Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Α Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή
Κεφάλαιο 1, § 1-5 Κεφάλαιο 1, § 17-22 Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ

Κεφάλαιο 1. §6-16

Κείμενο

[6 ]  Ὅσα γε μὴν ἐν τῇ βασιλείᾳ διεπράξατο νῦν ἤδη διηγήσομαι· ἀπὸ γὰρ τῶν ἔργων καὶ τοὺς τρόπους αὐτοῦ κάλλιστα νομίζω καταδήλους ἔσεσθαι. Ἀγησίλαος τοίνυν ἔτι μὲν νέος ὢν ἔτυχε τῆς βασιλείας· ἄρτι δὲ ὄντος αὐτοῦ ἐν τῇ ἀρχῇ, ἐξηγγέλθη βασιλεὺς ὁ Περσῶν ἁθροίζων καὶ ναυτικὸν καὶ πεζὸν πολὺ στράτευμα ὡς ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας· [7] βουλευομένων δὲ περὶ τούτων Λακεδαιμονίων καὶ τῶν συμμάχων, Ἀγησίλαος ὑπέστη, ἐὰν δῶσιν αὐτῷ τριάκοντα μὲν Σπαρτιατῶν, δισχιλίους δὲ νεοδαμώδεις, εἰς ἑξακισχιλίους δὲ τὸ σύνταγμα τῶν συμμάχων, διαβήσεσθαι εἰς τὴν Ἀσίαν καὶ πειράσεσθαι εἰρήνην ποιῆσαι, ἢ ἂν πολεμεῖν βούληται ὁ βάρβαρος, ἀσχολίαν αὐτῷ παρέξειν στρατεύειν ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας. [8 ] Eὐθὺς μὲν οὖν πολλοὶ πάνυ ἠγάσθησαν αὐτὸ τοῦτο <τὸ> ἐπιθυμῆσαι, ἐπειδὴ ὁ Πέρσης πρόσθεν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα διέβη, ἀντιδιαβῆναι ἐπ᾽ αὐτόν, τό τε αἱρεῖσθαι ἐπιόντα μᾶλλον ἢ ὑπομένοντα μάχεσθαι αὐτῷ, καὶ τὸ τἀκείνου δαπανῶντα βούλεσθαι μᾶλλον ἢ τὰ τῶν Ἑλλήνων πολεμεῖν, κάλλιστον δὲ πάντων ἐκρίνετο <τὸ> μὴ περὶ τῆς Ἑλλάδος ἀλλὰ περὶ τῆς Ἀσίας τὸν ἀγῶνα καθιστάναι. Η πρόταση για εκστρατεία στην Ασία (398 π.Χ.)
[9] Ἐπεί γε μὴν λαβὼν τὸ στράτευμα ἐξέπλευσε, πῶς ἄν τις σαφέστερον ἐπιδείξειεν ὡς ἐστρατήγησεν ἢ εἰ αὐτὰ διηγήσαιτο ἃ ἔπραξεν; [10] Ἐν τοίνυν τῇ Ἀσίᾳ ἥδε πρώτη πρᾶξις ἐγένετο. Τισσαφέρνης μὲν ὤμοσεν Ἀγησιλάῳ, εἰ σπείσαιτο ἕως ἔλθοιεν οὓς πέμψειε πρὸς βασιλέα ἀγγέλους, διαπράξεσθαι αὐτῷ ἀφεθῆναι αὐτονόμους τὰς ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις Ἑλληνίδας, Ἀγησίλαος δὲ ἀντώμοσε σπονδὰς ἄξειν ἀδόλως, ὁρισάμενος τῆς πράξεως τρεῖς μῆνας. [11] Ὁ μὲν δὴ Τισσαφέρνης ἃ ὤμοσεν εὐθὺς ἐψεύσατο· ἀντὶ γὰρ τοῦ εἰρήνην πράττειν στράτευμα πολὺ παρὰ βασιλέως πρὸς ᾧ πρόσθεν εἶχε μετεπέμπετο. Ἀγησίλαος δὲ καίπερ αἰσθόμενος ταῦτα ὅμως ἐνέμεινε ταῖς σπονδαῖς. [12] Ἐμοὶ οὖν τοῦτο πρῶτον καλὸν δοκεῖ διαπράξασθαι, ὅτι Τισσαφέρνην μὲν ἐμφανίσας ἐπίορκον ἄπιστον πᾶσιν ἐποίησεν, ἑαυτὸν δ᾽ ἀντεπιδείξας πρῶτον μὲν ὅρκους ἐμπεδοῦντα, ἔπειτα συνθήκας μὴ ψευδόμενον, πάντας ἐποίησε καὶ Ἕλληνας καὶ βαρβάρους θαρροῦντας συντίθεσθαι ἑαυτῷ, εἴ τι βούλοιτο. Ανακωχή με τον Τισσαφέρνη (396 π.Χ.)
[13] Ἐπεὶ δὲ μέγα φρονήσας ὁ Τισσαφέρνης ἐπὶ τῷ καταβάντι στρατεύματι προεῖπεν Ἀγησιλάῳ πόλεμον, εἰ μὴ ἀπίοι ἐκ τῆς Ἀσίας, οἱ μὲν ἄλλοι σύμμαχοι καὶ Λακεδαιμονίων οἱ παρόντες μάλα ἀχθεσθέντες φανεροὶ ἐγένοντο, νομίζοντες μείονα τὴν παροῦσαν δύναμιν Ἀγησιλάῳ τῆς βασιλέως παρασκευῆς εἶναι· Ἀγησίλαος δὲ μάλα φαιδρῷ τῷ προσώπῳ ἀπαγγεῖλαι τῷ Τισσαφέρνει τοὺς πρέσβεις ἐκέλευσεν ὡς πολλὴν χάριν αὐτῷ ἔχοι ὅτι ἐπιορκήσας αὐτὸς μὲν πολεμίους τοὺς θεοὺς ἐκτήσατο, τοῖς δ᾽ Ἕλλησι συμμάχους ἐποίησεν.[14] Ἐκ δὲ τούτου εὐθὺς τοῖς μὲν στρατιώταις παρήγγειλε συσκευάζεσθαι ὡς εἰς στρατείαν· ταῖς δὲ πόλεσιν εἰς ἃς ἀνάγκη ἦν ἀφικνεῖσθαι στρατευομένῳ ἐπὶ Καρίαν προεῖπεν ἀγορὰν παρασκευάζειν. Ἐπέστειλε δὲ καὶ Ἴωσι καὶ Αἰολεῦσι καὶ Ἑλλησποντίοις πέμπειν πρὸς αὑτὸν εἰς Ἔφεσον τοὺς συστρατευσομένους. Η ηθική υπεροχή του Αγησιλάου
[15] Ὁ μὲν οὖν Τισσαφέρνης, καὶ ὅτι ἱππικὸν οὐκ εἶχεν ὁ Ἀγησίλαος, ἡ δὲ Καρία ἄφιππος ἦν, καὶ ὅτι ἡγεῖτο αὐτὸν ὀργίζεσθαι αὐτῷ διὰ τὴν ἀπάτην, τῷ ὄντι νομίσας ἐπὶ τὸν αὐτοῦ οἶκον εἰς Καρίαν ὁρμήσειν αὐτόν, τὸ μὲν πεζὸν ἅπαν διεβίβασεν ἐκεῖσε, τὸ δὲ ἱππικὸν εἰς τὸ Μαιάνδρου πεδίον περιήγαγε, νομίζων ἱκανὸς εἶναι καταπατῆσαι τῇ ἵππῳ τοὺς Ἕλληνας πρὶν εἰς τὰ δύσιππα ἀφικέσθαι. [16] Ὁ δὲ Ἀγησίλαος ἀντὶ τοῦ ἐπὶ Καρίαν ἰέναι εὐθὺς ἀντιστρέψας ἐπὶ Φρυγίας ἐπορεύετο· καὶ τάς τε ἐν τῇ πορείᾳ ἀπαντώσας δυνάμεις ἀναλαμβάνων ἦγε καὶ τὰς πόλεις κατεστρέφετο καὶ ἐμβαλὼν ἀπροσδοκήτως παμπληθῆ χρήματα ἔλαβε. Η εξαπάτηση του Τισσαφέρνη

γλωσσικά σχόλια

οἱ τρόποι   οι εκδηλώσεις, ο χαρακτήρας
ἐξηγγέλθη ἁθροίζων (κατηγ. μετοχή)   έφτασε η είδηση ότι συγκεντρώνει... <ἁθρόος -α -ον, ἅθροισμα.
ὡς ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας στρατεύσων(τελ. μτχ.)   για να εκστρατεύσει εναντίον των Ελλήνων
ὑπέστη (ὑφίσταμαι) διαβήσεσθαι   υποσχέθηκε ότι θα διαβεί, θα περάσει
τὸ σύνταγμα τῶν συμμάχων   το εκστρατευτικό σώμα των συμμάχων
ἀσχολίαν παρέχω τινι στρατεύειν   απασχολώ κάποιον, εμποδίζω κάποιον να εκστρατεύσει
ἠγάσθησαν (ἄγαμαι)   θαύμασαν
τὸ ἐπιθυμῆσαι... καθιστάναι   όλα τα απαρέμφατα έχουν ως υποκείμενο τον Αγησίλαο (αιτ. πτώση, ετεροπροσωπία).
ἐπιόντα (ἐπέρχομαι/ἔπειμι)   ἐπιτιθέμενον
ὑπομένοντα (ὑπομένω)   «ἀμυνόμενον»
καθιστάναι (καθίστημι) τὸν ἀγῶνα   να αρχίσει τον αγώνα, να εμπλακεί σε πόλεμο
γε μὴν   λοιπόν
ὡς ἐστρατήγησεν   πλάγια ερωτηματική πρόταση: άσκησε τα καθήκοντά του ως ηγέτης του στρατού ή ποια στρατηγική ακολούθησε
ὤμοσεν (ὄμνυμι)   ορκίστηκε (<ἐξόμνυμι· ἐξωμότης. Πβ. συνωμότης, ὁρκωμοσία)
εἰ σπείσαιτο (σπένδομαι)   αν κάνει συμφωνία ανακωχής (<σπονδή, ἄσπονδος, παρασπονδία)
διαπράξεσθαι (διαπράττομαι) αὐτῷ (δοτ.χαριστική)   ότι θα κατορθώσει, θα καταφέρει για χάρη του (του Αγησιλάου)
σπονδὰς ἄξειν (ἄγω)   ότι θα τηρήσει τη συμφωνία ανακωχής
ἐψεύσατο (ψεύδομαι) ἅ ὤμοσεν   δεν τήρησε αυτά που ορκίστηκε
πρὸς ᾧ (προς + δοτ.) μετεπέμπετο(μεταπέμπομαι)   περισσότερο από αυτό, το οποίο ζητούσε να του στείλει
Τισσαφέρνην ἐμφανίσας ἐπίορκον...ἐποίησεν ἄπιστον   κατηγορούμενα στο αντικ. Τισσαφέρνην
ἐμπεδῶ τοὺς ὅρκους   τηρώ τους όρκους
συντίθεμαί τινι   συμφωνώ με κάποιον
μέγα φρονῶ ἐπὶ τῷ στρατεύματι   υπερηφανεύομαι, αποκτώ μεγάλη αυτοπεποίθηση για το στράτευμα
καταβάντι· καταβαίνω   έρχομαι στα παράλια από το εσωτερικό της χώρας
ἀχθεσθέντες· ἄχθομαι   δυσφορώ, στενοχωριέμαι
φαιδρῷ (φαιδρός, -ά, -όν) τῷ προσώπῳ   με χαρούμενη έκφραση
χάριν ἔχω τινὶ   οφείλω ευγνωμοσύνη σε κάποιον
ἐκ τούτου   μετά από αυτό, κατόπιν
προεῖπεν· προαγορεύω   ειδοποιώ εκ των προτέρων
ἐπέστειλε· ἐπιστέλλω + τινί + τι   παραγγέλνω σε κάποιον κάτι
ἄφιππος, -ον   ακατάλληλος για το ιππικό
τῷ ὄντι   πραγματικά
ἐκεῖσε   προς τα εκεί
περιήγαγε (περιάγω) τὸ ίππικὸν εἰς τὸ πεδίον   οδηγούσε το ιππικό γύρω γύρω στην πεδιάδα
τὰ δύσιππα (χωρία)   περιοχές δύσβατες στο ιππικό
δυνάμεις   στρατιωτικές μονάδες
ἀναλαμβάνω   παίρνω μαζί μου
καταστρέφομαι τὰς πόλεις   στρέφω τις πόλεις με το μέρος μου, τις αναγκάζω να ακολουθούν την δική μου πολιτική
ἐμβάλλω   κάνω αιφνιδιαστική επίθεση
χρήματα   ποικίλα αγαθά, λάφυρα

Ερμηνευτικά σχόλια

§6 νέος ὤν

  

Ρητορική υπερβολή του συγγραφέα. Ο Αγησίλαος ήταν ήδη σαράντα ετών.

§6-10

  

Στις παραγράφους αυτές παρακολουθούμε μια όψη της εξωτερικής πολιτικής του 4ου αι. π.Χ.
α. Αρχικά συλλέγονται και αξιοποιούνται πληροφορίες (ἐξηγγέλθη).
β. Μετά αρχίζει η διαδικασία λήψεως αποφάσεων (βουλεύεσθαι) αφού ακουστούν προτάσεις (Ἀγησίλαος ὑπέστη διαβήσεσθαι).
γ. Γίνεται αξιολόγηση των προτάσεων (πολλοὶ ἠγάσθησαν). Εδώ έχει σημασία η σειρά που παραθέτει ο Ξενοφών τα πλεονεκτήματα της πρότασης του Αγησιλάου· η τελευταία θέση επιφυλάσσεται για το σημαντικότερο πλεονέκτημα (κάλλιστον δὲ πάντων). Προφανώς ο κατάλογος αρχίζει με το λιγότερο σημαντικό (το ιδεολογικό) για να καταλήξει σε ρεαλιστικότερα πλεονεκτήματα, αυτά που προσφέρουν περισσότερα κέρδη σε ανάλογες επιχειρήσεις. Μετά την ήττα της Αθήνας η σπαρτιατική πολιτική είχε εγκαταλείψει την επιφυλακτικότητα για εμπλοκή σε πολέμους έξω από τα όρια της Λακωνικής.
δ. Προχωρούν σε συγκρότηση του εκστρατευτικού σώματος (ἐὰν δῶσιν τριάκοντα...) με βάση τις προτάσεις.
ε. Τέλος, γίνεται η πρώτη επαφή των αντιπάλων σε επίπεδο διπλωματικών ενεργειών για την αποφυγή του πολέμου.
Παρότι βρισκόμαστε σε πολύ παλιά εποχή, όμως ίσχυαν κάποιοι κανόνες διεθνούς δικαίου. (Τισσαφέρνης ὤμοσεν Ἀγησιλάῳ... Ἀγησίλαος δὲ... ὁρισάμενος τῆς πράξεως τρεῖς μῆνας).

§11-13

  

Αυτοί οι κανόνες διεθνούς δικαίου αντλούσαν την ισχύ τους από τη θρησκεία, που επηρέαζε πολύ περισσότερο τότε τη ζωή των ανθρώπων (Τισσαφέρνης ἐπιορκήσας πολεμίους τοὺς θεοὺς ἐκτήσατο, τοῖς δ' Ἕλλησι συμμάχους ἐποίησεν). Είναι χαρακτηριστικά όσα λέει ο Ξενοφών για την επέμβαση των θεών στο «ιστορικό γίγνεσθαι».
«Πολλὰ μὲν οὖν ἄν τις ἔχοι καὶ ἄλλα λέγειν καὶ Ἑλληνικὰ καὶ βαρβαρικά, ὡς θεοὶ οὔτε τῶν ἀσεβούντων οὔτε τῶν ἀνόσια ποιούντων ἀμελοῦσι· νῦν γε μὴν λέξω τὰ προκείμενα. Λακεδαιμόνιοί τε γὰρ οἱ ὀμόσαντες αὐτονόμους ἐάσειν τὰς πόλεις τὴν ἐν Θήβαις ἀκρόπολιν κατασχόντες ὑπ᾽ αὐτῶν μόνων τῶν ἀδικηθέντων ἐκολάσθησαν πρῶτον οὐδ᾽ ὑφ᾽ ἑνὸς τῶν πώποτε ἀνθρώπων κρατηθέντες, τούς τε τῶν πολιτῶν εἰσαγαγόντας εἰς τὴν ἀκρόπολιν αὐτοὺς καὶ βουληθέντας Λακεδαιμονίοις δουλεύειν τὴν πόλιν, ὥστε αὐτοὶ τυραννεῖν, τὴν τούτων ἀρχὴν ἑπτὰ μόνον τῶν φυγόντων ἤρκεσαν καταλῦσαι. Ὡς δὲ τοῦτ᾽ ἐγένετο διηγήσομαι.» (Ελληνικά 5.4.1).
(Μετάφραση: Πολλά βέβαια και άλλα θα μπορούσε να αναφέρει κανείς παραδείγματα ελληνικά και βαρβαρικά, ότι οι θεοί δεν αδιαφορούν ούτε για τους ασεβείς ούτε γι' αυτούς που κάνουν ανόσια έργα· όμως τώρα θα αναφέρω παράδειγμα από τα γεγονότα που μας απασχολούν. Και οι Λακεδαιμόνιοι, λοιπόν, που ορκίστηκαν ότι θα αφήσουν αυτόνομες τις πόλεις, αφού κατέλαβαν τη Θηβαϊκή ακρόπολη, τιμωρήθηκαν μόνον από τους ίδιους τους αδικηθέντες για πρώτη φορά, μολονότι ποτέ ως τώρα δεν είχαν νικηθεί από κάποιον άνθρωπο, και οι Θηβαίοι πολίτες που είχαν φέρει μέσα στην ακρόπολη τους Λακεδαιμονίους και που θέλησαν η πόλη τους να είναι υποταγμένη στους Λακεδαιμονίους, ώστε οι ίδιοι να ασκούν τυραννική εξουσία, έχασαν την εξουσία τους από επτά μόνον εξορίστους).
Και ο Τισσαφέρνης χαρακτηρίζεται «ἐπίορκος», «ἄπιστος», και ασφαλώς αυτοί οι χαρακτηρισμοί ως συνθήματα στον πόλεμο εναντίον του Τισσαφέρνη θα έπαιξαν σημαντικό ρόλο.
§6-16
Ο πόλεμος ήταν μόνιμη κατάσταση στον αρχαίο κόσμο
   Στις παραγράφους αυτές βλέπουμε μερικές πτυχές αυτού του φαινομένου. Παρακολουθούμε τη συγκρότηση και τη λειτουργία των στρατιωτικών δομών της Σπάρτης, της πιο σημαντικής στρατιωτικής δύναμης της Ελλάδας.
Το εκστρατευτικό σώμα αποτελείται στο ξεκίνημά του από 30 μόνο Σπαρτιάτες, 2.000 νεοδαμώδεις και 6.000 συμμάχους. Οι νεοδαμώδεις ήταν πρόσφατα απελευθερωμένοι Είλωτες στους οποίους είχαν παραχωρηθεί περιορισμένα, όχι πολιτικά, δικαιώματα. Οι αναλογίες στη συγκρότηση του εκστρατευτικού σώματος είναι δηλωτικές του πνεύματος υπεροχής των Σπαρτιατών απέναντι στους συμμάχους τους: 30 Σπαρτιάτες αναλογούν προς 6.000 συμμάχους.
Στις περιοχές όπου γινόταν ο πόλεμος οι κάτοικοι υποχρεώνονταν σε συστράτευση και, επειδή δεν υπήρχε οργανωμένη επιμελητεία για τη συντήρηση του στρατού, υποχρεώνονταν εις το «παρασκευάζειν ἀγοράν», δηλαδή να εξασφαλίσουν τη συγκέντρωση προμηθειών για τη συντήρηση των στρατευμάτων κατοχής, να οργανώσουν χώρο κοντά στο στρατόπεδο για τις αγοραπωλησίες και να εξασφαλίσουν χαμηλές τιμές. Πιο απάνθρωπη, βέβαια, πηγή εφοδιασμού του στρατού ήταν η λεηλασία της κατεχόμενης περιοχής («παμπληθῆ χρήματα ἔλαβε»).
Ένα άλλο στοιχείο του πολέμου ήταν τα συνθήματα. Και πρώτα ο πόλεμος εναντίον των εχθρών των Ελλήνων· «ἐπειδὴ ὁ Πέρσης πρόσθεν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα διέβη» δηλαδή κατά τους περσικούς πολέμους (490-479 π.Χ.) εκατό χρόνια πριν! Άλλο σύνθημα ήταν η αυτονομία των Ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας («αὐτονόμους ἀφεθῆναι»).
Και ακόμη «τό ἐπίορκον» και «τό ἄπιστον» του Τισσαφέρνη, και «τοῖς Ἕλλησι σύμμαχοι οἱ θεοί».

Οι υποθετικοί λόγοι (§7, 9, 10, 12, 13) εκφράζουν τους προβληματισμούς για τη λήψη των αποφάσεων. Σε κάθε περίπτωση συζήτησης, σύσκεψης, μελέτης ενός θέματος, διατυπώνονται υποθέσεις και εξετάζονται οι άμεσες ή έμμεσες συνέπειές τους για να εκπληρωθούν ορισμένοι στόχοι.
§8
   Στην §8 ο Ξενοφών χρησιμοποιώντας την απαρεμφατική σύνταξη συμπυκνώνει την πρόταση του Αγησιλάου με τα πλεονεκτήματά της που πιθανόν να προέβαλε ο Αγησίλαος. Πίσω από τα λίγα αυτά απαρέμφατα κρύβονται συζητήσεις και διαμάχες, ίσως πολυήμερες· άλλωστε δεν συμφώνησαν όλοι οι σύνεδροι «πολλοί -όχι όλοι- πάνυ ἠγάσθησαν» λέει ο Ξενοφών.

§10

  

Στην §10 οι δευτερεύουσες προτάσεις εκφέρονται με ευκτική του πλαγίου λόγου. Τα ίδια περίπου λόγια του Τισσαφέρνη (στο αντίστοιχο κείμενο του Ξενοφώντος, Ελληνικά, 3. 4. 5-6) βρίσκονται σε ευθύ λόγο: «εἰ θέλεις σπείσασθαι, ἕως ἄν ἐγὼ πέμψω...». Στο ιστορικό κείμενο (Ελληνικά) οι λόγοι διατηρούν την καθαρότητα του ευθέος λόγου. Στο κείμενο του εγκωμίου (Αγησίλαος) η ευκτική του πλαγίου λόγου δηλώνει λόγους που ανήκουν πια στο παρελθόν και έχουν χάσει τη δύναμη του παρόντος.

§12

  

Η διαμόρφωση του λόγου στην §12 και ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας κλείνει την περίοδο προετοιμάζει την ήττα του Τισσαφέρνη. Ο Αγησίλαος παρουσιάζεται κυρίαρχος του παιχνιδιού. Και θα φανεί αυτό ακόμη καλύτερα στις §15-16 που περιέχουν η καθεμία από μία περίοδο για καθέναν από τους πρωταγωνιστές. Οι κύριες ενέργειες του καθενός όμως διαφοροποιούνται ως προς το χρόνο. Οι κινήσεις του Τισσαφέρνη δίνονται σε αόριστο ενώ του Αγησίλαου σε παρατατικό· έτσι παίρνουν εύρος, δείχνουν να γίνονται με άνεση και προ παντός άφοβα. Και το πολυσύνδετο σχήμα της §16 «ἐπορεύετο·καὶ ἦγε καὶ κατεστρέφετο... καὶ ἔλαβε» δείχνει ακριβώς τον Αγησίλαο κυρίαρχο του παιχνιδιού, οριστικό νικητή του Τισσαφέρνη.

Η σύνθεση με προθέσεις των λέξεων, και ιδιαίτερα των ρημάτων, δίνει ευκαμψία στην έκφραση και σαφήνεια στο νόημα: διαπράττομαι, κατάδηλος, ἀπαγγέλλω, ἐξαγγέλλω, παραγγέλλω, ἀντιδιαβαίνω, καταβαίνω,
ἐμμένω, ὑπομένω, συντίθεμαι, ἀπέρχομαι, ἐπέρχομαι, ἀντεπιδείκνυμι, ἀντόμνυμι, ἐπιστέλλω, περιάγω,
συστρατεύομαι.

Ερωτήσεις - Ασκήσεις

1.   Με ποιο γεγονός των Ελληνοπερσικών σχέσεων συσχετίζεται η πρώτη περίοδος της βασιλείας του Αγησιλάου;

2.   Ποια ήταν η πρώτη πράξη του Αγησιλάου όταν έφτασε στην Ασία;

3.   Ποια συναισθήματα προκάλεσε ο ερχομός του ισχυρού περσικού εκστρατευτικού σώματος στον Τισσαφέρνη, στους Λακεδαιμονίους, στους συμμάχους και στον Αγησίλαο;

4. 1. Ποιες ήταν οι ενέργειες του Τισσαφέρνη;
2. Ποιες ήταν οι ενέργειες του Αγησιλάου;

5.   Οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοι εκτίμησαν την επιθυμία του Αγησιλάου (§6-9):
     —για επίθεση παρά για άμυνα
     —για εκδίκηση εναντίον των Περσών
     —να πολεμήσει για την κατάκτηση της Μ. Ασίας
(υπογραμμίστε τη σωστή απάντηση)

6.   Να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηματικών τύπων της §7 που έχουν υποκείμενο τον Αγησίλαο.

7.   Ποια ήταν η πρόταση του Αγησιλάου (§7) και γιατί εντυπωσίασε τους συμμάχους με αυτήν.

8.   Να γράψετε ένα κείμενο όπου ο ίδιος ο Αγησίλαος θα μιλάει ενώπιον των μελών του συμβουλίου (§7) για την πρότασή του (στα αρχαία Ελληνικά) (Ἐὰν δῶτε μοι τριὰκοντα κ.λπ.)

9.   Αντικείμενο του ὤμοσεν (§10) είναι: ἀφεθῆναι, ἄξειν, διαπράξεσθαι;

10. Ο Αγησίλαος συμφώνησε με τον Τισσαφέρνη (§10):
      —να μην επιτεθεί ο βασιλιάς των Περσών στην Ελλάδα
      —να παραιτηθεί ο Τισσαφέρνης από τη σατραπεία
      —να κάνουν προσωρινή ανακωχή
      —να αφεθούν αμέσως αυτόνομες οι Ελληνικές πόλεις της Ασίας
Να υπογραμμίσετε τη σωστή απάντηση.

11. Να γραφτεί το κείμενο των §10-12 με τις αλλαγές: Τισσαφέρνης = Πέρσαι, Ἀγησίλαος = Λακεδαιμόνιοι.

12. Να γραφεί ο όρκος του Τισσαφέρνη (§10) όπως θα τον διατύπωσε ο ίδιος χωρίς την εξάρτηση από ιστορικό χρόνο, (ὄμνυμι εἰ...)

13. Να γραφεί το κείμενο της §13 με τις αλλαγές: Τισσαφέρνης = Πέρσαι, Ἀγησίλαος = Λακεδαιμόνιοι.

14. Να δικαιολογηθεί η «φαιδρότητα» του προσώπου του Αγησιλάου (§13).

15. Ποιες ενέργειες έκανε ο Αγησίλαος μετά το «τελεσίγραφο» του Τισσαφέρνη (§13-14);

16. Η λέξη καταστρέφομαι σημαίνει: (§16):
       —καταστρέφω
       —υποτάσσω
       —στριφογυρίζω
       —καταστρέφομαι

17. Ο Αγησίλαος εκστράτευσε στη Φρυγία (§15-16):
        —επειδή είχε εκεί ο Τισσαφέρνης τη διαμονή του
        —επειδή η Φρυγία ήταν κατάλληλη για το ιππικό του
        —επειδή ο Τισσαφέρνης κατά τις πληροφορίες θα βρισκόταν εκεί (στη Φρυγία)
       —επειδή ο Τισσαφέρνης τον περίμενε στην Καρία.

18. Ποιες ήταν οι ενέργειες του Τισσαφέρνη (§15) και πώς τις δικαιολογεί ο Ξενοφών.

19. βουλεύομαι, αἱρῶ, ὄμνυμι, συντίθημι: να γράψετε λέξεις της νέας Ελληνικής, ετυμολογικά συγγενείς.

Θέματα για συζήτηση

ImageΟ Ξενοφών στα «Ελληνικά» παρουσιάζει τα γεγονότα των §9-10 κάπως διαφορετικά:

       Ἐπεὶ δὲ ἐκεῖσε ἀφίκετο, πρῶτον μὲν Τισσαφέρνης πέμψας ἤρετο αὐτὸν τίνος δεόμενος ἥκοι. Ὁ δ᾽ εἶπεν αὐτονόμους καὶ τὰς ἐν τῇ Ἀσία πόλεις εἶναι, ὥσπερ καὶ τὰς ἐν τῇ παρ᾽ ἡμῖν Ἑλλάδι. Πρὸς ταῦτ᾽ εἶπεν ὁ Τισσαφέρνης· Εἰ τοίνυν θέλεις σπείσασθαι ἕως ἂν ἐγὼ πρὸς βασιλέα πέμψω, οἶμαι ἄν σε ταῦτα διαπραξάμενον ἀποπλεῖν, εἰ βούλοιο. Ἀλλὰ βουλοίμην ἄν, ἔφη, εἰ μὴ οἰοίμην γε ὑπὸ σοῦ ἐξαπατᾶσθαι.  Ἀλλ᾽ ἔξεστιν, ἔφη, σοὶ τούτων πίστιν λαβεῖν ἦ μὴν ἀδόλως ... σοῦ πράττοντος ταῦτα ἡμᾶς μηδὲν τῆς σῆς ἀρχῆς ἀδικήσειν ἐν ταῖς σπονδαῖς. Ἐπὶ τούτοις ῥηθεῖσι Τισσαφέρνης μὲν ὤμοσε τοῖς πεμφθεῖσι πρὸς αὐτὸν Ἡριππίδᾳ καὶ Δερκυλίδᾳ καὶ Μεγίλλῳ ἦ μὴν πράξειν ἀδόλως τὴν εἰρήνην, ἐκεῖνοι δὲ ἀντώμοσαν ὑπὲρ Ἀγησιλάου Τισσαφέρνει ἦ μὴν ταῦτα πράττοντος αὐτοῦ ἐμπεδώσειν τὰς σπονδάς. (Ελληνικά, 3.4. 5-6)
Μετάφραση: Όταν έφτασε εκεί, πρώτα ο Τισσαφέρνης έστειλε και τον ρώτησε ποια ανάγκη τον έκαμε και ήρθε. Και αυτός απάντησε ότι ήρθε για να γίνουν ανεξάρτητες οι Ασιατικές πόλεις, όπως και σε μας, στην Ελλάδα. Σ' αυτά ο Τισσαφέρνης απάντησε· «Εάν θέλεις να κάνουμε ανακωχή, έως ότου εγώ αναφερθώ στον βασιλιά, νομίζω ότι θα κατάφερνες το σκοπό σου και θα μπορούσες να φύγεις, αν ήθελες». «Θα ήθελα, είπε, αν βέβαια δεν νόμιζα ότι με εξαπατάς». «Αλλά μπορείς να πάρεις εγγυήσεις ότι θα φερθώ τίμια». «Εάν εσύ κάνεις αυτά εμείς δεν θα πειράξουμε την περιοχή της διοικήσεως σου κατά τη διάρκεια της ανακωχής». Πάνω σ' αυτά που συμφωνήθηκαν αφενός ο Τισσαφέρνης ορκίστηκε στους απεσταλμένους σ' αυτόν Ηριππίδα και Δερκυλίδα και Μέγιλλο ότι θα διαπραγματευθεί τίμια την ειρήνη, και αφετέρου εκείνοι ορκίστηκαν με τη σειρά τους εξ ονόματος του Αγησιλάου στον Τισσαφέρνη ότι εάν κάνει αυτός αυτά θα τηρήσει την ανακωχή.

Ποιές διαφορές επισημαίνετε στις ιστορικές πληροφορίες και στη διατύπωση-έκφραση ανάμεσα στα δύο κείμενα (Αγησίλαος 1.10 και Ελληνικά 3.4.5-6), τα οποία αναφέρονται στο ίδιο γεγονός; Πού αποδίδετε την ύπαρξη των διαφορών;