2.1 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση των αποίκων

Αν και τα αποτελέσματα των ανασκαφών στην Καρχηδόνα, εξαιτίας της ολοκληρωτικής καταστροφής της από τους Ρωμαίους, δεν μπορούν να αποδείξουν την εικόνα μιας μεγάλης πόλης που αριθμούσε περίπου εκατό χιλιάδες κατοίκους, ωστόσο οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς αναφέρονται με θαυμασμό στην οικονομική ανάπτυξη και στην οργάνωση των Καρχηδονίων.
Η Καρχηδόνα εξελίχθηκε σε αξιόλογη δύναμη λόγω της δραστηριότητας των εμπόρων και των ναυτικών της. Η θέση της πόλης, που δέσποζε στα δύο τμήματα της Μεσογείου, διευκόλυνε την εμπορική αυτή δραστηριότητα των κατοίκων της. Οι Καρχηδόνιοι ασχολούνταν με το διαμετακομιστικό* εμπόριο αγαθών ανάμεσα στους λαούς της Μεσογείου. Μετέφεραν με τα καράβια τους υφάσματα, πορφύρα*, έργα μικροτεχνίας, αρώματα, πολύτιμους λίθους από

1. Οι Έλληνες και η Καρχηδόνα

Υπάρχουν τοπωνύμια στην περιοχή της Καρχηδόνας που δείχνουν μια ευβοϊκή επίδραση. Υπάρχει και μια νύξη στην Παλαιά Διαθήκη ότι η Καρχηδών βρισκόταν άλλοτε στην ιωνική (γιαβάν) σφαίρα επιρροής. Οι ανασκαφές κάποια μέρα θα εξηγήσουν αυτές τις μαρτυρίες. Η παλιότερη φοινικική εγκατάσταση υποτίθεται ότι ήταν στην Υτίκη, βορειοδυτικά της Καρχηδόνας, αλλά τα ευρήματα εκεί δεν φαίνονταν αισθητά παλιότερα. Οι παλιότεροι χρονολογήσιμοι αποδέκτες εκεί είναι κρύπτες με αγγεία στο ιερό της Τανίτ, που φαίνεται ότι ήταν ένα από τα παλιότερα κτήρια. Πολλά από τα αγγεία είναι ελληνικά του ύστερου όγδοου αιώνα, κορινθιακά ή απομιμήσεις κορινθιακών,

όπως εκείνα που έφτιαχναν οι Ευβοείς.... Για την ώρα φαίνεται απίθανο να κατοικούνταν η πόλη πριν από το δεύτερο ήμισυ του όγδοου αιώνα - την εποχή περίπου των παλιότερων ελληνικών αποικισμών στη Σικελία και τη νότια Ιταλία.

J. Boardman, Οι αρχαίοι Έλληνες στην υπερπόντια εξάπλωση τους, μετ. Ηλ. Ανδρεάδη, εκδ. Καρδαμίτσα, σ. 266-7.

Στατήρας* από ήλεκτρο* της Καρχηδόνας. Οι Καρχηδόνιοι στη νομισματοκοπία τους μιμήθηκαν ελληνικά πρότυπα (Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο)

τις ακτές της Ανατολής, χρυσό και ελεφαντόδοντο από την Αφρική, σίδηρο, άργυρο και κασσίτερο από την Ισπανία. Είχαν επίσης στη δικαιοδοσία τους το εμπόριο του σιταριού που παραγόταν στην Αίγυπτο και τη Σικελία.
Οι πολίτες της Καρχηδόνας πλούτιζαν από το εμπόριο και αποτελούσαν τα πληρώματα του στόλου της. Ο στόλος είχε εθνικό χαρακτήρα και ήταν πανίσχυρος, ενώ ο στρατός της ήταν μισθοφορικός. Οι αξιωματικοί μόνο ήταν Καρχηδόνιοι, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν υπήρχε ο φόβος επιδρομών. Διέθεταν, παράλληλα, ισχυρό ιππικό από Νουμιδούς, υποτελή γειτονικό τους λαό, και πολεμικούς ελέφαντες.
Την τύχη της πόλης και τη διοίκησή της είχαν στα χέρια τους οι πλούσιοι έμποροι, οι ναυτικοί και οι κάτοχοι μεγάλων εκτάσεων γης. Το πολίτευμα με το οποίο κυβερνήθηκε η Καρχηδόνα ήταν αριστοκρατικό². Επικεφαλής της πολιτείας ήταν δύο άρχοντες με ετήσια θητεία. Μοιράζονταν την εκτελεστική εξουσία μαζί με τη βουλή, την οποία συγκροτούσαν μόνιμα μέλη από τους αρχηγούς των παλαιών γενών. Η συνέλευση του λαού εξέλεγε μόνο τους διοικητικούς υπαλλήλους και τους στρατηγούς. Αργότερα, όμως, φαίνεται ότι η πολιτική δύναμη της συνέλευσης αυξήθηκε εξαιτίας των αντιθέσεων μεταξύ της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.

2. Το πολίτευμα των Καρχηδονίων

Οι Καρχηδόνιοι φαίνεται ότι έχουν καλό πολίτευμα κατά πολύ καλύτερο από άλλα, σε μερικά σημεία μάλιστα μοιάζει με το πολίτευμα της Σπάρτης... Πολλές διατάξεις του πολιτεύματος των Καρχηδονίων είναι άριστες. Απόδειξη πως το πολίτευμα λειτουργεί καλά. είναι ότι ο λαός διατηρεί τα δικαιώματά του και δεν προχώρησε σε καμία επανάσταση, άξια να αναφέρω, και κανείς δεν έγινε τύραννος ... Από τις διατάξεις του αριστοκρατικού πολιτεύματος (της Καρχηδόνας) άλλες κλίνουν προς τη δημοκρατία και άλλες προς την ολιγαρχία. ... Η παρέκβαση του αριστοκρατικού πολιτεύματος των Καρχηδονίων προς την ολιγαρχία είναι η σκέψη την οποία έχουν πολλοί· γιατί νομίζουν ότι οι άρχοντες πρέπει να εκλέγονται όχι μόνο από τους αρίστους (αριστοκράτες) αλλά και από τους πλούσιους. Είναι αδύνατον εκείνος που δεν έχει τα οικονομικά μέσα να εκτελέσει καλά τα καθήκοντά του ως άρχοντας και να περνάει τον καιρό του εγκαταλείποντας την εργασία του.

Αριστοτέλης, Πολιτικά, 1272b, 25, 30-34· 1273a, 4-6,22-27.