτημα, ως προς τη δομή του κειμένου αυτού: Σε ποια λογική σχέση (όλου προς μέρος; μέρους προς μέρος; κ.ο.κ.) προς το υπόλοιπο ποίημα βρίσκεται το τελικό δίστιχο;

12. Ατμόσφαιρα κοινή με το προηγούμενο απόσπασμα, εξαντλείται όμως σε μια σύντομη περιγραφή της διπολικότητας ἥβη-γῆρας.

1. Τιτλοφορήστε το απόσπασμα 11. Παρατηρήστε τη δομή και περιγράψτε την αλληλουχία των εικόνων.

2. Ποια είναι τα επικά στοιχεία του αποσπάσματος 11 και πώς αξιοποιούνται για την έκφραση προσωπικών αισθημάτων και σκέψεων;

3. Κατά την αρχαϊκή εποχή γενικεύεται η τάση για διπολική διαμόρφωση της σκέψης. Ποια είναι τα ζεύγη των αντιτιθέμενων καταστάσεων και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους στα δύο αποσπάσματα του Μίμνερμου;