III. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ |
Τμήμα της ζωφόρου του βωμού του Διός στην Πέργαμο. Είχε ως θέμα τη Γιγαντομαχία (πρώτο μισό 2ου αι. π.Χ.). (Αρχαιολογικό Μουσείο Βερολίνου) |
1. Ο ελληνιστικός κόσμος | |
Η εποχή που αρχίζει από το θάνατο τον Μ. Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) και τελειώνει με την κατάληψη της Αιγύπτου από τους Ρωμαίους (30 π.Χ.) ονομάζεται ελληνιστική [ Η αυτοκρατορία που δημιουργήθηκε από τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου, αν και εφήμερη, διαμόρφωσε νέα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα για τον Ελληνισμό. Μετά τον αιφνίδιο θάνατο του δημιουργού της κατακερματίστηκε σε μικρότερα βασίλεια λόγω των συνεχών συγκρούσεων των διαδόχων. Τα ελληνιστικά βασίλεια κυβερνήθηκαν από δυναστείες που ίδρυσαν οι στρατηγοί του Μ. Αλεξάνδρου. Έτσι παγιώθηκε ένα νέο πολιτικό σύστημα, η απόλυτη μοναρχία. Το κέντρο βάρους μετατοπίστηκε από την κυρίως Ελλάδα στις μεγαλουπόλεις της Ανατολής. Λίγες μόνο πόλεις-κράτη στην κυρίως Ελλάδα διατήρησαν την εσωτερική τους οργάνωση, ενώ κάποιες άλλες περιοχές συγκρότησαν ομοσπονδίες, όπως ήταν οι συμπολιτείες. Από το 2ο αι. π.Χ. όμως άρχισε η βαθμιαία επέκταση των Ρωμαίων στον ελληνικό χώρο και στην Ανατολή. | |
1. Η αναγγελία του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου στην Αθήνα |
1.1 Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου Αμέσως μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου προέκυψε έντονο το πρόβλημα της διαδοχής, αφού δεν υπήρχε νόμιμος και ικανός διάδοχος. Προς στιγμή το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με την αναγνώριση της συμβασιλείας στον ετεροθαλή αδελφό του, το Φίλιππο Αρριδαίο (Φίλιππος Γ'), ανίκανο να κυβερνήσει, και στον αναμενόμενο γιο του από τη Ρωξάνη (Αλέξανδρος Δ'). Ωστόσο, και οι δύο δεν είχαν τις προϋποθέσεις να διεκδικήσουν δυναμικά την εξουσία και να διατηρηθούν στο θρόνο. Αμέσως εκδηλώθηκαν διασπαστικές τάσεις στην αυτοκρατορία που πήραν τη μορφή εξεγέρσεων, απελευθερωτικών πολέμων και συγκρούσεων για τη διαδοχή. Εξεγέρσεις και απελευθερωτικοί αγώνες. Οι Αθηναίοι μαζί με τους Αιτωλούς ήταν από τους πρώτους που κινήθηκαν εναντίον των Μακεδόνων, όταν πληροφορήθηκαν το θάνατο του Αλεξάνδρου1. Το αντιμακεδονικό μέτωπο όμως, που είχε ουσιαστικά υποκινηθεί από τους Αθηναίους ρήτορες Υπερείδη και Δημοσθένη, |
μετά τις συγκρούσεις που έγιναν στην περιοχή της Λαμίας (Λαμιακός πόλεμος, 322 π.Χ.) και στη Θεσσαλία διαλύθηκε. Η επικράτηση των Μακεδόνων είχε τις ακόλουθες συνέπειες: |
Ανδριάντας του ρήτορα Δημοσθένη. Αντίγραφο των ρωμαϊκών χρόνων που αποδίδει το πρωτότυπο έργο των αρχών του 3ου αι. π.Χ. (Ρώμη, Μουσείο Βατικανού) Τμήμα από την ανάγλυφη διακόσμηση της λεγόμενης σαρκοφάγου του Μ. Αλεξάνδρου (τέλη του 4ου αι. π.Χ.). Εικονίζεται έφιππος νέος που έχει ταυτιστεί με το Δημήτριο Πολιορκητή, γιο του Αντίγονου. Ήταν ο σημαντικότερος από τους Επιγόνους - έτσι ονομάστηκαν οι γιοι των διαδόχων τον Μ. Αλεξάνδρου -, με ευστροφία πνευματική και στρατιωτικές ικανότητες. Κατόρθωσε να ανέβει στο θρόνο της Μακεδονίας (294-287 π.Χ.). (Κωνσταντινούπολη, Αρχαιολογικό Μουσείο) |
Τετράδραχμο του Αντιγόνου. Στη μια πλευρά φέρει το κεφάλι του Αλεξάνδρου στην άλλη το Δία και την επιγραφή «Βασιλέως Αντιγόνου». (Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο) Προτομή Λυσιμάχου. Αντίγραφο ρωμαϊκών χρόνων έργον της ελληνιστικής εποχής. (Γενεύη, Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης) |
Την εξέγερση αυτή κατέστειλε ο Έλληνας διοικητής της Μηδίας, ο Πείθων, ο οποίος στη συνέχεια ανακήρυξε τον εαυτό του ανεξάρτητο διοικητή των Άνω σατραπειών της αυτοκρατορίας Οι συγκρούσεις των διαδόχων.
Η διευθέτηση του ζητήματος της διαδοχής, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, ήταν πρόσκαιρη. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέτειναν οι φιλοδοξίες των στρατηγών του Αλεξάνδρου και η απουσία ισχυρής κεντρικής εξουσίας. Οι συγκρούσεις των στρατηγών κράτησαν είκοσι χρόνια μέχρι το διαμελισμό της αυτοκρατορίας σε επιμέρους βασίλεια και συνεχίστηκαν πλέον μεταξύ των ηγεμόνων των ελληνιστικών βασιλείων μέχρι τη σταθεροποίηση της εξουσίας τους. |
του Μ. Αλεξάνδρου και αναγορεύθηκαν βασιλείς. Έτσι, από τη μάχη στην Ιψό προέκυψαν τέσσερα βασίλεια: το βασίλειο της Αιγύπτου με τον Πτολεμαίο, της Συρίας με το Σέλευκο, της Μακεδονίας με τον Κάσσανδρο και της Θράκης με το Λυσίμαχο. |