Γεωλογία - Διαχείριση Φυσικών Πόρων (Α Γενικού Λυκείου - Επιλογής)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

 

εικόνα εξωφύλλουΔιαχείριση
Φυσικών Πόρων

ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ Β' ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Γεώργιος Βούτσινος, Κωνσταντίνος Κοσμάς, Γεώργιος Καλκάνης, Κωνσταντίνος Σούτσας

 

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΑΘΗΝΑ

 

 

 

 

 

 

Διαχείριση Φυσικών Πόρων

 

 

 

 

 

 

 

 

 

εικόνα

Εξώφυλλο:
Claude Monet: Ανατολή ηλίου, 1873
(Παρίσι, Μουσείο Marmottan)

 

 

 

 

 

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

 

Γεώργιος Βούτσινος
Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Δρ. Γεωπόνος - Υδροβιολόγος
Κωνσταντίνος Κοσμάς
Αν. Καθηγητής Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών
Δρ. Γεωπόνος - Εδαφολόγος
Γεώργιος Καλκάνης
Καθηγητής ΤΕΙ Αθήνας
Δρ. Χημικός
Κωνσταντίνος Σουτσας
Καθηγητής ΤΕΙ Λάρισας
Δρ. Δασολόγος

 

Διαχείριση
Φυσικών Πόρων

ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ Β' ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

 

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΑΘΗΝΑ

Επιτροπή Κρίσης:
- Νικόλαος Χατζήλιάόης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
- Γεώργιος Χρόνης, Δρ. Γεωλόγος - Ωκεανογράφος, Δ/ντης Ινστιτούτου
  Ωκεανογραφίας, Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών.
- Γεώργιος Κιούσης, MSc Γεωπόνος, Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Φιλολογική Επιμέλεια: Σωτήρης Γκλαβάς, Φιλόλογος.

Δακτυλογράφηση: Γιόλα Καβαλάρη, Δασκάλα.

Ευχαριστίες
Οι συγγραφείς εκφράζουν τις ευχαριστίες τους στους ανωτέρω γιατί συνέβαλαν ουσιαστικά στην όλη προσπάθεια συγγραφής του βιβλίου, καθώς και στους Γεωπόνους Κ. Κόνδη, Π. Καλδή, Χ. Γαρδέλη, Θ. Ζαφειρίου και Μ. Μαραθιανοΰ που συνεισέφεραν στην έκδοση του βιβλίου αυτού. Τέλος, εκφράζουν ευχαριστίες στον εκδοτικό όμιλο "ΙΩΝ" που παραχώρησε την άδεια αφιλοκερδώς χρήσης φωτογραφιών και σχημάτων από το βιβλίο του G. Tyler Miller, J.R. "Living in the Environment" που κυκλοφόρησε και στην ελληνική σε δυο τόμους: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ I Συστήματα και Περιβάλλον II - Επιδράσεις του Ανθρώπου.

εικόνα

Ηράκλειτος. - Η. Diels, Fragmente der Vorsokratiker,
Berlin 1903, απόσπ. αρ. 94

Ούτε αυτός ο Ήλιος δεν μπορεί να υπερβεί τους νόμους
της φύσης· αλλιώς οι Ερινύες, οι βοηθοί της Δικαιοσύνης, θα τον κυνηγήσουν

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1       ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

1.1 Γενικά

1.2 Διαχείριση φυσικών πόρων

Περίληψη

Ερωτήσεις

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2        Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ

2.1 Ανθρώπινες δραστηριότητες και φυσικοί πόροι

2.2 Φυσικοί πόροι και "αειφόρα" ανάπτυξη

2.3 Κατηγορίες φυσικών πόρων

2.4 Η αύξηση του πληθυσμού

2.5 Μείωση της βιοποικιλότητας

2.6 Ατμοσφαιρική ρύπανση

2.6.1 Οξείδια του αζώτου και του θείου

2.6.2 Μονοξείδιο του άνθρακα

2.6.3 Υδρογονάνθρακες

2.6.4 Αιωρούμενα στερεά

2.7 Αλλαγή του κλίματος της γης

2.8 Θεσμικά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος

Περίληψη

Ερωτήσεις

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3      ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ

3.1 Χλωρίδα

3.1.1 Διάκριση Χλωρίδας

3.1.2 Κίνδυνοι που απειλούν την Ελληνική Χλωρίδα

3.2 Πανίδα

3.2.1 Διάκριση Πανίδας

3.2.2 Κίνδυνοι που απειλούν την Ελληνική Πανίδα.

Περίληψη

Ερωτήσεις

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4      ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

4.1 Ορισμός του εδάφους

4.1.1 Μητρικό υλικό

4.1.2 Κλίμα.

4.1.3 Οργανισμοί

4.1.4 Τοπογραφικό ανάγλυφο

4.1.5 Χρόνος

4.2 Ιδιότητες του εδάφους

4.2.1 Φυσικές εδαφικές ιδιότητες

4.2.2 Χημικές ιδιότητες

4.3 Το έδαφος ως συντελεστής παραγωγής

4.4 Έννοια γεωργικής γης

4.5 Χρήσεις γης

4.6 Διαχείριση - Αξιολόγηση πόρων γης

4.6.1 Αρχές αξιολόγησης πόρων γης

4.6.2 Καταλληλότητα πόρων γης

4.6.3 Μέθοδοι αξιολόγησης πόρων γης

4.7 Εδαφική υποβάθμιση - Διαβρώσεις

4.7.1 Ορισμός εδαφικής υποβάθμισης

4.7.2 Υδατική διάβρωση

4.7.3 Αιολική διάβρωση

4.7.4 Κατολισθήσεις

4.7.5 Μηχανική διάβρωση

4.7.6 Ανθρώπινες δραστηριότητες που επιταχύνουν τη διάβρωση

4.8 Συντήρηση - Προστασία εδαφικών πόρων

4.8.1 Βιοκαλλιεργητικές τεχνικές

4.8.2 Τεχνικές καλλιέργειας εδάφους

4.8.3 Αντιδιαβρωτικά τεχνικά έργα.

4.9 Προβληματικά εδάφη και βελτίωση

4.10 Έδαφος και περιβάλλον

4.11 Ορυκτά - Πετρώματα

4.11.1 Ορυκτά

4.11.2 Πετρώματα

4.12 Εκμετάλλευση και προστασία υπεδάφιου πλούτου

4.12.1 Μεταλλεύματα

Περίληψη

Ερωτήσεις

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5        ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

5.1 Εισαγωγή

5.2 Χαρακτηριστικά και ιδιότητες το

5.3 Υδρολογικός κύκλος

5.4 Υδατικό δυναμικό.

5.4.1 Επιφανειακό νερό

5.4.2 Εδαφικό νερό.

5.4.3 Εκμεταλλεύσιμο νερό

5.4.4 Υπόγειο νερό.

5.5 Η ζωή στο υδάτινο περιβάλλον

5.5.1 Κατηγορίες υδρόβιων οργανισμών

5.6 Χρήσεις νερού

5.6.1 Γεωργία

5.6.2 Υδατοκαλλιέργειες

5.6.3 Βιομηχανία.

5.6.4 Αλιεία.

5.6.5 Οικιακή και αστική χρήση

5.7 Ρύπανση υδάτων

5.7.1 Κατηγορίες ρυπαντών

5.8 Διαχείριση υδατικών πόρων

5.8.1 Στόχοι και αρχές διαχείρισης υδατικών πόρων

5.8.2 Ελληνικά προβλήματα και αδυναμίες

5.8.3 Τεχνικές και τρόποι διαχείρισης υδατικών πόρων

Περίληψη

Ερωτήσεις

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6       ΔΑΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

6.1 Γενικά

6.2 Τα δάση της Ελλάδας

6.3 Ορισμός του δάσους

6.4 Η σημασία του δάσους για τον άνθρωπο

6.5 Άμεσες και έμμεσες ωφέλειες του δάσους

6.6 Εξάπλωση των δασών - Δασικές διαπλάσεις

6.7 Δάσος και περιβάλλον

6.8 Έκταση, σύνθεση και μορφή των δασών και των δασικών εκτάσεων

6.9 Η παραγωγική κατάσταση των δασών

6.10 Η λειτουργία του δάσους μέσα στο ευρύτερο περιβάλλον

6.11 Δασικοί εχθροί - Κίνδυνοι

6.11.1 Κίνδυνοι και προστασία του δάσους από αβιοτικούς παράγοντες

6.11.2 Κίνδυνοι και προστασία του δάσους από βιοτικούς παράγοντες

6.11.3 Κίνδυνοι και προστασία του δάσους από τον άνθρωπο

6.12 Διαχείριση των δασικών πόρων

Περίληψη

Ερωτήσεις

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7        ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

7.1 Διαχείριση φυσικών περιοχών

7.2 Φυσικές προστατευόμενες περιοχές

7.3 Λειτουργίες και σκοποί των προστατευόμενων περιοχών

7.4 Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών

7.5 Κατηγορίες των προστατευόμενων περιοχών

7.5.1 Επιστημονικό απόθεμα ή φυσικό απόθεμα απόλυτης προστασίας

7.5.2 Εθνικό Πάρκο (Εθνικός Δρυμός)

>7.5.3 Μνημεία της φύση

7.5.4 Διαχειριζόμενο φυσικό απόθεμα - Καταφύγιο άγριας ζωής

7.5.5 Προστατευόμενα τοπία και θαλάσσια τοπία

7.5.6 Αποθέματα φυσικών πόρων

7.5.7 Βιοτική περιοχή της φύσης

7.5.8 Περιοχή διαχείρισης πολλαπλών σκοπών

7.5.9 Αποθέματα της βιόσφαιρας

7.5.10 Θέσεις παγκόσμιας κληρονομιάς

7.5.11 Υγρότοποι.

Θαλάσσια πάρκα

7.6 Αναψυχή

7.6.1 Δασικό περιβάλλον και αναψυχή

7.7 Τουρισμός

Περίληψη

Ερωτήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8       ΛΙΒΑΔΙΑ - ΘΑΜΝΟΤΟΠΟΙ

8.1 Ορισμός των λιβαδιών

8.2 Το φυσικό λιβάδι ως οικοσύστημα.

8.3 Πολλαπλή χρήση λιβαδιών

8.4 Τύποι λιβαδιών

8.4.1 Ποολίβαδα

8.4.2 Θαμνολίβαδα.

8.4.3 Μερικώς δασοσκεπή λιβάδια

8.4.4 Δασοσκεπή λιβάδια

8.5 Λιβαδική βλάστηση και περιβάλλον

8.6 Κανονική χρήση και βαθμός χρησιμοποίησης λιβαδικής βλάστησης

8.7 Συντελεστής βοσκησιμότητας

8.8 Βοσκοϊκανότητα

8.9 Λιβαδική κατάσταση

8.10 Διαχείριση λιβαδιών

Περίληψη 213 Ερωτήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9        ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

9.1 Εισαγωγή

9.2 Καύσιμα

9.2.1 Βιομάζα

9.2.2 Ορυκτοί άνθρακες

9.2.3 Πετρέλαιο

9.2.4 Καύσιμα αέρια

9.3 Η ενέργεια των ποταμών

9.4 Η ενέργεια των κυμάτων

9.5 Ενέργεια παλιρροιών

9.6 Ηλιακή ενέργεια.

9.7 Αιολική ενέργεια

9.8 Γεωθερμική ενέργεια

9.9 Θερμική ενέργεια των ωκεανών

9.10 Όσμωση

9.11 Πυρηνική ενέργεια

Περίληψη

Ερωτήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10        ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

10.1 Υγρά απόβλητα

10.1.1 Προε'λευση και χαρακτηρισμός αποβλήτων

10.2 Στερεά απορρίμματα

Περίληψη

Ερωτήσεις

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Οι τρόποι ζωής που απαντώνται στις διάφορες κοινωνίες του πλανήτη μας, τα οικονομικά συστήματα που αναπτύσσονται, ακόμη και αυτή η ύπαρξη των ανθρώπων και των άλλων έμβιων όντων εξαρτώνται αποκλειστικά από την ηλιακή ενέργεια και τους φυσικούς πόρους που αντλούνται από τον πλανήτη μας. Είναι σήμερα γνωστό ότι η ανάπτυξη μιας χώρας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επιστημονικά ορθή και προγραμματισμένη εκμετάλλευση και αξιοποίηση των φυσικών πόρων. Το βιβλίο αυτό έχει σκοπό να βοηθήσει το μαθητή της Β' Λυκείου να γνωρίσει, κυρίως, ποιοί είναι οι φυσικοί πόροι, ποιά τα χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες τους και ποιές οι χρήσεις τους. Η προσέγγιση αυτή είναι το βασικό πρώτο βήμα για να μπορέσει να αναπτύξει την αίσθηση της ορθής αξιοποίησης τους και γενικά της ορθολογικής διαχείρισης τους. Οποιαδήποτε μορφή διαχείρισης για να είναι αποτελεσματική προϋποθέτει τη γνώση του αντικειμένου το οποίο είναι υπό διαχείριση. Το βιβλίο επίσης έχει σκοπό να ευαισθητοποιήσει το μαθητή και αυριανό πολίτη στην έννοια του περιβαλλοντικού κόστους, το οποίο αναπόφευκτα προκύπτει στην προσπάθεια της όλο και μεγαλύτερης αξιοποίησης των φυσικών πόρων. Στο πλαίσιο αυτό η προσπάθεια των συγγραφέων απέβλεπε σε ένα κείμενο, αποτέλεσμα διεπιστημονικής προσέγγισης του θέματος, που να είναι σε έκταση και βάθος κατάλληλο για την ηλικία και το γνωστικό επίπεδο των μαθητών της Β' Λυκείου. Η διεπιστημονική προσέγγιση είναι βασικό χαρακτηριστικό μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης των φυσικών πόρων.