ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ
Κεφαλαίο 2. §1-8
Περίληψη
O Αγησίλαος πέρασε τον Ελλήσποντο και σε λιγότερο από ένα μήνα έφτασε στη Βοιωτία.
Στη Θεσσαλία πολλοί Θεσσαλοί του αντιτάχτηκαν, αλλά με το ιππικό που είχε συγκροτήσει στη Μικρά Ασία νίκησε τους περήφανους για το ιππικό τους αντιπάλους. Έτσι έφτασε στη Βοιωτία όπου τον περίμεναν οι αντίπαλοι της Σπάρτης Θηβαίοι, Αθηναίοι, Αργείοι, Κορίνθιοι, Αινιάνες, Ευβοείς και Λοκροί. Ο Αγησίλαος προετοίμασε το στράτευμά του κατάλληλα και του ανύψωσε το φρόνημα πριν από τη μάχη.
Κεφάλαιο 2. §9-16
Κείμενο
| [9] Διηγήσομαι δὲ καὶ τὴν μάχην· καὶ γὰρ ἐγένετο οἵαπερ οὐκ ἄλλη τῶν ἐφ᾽ ἡμῶν. Συνῇσαν μὲν γὰρ εἰς τὸ κατὰ Κορώνειαν πεδίον οἱ μὲν σὺν Ἀγησιλάῳ ἀπὸ τοῦ Κηφισοῦ, οἱ δὲ σὺν τοῖς Θηβαίοις ἀπὸ τοῦ Ἑλικῶνος. Ἑώρων δὲ τάς τε φάλαγγας ἀλλήλων μάλα ἰσοπάλους, σχεδὸν δὲ καὶ οἱ ἱππεῖς ἦσαν ἑκατέρων ἰσοπληθεῖς. Εἶχε δὲ [ὁ] Ἀγησίλαος μὲν τὸ δεξιὸν τοῦ μεθ᾽ ἑαυτοῦ, Ὀρχομένιοι δὲ ἔσχατοι ἦσαν αὐτῷ τοῦ εὐωνύμου. Οἱ δ᾽ αὖ Θηβαῖοι αὐτοὶ μὲν δεξιοὶ ἦσαν, Ἀργεῖοι δ᾽ αὐτοῖς τὸ εὐώνυμον εἶχον. [10] Συνιόντων δὲ τέως μὲν σιγὴ πολλὴ ἦν ἀπ᾽ ἀμφοτέρων· ἡνίκα δὲ ἀπεῖχον ἀλλήλων ὅσον στάδιον, ἀλαλάξαντες οἱ Θηβαῖοι δρόμῳ ὁμόσε ἐφέροντο. |
Μάχη της Κορώνειας (394 π.χ.).
Η παράταξη των αντιπάλων |
| Ὡς δὲ τριῶν ἔτι πλέθρων ἐν μέσῳ ὄντων ἀντεξέδραμον ἀπὸ τῆς Ἀγησιλάου φάλαγγος ὧν Ἡριππίδας [11] ἐξενάγει (ἦσαν δ᾽ οὗτοι τῶν τε ἐξ οἴκου αὐτῷ συστρατευσαμένων καὶ τῶν Κυρείων τινές), καὶ Ἴωνες δὲ καὶ Αἰολεῖς καὶ Ἑλλησπόντιοι ἐχόμενοι. Καὶ πάντες οὗτοι τῶν συνεκδραμόντων τε ἐγένοντο καὶ εἰς δόρυ ἀφικόμενοι ἐτρέψαντο τὸ καθ᾽ ἑαυτούς. Ἀργεῖοι μέντοι οὐκ ἐδέξαντο τοὺς ἀμφ᾽ Ἀγησίλαον, ἀλλ᾽ ἔφυγον ἐπὶ τὸν Ἑλικῶνα. Κἀνταῦθα οἱ μέν τινες τῶν ξένων ἐστεφάνουν ἤδη τὸν Ἀγησίλαον, ἀγγέλλει δέ τις αὐτῷ ὅτι Θηβαῖοι τοὺς Ὀρχομενίους διακόψαντες ἐν τοῖς σκευοφόροις εἰσί. Καὶ ὁ μὲν εὐθὺς ἐξελίξας τὴν φάλαγγα ἦγεν ἐπ᾽ αὐτούς· οἱ δ᾽ αὖ Θηβαῖοι ὡς εἶδον τοὺς συμμάχους πρὸς τῷ Ἑλικῶνι πεφευγότας, διαπεσεῖν βουλόμενοι πρὸς τοὺς ἑαυτῶν ἐχώρουν ἐρρωμένως. |
Η σύγκρουση |
| [12] Ἐνταῦθα δὴ Ἀγησίλαον ἀνδρεῖον μὲν ἔξεστιν εἰπεῖν ἀναμφιλόγως, οὐ μέντοι εἵλετό γε τὰ ἀσφαλέστατα· ἐξὸν γὰρ αὐτῷ παρέντι τοὺς διαπίπτοντας ἑπομένῳ χειροῦσθαι τοὺς ὄπισθεν οὐκ ἐποίησε τοῦτο, ἀλλ᾽ ἀντιμέτωπος συνέρραξε τοῖς Θηβαίοις. Καὶ συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο, ἐμάχοντο, ἀπέκτεινον, ἀπέθνῃσκον. Καὶ κραυγὴ μὲν οὐδεμία παρῆν, οὐ μὴν οὐδὲ σιγή, φωνὴ δέ τις ἦν τοιαύτη οἵαν ὀργή τε καὶ μάχη παράσχοιτ᾽ ἄν. Τέλος δὲ τῶν Θηβαίων οἱ μὲν διαπίπτουσι πρὸς τὸν Ἑλικῶνα, πολλοὶ δ᾽ ἀποχωροῦντες ἀπέθανον. [13] Ἐπειδὴ δὲ ἡ μὲν νίκη σὺν Ἀγησιλάῳ ἐγένετο, τετρωμένος δ᾽ αὐτὸς προσηνέχθη πρὸς τὴν φάλαγγα, προσελάσαντές τινες τῶν ἱππέων λέγουσιν αὐτῷ ὅτι τῶν πολεμίων ὀγδοήκοντα σὺν τοῖς ὅπλοις ὑπὸ τῷ ναῷ εἰσι, καὶ ἠρώτων τί χρὴ ποιεῖν. Ὁ δὲ καίπερ πολλὰ τραύματα ἔχων πάντοσε καὶ παντοίοις ὅπλοις ὅμως οὐκ ἐπελάθετο τοῦ θείου, ἀλλ᾽ ἐᾶν τε ἀπιέναι ὅποι βούλοιντο ἐκέλευε καὶ ἀδικεῖν οὐκ εἴα, καὶ προπέμψαι ἐπέταξε τοὺς ἀμφ᾽ αὐτὸν ἱππεῖς ἔστε ἐν τῷ ἀσφαλεῖ ἐγένοντο. |
Η Αριστεία του Αγησιλάου |
| [14] Ἐπεί γε μὴν ἔληξεν ἡ μάχη, παρῆν δὴ θεάσασθαι ἔνθα συνέπεσον ἀλλήλοις τὴν μὲν γῆν αἵματι πεφυρμένην, νεκροὺς δὲ κειμένους φιλίους καὶ πολεμίους μετ᾽ ἀλλήλων, ἀσπίδας δὲ διατεθρυμμένας, δόρατα συντεθραυσμένα, ἐγχειρίδια γυμνὰ κολεῶν, τὰ μὲν χαμαί, τὰ δ᾽ ἐν σώματι, τὰ δ᾽ ἔτι μετὰ χεῖρας. [15] Τότε μὲν οὖν (καὶ γὰρ ἦν ἤδη ὀψέ) συνελκύσαντες τοὺς τῶν πολεμίων νεκροὺς εἴσω φάλαγγος ἐδειπνοποιήσαντο καὶ ἐκοιμήθησαν· πρῲ δὲ Γῦλιν τὸν πολέμαρχον παρατάξαι τε ἐκέλευσε τὸ στράτευμα καὶ τρόπαιον ἵστασθαι καὶ στεφανοῦσθαι πάντας τῷ θεῷ καὶ τοὺς αὐλητὰς πάντας αὐλεῖν. [16] Καὶ οἱ μὲν ταῦτ᾽ ἐποίουν· οἱ δὲ Θηβαῖοι ἔπεμψαν κήρυκα, ὑποσπόνδους τοὺς νεκροὺς αἰτοῦντες θάψαι. Καὶ οὕτως δὴ αἵ τε σπονδαὶ γίγνονται καὶ ὁ Ἀγησίλαος οἴκαδε ἀπεχώρει, ἑλόμενος ἀντὶ τοῦ μέγιστος εἶναι ἐν τῇ Ἀσίᾳ οἴκοι τὰ νόμιμα μὲν ἄρχειν, τὰ νόμιμα δὲ ἄρχεσθαι. |
Μετά τη μάχη |
Η ΚΟΡΩΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ
 ἀρχαῖοι δρόμοι
Η μάχη της Κορώνειας (Εκδοτική Αθηνών)
γλωσσικά σχόλια
συνῇσαν (σύνειμι, συνέρχομαι) |
|
συναντήθηκαν, ήλθαν αντιμέτωποι |
ἰσόπαλος -ον |
|
ισοδύναμος (<ἴσος+πάλη, ἰσοπαλής, -ές, ἀντίπαλος, -ον) |
τὸ μεθ' ἑαυτοῦ (στράτευμα) |
|
το δικό του στράτευμα |
εὐώνυμος, -ον |
|
ο αριστερός (ευφημισμός· τον αριστερό τον θεωρούσαν δυσοίωνο, γρουσούζικο) <εὖ+ὄνομα
|
τέως |
|
για λίγο |
στάδιον, τὸ |
|
μέτρο μήκους, περίπου 185 μ. |
ἀλαλάζω |
|
βγάζω πολεμικές κραυγές |
δρόμῳ ὁμόσε ἐφέροντο |
|
τρέχοντας προχωρούσαν προς το ίδιο σημείο, δηλ. κατευθείαν επάνω τους |
πλέθρον, τὸ |
|
μέτρο μήκους, 30 μ. |
ἀντεξέδραμον (αντ -εκ- θέω) |
|
βγήκαν κι αυτοί στην αντεπίθεση |
ὧν Ἡριππίδας ἦρχε |
|
οὗτοι, ὧν... ἦρχε |
ξεναγῶ (~έω) |
|
είμαι διοικητής των ξένων, των μισθοφόρων |
ἐξ οἴκου |
|
από την πατρίδα |
Κύρειοι, οἱ |
|
που έλαβαν μέρος στην Ανάβαση του Κύρου |
ἐχόμενοι |
|
στη συνέχεια, αμέσως μετά από αυτούς |
εἰς δόρυ ἀφικνοῦμαι |
|
φτάνω σε απόσταση βολής |
τὸ καθ' ἑαυτοὺς |
|
το απέναντι τους τμήμα (της εχθρικής παράταξης) |
οὐκ ἐδέξαντο τούς... |
|
δεν στάθηκαν να τους αντιμετωπίσουν |
διακόψαντες τοὺς Ὀρχομενίους |
|
αφού διέσπασαν τις τάξεις των Ορχομενίων |
οἱ σκευοφόροι |
|
βοηθητικοί, αυτοί που μετέφεραν τα όπλα και τα στρατιωτικά είδη των οπλιτών |
ἐξελίσσω τὴν φάλαγγα |
|
αναπτύσσω το μέτωπο |
ἐξὸν (ἔξεστι)· αιτ. απόλ. |
|
αν και ήταν δυνατό σ' αυτόν |
διαπίπτω |
|
προσπαθώ να διαφύγω |
συρράσσω ἀντιμέτωπος (επιρρ. κατηγ.)
|
|
συγκρούομαι κατά μέτωπον |
συμβάλλομεν τὰς ἀσπίδας |
|
κάνουμε μάχη σώμα με σώμα, ακουμπάμε την ασπίδα μας στην ασπίδα του αντιπάλου |
ἐωθοῦντο (μέσο αλληλοπαθητικό· ἐώθουν ἀλλήλους) |
|
έσπρωχναν καθένας τον αντίπαλο του |
φωνὴ |
|
ήχος, θόρυβος |
τετρωμένος (τιτρώσκω) |
|
τραυματισμένος |
προσηνέχθη (προσφέρομαι) |
|
μεταφέρθηκε |
προσελαύνω |
|
πλησιάζω έφιππος |
ὑπὸ τῷ ναῷ |
|
καλυπτόμενοι στο ναό |
ἐπιλανθάνομαι τοῦ θείου |
|
ξεχνάω τους θεούς, το χρέος μου προς τους θεούς |
ἐπέταξε (ἐπιτάσσω) τοὺς ἀμφ' αὐτὸν ἱππεῖς προπέμψαι
|
|
διέταξε τους ιππείς της συνοδείας του να (τους) συνοδεύσουν... |
παρῆν (πάρεστι) θεάσασθαι
θεῶμαι (-άομαι) |
|
ήταν δυνατόν, μπορούσε να δει κανείς <θέα, (θεατής, θέατρον, θαῦμα). |
φύρομαι |
|
ανακατώνομαι |
διαθρύπτομαι |
|
θρυμματίζομαι, γίνομαι κομμάτια |
κολεός, ὁ |
|
θήκη, θηκάρι |
μετά χεῖρας |
|
στα χέρια |
ὀψὲ |
|
αργά (το βράδι)
(<ὀψία=το δειλινό, ὀψιμαθής, ὄψιμος) |
εἴσω φάλαγγος |
|
πίσω από τη γραμμή του μετώπου |
πρῲ |
|
το πρωί |
πολέμαρχος |
|
ανώτατος αξιωματικός της Σπάρτης, διοικητής ταξιαρχίας |
στεφανοῦμαι τῷ θεῷ |
|
φοράω στεφάνι προς τιμήν του θεού (του Απόλλωνος) |
ὑποσπόνδους τοὺς νεκρούς |
|
με ανακωχή, προστατευμένους από ένορκη συμφωνία |
τὰ νόμιμα |
|
τα σύμφωνα με το νόμο |
Ερμηνευτικά σχόλια
§9-12 |
|
Η μάχη της Κορώνειας (394 π.Χ.) είναι η σημαντικότερη ενός πολέμου, του Κορινθιακού, που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια (395-386 π.Χ.) και έκλεισε με την Ανταλκίδεια ειρήνη (386 π.Χ.) μεταξύ Περσών και Ελλήνων.
Ο Ξενοφών αρχίζοντας την περιγραφή της μάχης την ξεχωρίζει από τις άλλες της εποχής του· «καὶ γὰρ ἐγένετο οἵαπερ οὐκ ἄλλη τῶν ἐφ' ἡμῶν» (§9). Άλλωστε πρέπει να ήταν και ο ίδιος παρών. Είναι προσεκτικά γραμμένη η περιγραφή, ώστε να αποδώσει πιστά αυτό που έγινε αφενός και αφετέρου να παρουσιάσει το γεγονός ολοκληρωμένο· μετά από τη γενική κρίση της αρχής θα καταγράψει ποιοι πήραν μέρος, ποια διάταξη είχαν, πώς άρχισε η μάχη, πώς εξελίχθηκε, από ποιες φάσεις πέρασαν οι αντιμαχόμενοι, πώς έληξε η μάχη, ποια ήταν η εικόνα του πεδίου της μάχης, ποιος ήταν ο επίλογος.
Ο Ξενοφών αξιοποιεί άριστα τις εκφραστικές δυνατότητες της αττικής γλώσσας της εποχής του. Έτσι π.χ. οι σύνδεσμοι μὲν και δέ, με την αντιθετική κυρίως σημασία τους, έδωσαν τη δυνατότητα να κάνει αισθητό στον αναγνώστη το γεγονός ότι στη μάχη υπάρχουν δύο αντίπαλοι· δεν υπάρχει μόνον ο νικητής· η νίκη δεν είναι κάτι αυτονόητο, αλλά αποτέλεσμα της πάλης δύο δυνάμεων. |
§13-14 |
|
Ο Ξενοφών βλέπει τους «νεκροὺς κειμένους φίλιους καὶ πολεμίους μετ' ἀλλήλων...». Αυτή η παρατήρηση καθώς και η παράθεση των άλλων εικόνων με αδιαχώριστους εχθρούς και φίλους δείχνει τα πανελλήνια αισθήματα του Ξενοφώντος, που βέβαια τα εκδηλώνει και σε άλλα σημεία των συγγραφών του (βλ. και 1.36).
Σ' αυτά τα αισθήματα ασφαλώς συνέβαλαν και οι διάφοροι θρησκευτικοί θεσμοί, όπως της ικεσίας, του ικέτη· ικέτες ήταν οι ογδόντα εχθροί που κατέφυγαν στον ναό. Και η ευσέβεια του Αγησιλάου υπήρξε χαρακτηριστική. Οι εντολές που έδωσε για τους ικέτες, αν μάλιστα συσχετισθούν με όσα αναφέρονται προηγουμένως για τη σκληρότητα της μάχης και τον τραυματισμό του, υπογραμμίζουν αυτή την ευσέβεια.
|
§15 |
|
Το ρόλο που έπαιξε η θρησκεία στην αρχαία κοινωνία δηλώνει α) το «ἵστασθαι τρόπαιον». Μετά τη μάχη ο νικητής ανήγειρε το «τρόπαιον» εκεί που σημειώθηκε η «τροπή» της μάχης: Τα λάφυρα κρεμώνται σ' ένα δρύινο πάσσαλο, θώρακας, περικεφαλαία, ασπίδα και ακόντιο.
β) «στεφανοῦσθαι πάντας τῷ θεῷ». Η γιορτή για τη νίκη ήταν αφιερωμένη στο θεό Απόλλωνα.
γ) «ὐποσπόνδους τοὺς νεκροὺς θάψαι».
Το αίτημα των Θηβαίων με κήρυκα να τους δοθούν οι νεκροί τους, δήλωνε την αναγνώριση της ήττας τους. Ο κήρυκας κρατώντας το κηρύκειον, το έμβλημα της αποστολής του, ήταν πρόσωπο προστατευόμενο. Σε καμιά περίπτωση δεν ήταν δυνατόν να δεχθεί επίθεση. Οι ηττημένοι ζητούσαν να θάψουν τους νεκρούς τους «ὑποσπόνδους». Οι νικητές ήταν υποχρεωμένοι (από το υποτυπώδες διεθνές δίκαιο της εποχής) να δεχτούν με όρκους και σπονδές την εκεχειρία (χωρίς κανέναν άλλον όρο). |
Ερωτήσεις - ασκήσεις
1. Πώς συμπεριφέρθηκε ο Αγησίλαος στους αντιπάλους του που είχαν καταφύγει στο ναό;
2. Ποια ήταν η εικόνα του πεδίου της μάχης μετά τη μάχη;
3. Ποιες ήταν οι ενέργειες των νικητών και ποιες των ηττημένοι;
4. Με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις της Ν Ε (§9-11): αόρατος, παλαιστής, ονομαστική, οδηγός, συγκοπή, άρρωστος, (§12-16) απώθηση, παροχή, τραύμα, θεαματικός, μέγεθος, απόψε.
5. Το κείμενο «συνῇσαν... εἶχον» (§9) να γραφεί με τους κύριους ρηματ. τύπους στον ενεστώτα.
6. Η έκφραση «οἱ ἀμφ(ὶ) Ἀγησίλαον» σημαίνει (§10-11):
—αυτοί που βρίσκονται γύρω από τον Αγησίλαο
—αυτοί που επιτίθενται στον Αγησίλαο
—αυτοί που συζητούν με τον Αγησίλαο
7. Η πρόταση «ὅτι Θηβαῖοι... εἰσὶ» (§11) είναι:
ειδική
αναφορική
αιτιολογική
8. Το κείμενο «ὡς δὲ τριῶν... ἐρρωμένους» (§10-11) να γραφεί σαν να το λέει κάποιος που βλέπει εκείνη τη στιγμή να εξελίσσεται η μάχη. (οι κύριοι ρημ. τύποι στον ενεστώτα)
9. Το κείμενο των §12-13 να γραφεί σαν να το διηγείται ο ίδιος ο Αγησίλαος: «οὐκ εἷλόν γε τὰ ἀσφαλέστατα· ἐξόν...»
10. Η λέξη ἐγχειρίδια (§14) είναι:
—αντικείμενο του θεάσασθαι
—κατηγορούμενο στη λέξη γυμνά
—επεξήγηση στη λέξη δόρατα
—υποκείμενο του θεάσασθαι
11. Οι ρηματικοί τύποι που έχουν υποκείμενο τον Αγησίλαο ή τους άνδρες του να γραφούν στον ίδιο τύπο του ενεστώτα (§15-16).
12. Να καταγραφούν οι κύριες ενέργειες/κινήσεις (§9-13):
α) του Αγησιλάου και των συμμάχων του
β) των Θηβαίων και των συμμάχων τους από τη στιγμή που άρχισε η μάχη μέχρι τη στιγμή που τελείωσε.
13. Οι ρηματικοί τύποι της στήλης Α να συνδεθούν με τα υποκείμενά τους της στήλης Β (§9-10).
| Α |
Β |
| διηγήσομαι |
οἱ σὺν Ἀγησιλάῳ |
| ἐγένετο |
Ἀργεῖοι |
| συνῇσαν |
ἐγὼ |
| ἦσαν (ἰσοπληθεῖς) |
μάχη |
| εἶχον |
οἱ ἱππεῖς |
| ἦσαν(δεξιοί) |
οἱ ἀντίπαλοι |
| ἀπεῖχον |
οἱ ἀντίπαλοι |
| ἐφέροντο |
Θηβαῖοι |
| ἑώρων |
οἱ ἀντίπαλοι |
14. Οι μετοχές της στήλης Α να συνδεθούν με το χαρακτηρισμό τους της στήλης Β (§10-11).
| Α |
Β |
| τῶν συστρατευσαμένων |
χρονική |
| ἀφικόμενοι |
κατηγορηματική |
| διακόψαντες |
αιτιολογική |
| ἐξελίξας |
επιθετική |
| πεφευγότας |
χρονική |
| βουλόμενοι |
χρονική |
15. Τα απαρέμφατα της στήλης Α να συνδεθούν με τους ρηματικούς τύπους της στήλης Β στους οποίους ανήκουν συντακτικά (§12-13).
| Α |
Β |
| εἰπεῖν |
ἐπέταξε |
| χειροῦσθαι |
ἐκέλευε |
| ποιεῖν |
ἐᾶν |
| ἐᾶν |
ἔξεστιν |
| ἀπιέναι |
ἐξὸν |
| ἀδικεῖν |
χρὴ |
| προπέμψαι |
εἴα |
1β. Τα ονόματα της στήλης Α να συνδεθούν με το συντακτικό χαρακτηρισμό τους της στήλης Β και με τη λέξη που προσδιορίζουν/συμπληρώνουν της στήλης Γ (§12-13).
| Α |
Β |
Γ |
| τὰ ἀσφαλέστατα |
αντικείμενο |
συμβαλόντες |
| τοῖς Θηβαίοις |
υποκείμενο |
παρῆν |
| τὰς ἀσπίδας |
αντικείμενο |
παράσχοιτ' ἄν |
| κραυγὴ |
αντικείμενο |
εἵλετο |
| μάχη |
αντικείμενο |
λέγουσιν |
| αὐτῷ
|
γεν. διαιρετική |
ἔχων(τραύματα) |
| τῶν πολεμίων |
υποκείμενο |
ἐπελάθετο |
| ὅπλοις |
αντικείμενο |
ὀγδοήκοντα |
| τοῦ θείου |
δοτ. του οργάνου |
συνέρραξε |
17. Τα ουσιαστικά της στήλης Α να συνδεθούν με τον γραμματικό χαρακτηρισμό της κλίσης τους της στήλης Γ, αφού γραφεί στη στήλη Β η ονομαστική καθενός (§14-16)
| Α |
Β |
Γ |
| γῆν |
|
1η κλίση |
| αἵματι |
| ἀσπίδας |
| κολεῶν δόρατα |
2η κλίση |
| χεῖρας |
| φάλαγγος |
| τρόπαιον |
3 η κλίση |
| αὐλητὰς |
| κήρυκα |
Η φάλαγξ των οπλιτών (Εκδοτική Αθηνών)
θέματα για συζήτηση
 Το συναισθηματικό στοιχείο στην περιγραφή της μάχης της Κορώνειας.
 Να γίνει σύγκριση της μάχης της Κορώνειας (σύμφωνα με το κείμενο) και μιας ομηρικής μάχης (Ιλιάς Δ 446-458, 473-479, 488-493) ως προς τον τρόπο διεξαγωγής τους.
| Οἳ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐς χῶρον ἕνα ξυνιόντες ἵκοντο,
|
446 |
| σύν ῥ᾽ ἔβαλον ῥινούς, σὺν δ᾽ ἔγχεα καὶ μένε' ἀνδρῶν |
|
| χαλκεοθωρήκων· ἀτὰρ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι |
|
| ἔπληντ᾽ ἀλλήλῃσι, πολὺς δ᾽ ὀρυμαγδὸς ὀρώρει. |
|
| Ἔνθα δ᾽ ἅμ᾽ οἰμωγή τε καὶ εὐχωλὴ πέλεν ἀνδρῶν |
450 |
| ὀλλύντων τε καὶ ὀλλυμένων, ῥέε δ᾽ αἵματι γαῖα. |
|
| Ὠς δ᾽ ὅτε χείμαρροι ποταμοὶ κατ᾽ ὄρεσφι ῥέοντες |
|
| ἐς μισγάγκειαν συμβάλλετον ὄβριμον ὕδωρ |
|
| κρουνῶν ἐκ μεγάλων κοίλης ἔντοσθε χαράδρης, |
|
| τῶν δέ τε τηλόσε δοῦπον ἐν οὔρεσιν ἔκλυε ποιμήν· |
455 |
| ὣς τῶν μισγομένων γένετο ἰαχή τε πόνος τε. |
|
| Πρῶτος δ᾽ Ἀντίλοχος Τρώων ἕλεν ἄνδρα κορυστὴν |
|
| ἐσθλὸν ἐνὶ προμάχοισι Θαλυσιάδην Ἐχέπωλον· |
458 |
| Ἔνθ᾽ ἔβαλ᾽ Ἀνθεμίωνος υἱὸν Τελαμώνιος Αἴας, |
473 |
| ἠΐθεον θαλερὸν Σιμοείσιον, ὅν ποτε μήτηρ |
|
| Ἴδηθεν κατιοῦσα παρ᾽ ὄχθῃσιν Σιμόεντος |
|
| γείνατ᾽, ἐπεί ῥα τοκεῦσιν ἅμ᾽ ἕσπετο μῆλα ἰδέσθαι· |
|
| τοὔνεκά μιν κάλεον Σιμοείσιον· οὐδὲ τοκεῦσι |
|
| θρέπτρα φίλοις ἀπέδωκε, μινυνθάδιος δέ οἱ αἰὼν |
|
| ἔπλεθ᾽ ὑπ᾽ Αἴαντος μεγαθύμου δουρὶ δαμέντι. |
479 |
| Τοῖον ἄρ᾽ Ἀνθεμίδην Σιμοείσιον ἐξενάριξεν |
488 |
| Αἴας διογενής· τοῦ δ᾽ Ἄντιφος αἰολοθώρηξ |
|
| Πριαμίδης καθ᾽ ὅμιλον ἀκόντισεν ὀξέϊ δουρί. |
|
| Τοῦ μὲν ἅμαρθ᾽, ὃ δὲ Λεῦκον Ὀδυσσέος ἐσθλὸν ἑταῖρον |
|
| βεβλήκει βουβῶνα, νέκυν ἑτέρωσ᾽ ἐρύοντα· |
|
| ἤριπε δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτῷ, νεκρὸς δέ οἱ ἔκπεσε χειρός. |
493 |
Μετάφραση: (Κακριδή-Καζαντζάκη) |
|
| Κι όπως τα δυο τ' ασκέρια τρέχοντας σμίξαν μαζί, σκουντρήξαν |
446 |
| τό 'να με τ' άλλο τα κοντάρια τους, σκουντρήξαν τα σκουτάρια |
|
| και των αντρών των χαλκοθώρακων η αντρειά, κι αντιχτυπούσαν |
|
| οι αφαλωτές ασπίδες, κι έβραζεν ο σάλαγος περίσσιος· |
|
| και γρίκαες καυκησιές και γόσματα μαζί την ίδιαν ώρα, |
450 |
| αυτών που εσφάζαν και που εσφάζουνταν, κι η γης πλημμύριζε αίμα. |
|
| Καθώς φουσκώνουν ξεροπόταμα κι απ' τα βουνά κυλούνε |
|
| και σμίγουν κάτω στο συλλάγκαδο τα ξέχειλα νερά τους, |
|
| που από κρουνούς τρανούς ξεχύνουνται μες σε βαθιά χαράδρα, |
|
| κι ακούει το βρουχισμό τους ξέμακρα πα στο βουνό ο τσοπάνος, |
455 |
| όμοια κι αυτοί, σα σμίξαν, έβγαζαν αλαλαγμούς και βόγγους. |
|
| Πρώτος ο Αντίλοχος εσκότωσε μέσα στους Τρώες προμάχους |
|
| τρανό αντρειωμένο, τον Εχέπωλο, το γιο του Θαλυσίου·
|
458
|
| Κι ο τελαμώνιος Αίας ένα άγουρο, το Σιμοείσιο, ρίχνει, |
473 |
| που του Ανθεμίωνα γιος εκράζουνταν η μάνα του μια μέρα |
|
| στους όχτους του Σιμόη τον γέννησε γυρνώντας απ' την Ίδα, |
|
| όπου είχε πάει να ιδεί τα πρόβατα μαζί με τους γονιούς της. |
|
| Γι' αυτό και Σιμοείσιος κράζουνταν, μα να γεροκομήσει |
|
| γραφτό του τους γονιούς δεν ήτανε. Λιγόχρονος εστάθη, |
|
| καθώς με το κοντάρι ο ανδρόκαρδος τον χτύπησε Αίαντας τότε· |
479 |
| παρόμοια ο Σιμοείσιος κοίτουνταν, σαν πήρε να τον γδύνει |
488 |
| ο γαύρος Αίας- και τότες ο Άντιφος, ο στραφτοθωρακάτος |
|
| του Πρίαμου γιος, μες στο αντρομάζωμα του ρίχνει το κοντάρι |
|
| το μυτερό, μα δεν τον πέτυχε, μον' βρίσκει στ' αχαμνά του |
|
| το Λεύκο, του Οδυσσέα το σύντροφο, που το νεκρό τραβούσε· |
|
| και το κορμί απ' τα χέρια τού 'φυγε κι απάνω του εσωριάστη. |
493 |
Δεξίλεως Λυσανίο Θορίκιος
ἐγένετο ἐπί Τεισάνδρο ἄρχοντος
ἀπέθανε ἐπ' Εὐβολίδο
ἐγ Κορίνθῳ τῶν πέντε ἱππέων
(Μουσείο Κεραμεικού)
Ο Δεξίλεως (414-394 π.Χ.) σκοτώθηκε με άλλους τέσσερις σε κάποια από τις μάχες του Κορινθιακού πολέμου.
|
