Στην περιοχή της Μεσοποταμίας, ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, αναπτύχθηκε ένας από τους σπουδαιότερους αρχαίους πολιτισμούς. Η περιοχή κατοικήθηκε αρχικά (περίπου το 5000 π.Χ.) από αγρότες, οι οποίοι αξιοποίησαν το εύφορο αυτό κομμάτι γης με τη βοήθεια αρδευτικών έργων κατά μήκος των ποταμών και των παραποτάμων τους. Στην κοιλάδα της Μεσοποταμίας κτίστηκαν πόλεις, μεγαλοπρεπείς ναοί, ανάκτορα και μέγαρα που τα περιέβαλλαν μεγάλα τείχη. Ανάμεσα στα επιτεύγματα των κατοίκων της περιοχής περιλαμβάνεται και η ανακάλυψη του τροχού και του αρότρου. Αξιοποιώντας αυτά τα επιτεύγματα αναπτύχθηκαν πόλεις, που γρήγορα εξελίχθηκαν σε αυτοκρατορίες. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι Σουμέριοι, ακολούθησαν οι Ασσύριοι και στη συνέχεια οι Βαβυλώνιοι, οι οποίοι δημιούργησαν μια τεράστια αυτοκρατορία.

Οι Σουμέριοι ανακάλυψαν τη γραφή, (η οποία έμεινε στην ιστορία ως σφηνοειδής) πράγμα που επέτρεψε την καταγραφή των γεγονότων και συνεπώς την ανάπτυξη και τη διάδοση του πολιτισμού της περιοχής.

Ο πολιτισμός των Σουμερίων αναπτύχθηκε κυρίως στις πόλεις Ουρ, Ουρούκ και Λαγκάς. Οι γραφείς κατέγραφαν τις πληροφορίες με καλάμι επάνω

Οι Ασσύριοι επινόησαν πολεμικές τακτικές και πολιορκητικές μηχανές που τους κατέστησαν σχε δόν αήττητους, ενώ η ασσυριακή τέχνη ήταν κυρίως φορέας προπαγανδιστικός της δύναμής τους. Οι κατακτήσεις τους τους έκαναν να εξαπλωθούν υπερβολικά, με συνέπεια να ηττηθούν από τους Βαβυλωνίους. Οι Βαβυλώνιοι αντέγραψαν τη μνημειώδη ασσυριακή αρχιτεκτονική. Όταν η Βαβυλώνα κατακτήθηκε από τους Πέρσες (539 π.Χ.), δημιουργήθηκε η αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών, η ο ποία εξαπλώθηκε από την Ινδία ως τη Μεσόγειο και υιοθέτησε στοιχεία αρχιτεκτονικής από τους κατακτημένους λαούς όπως τα εφυαλωμένα τούβλα, τα γλυπτά με τους φτερωτούς ταύρους, τους κίονες με τις ραβδώσεις κ.ά.

Η μνημειακή τέχνη που αναπτύχθηκε την εποχή των Σουμερίων αφορούσε παραγγελίες βασιλιάδων για μνημεία που απεικόνιζαν τις φυλές και τα λάφυρα που αποκόμιζαν αυτές από τους πολέμους.

Οι ναοί και τα ανάκτορα των Ασσυρίων ήταν διακοσμημένα με λαξευμένα στην πέτρα ανάγλυφα τα οποία αναπαριστούσαν φτερωτές φιγούρες και μυθικά τέρατα και ήταν τοποθετημένα στις πύλες των κτιρίων αυτών για προστασία. Σε μερικά ασσυριακά αγάλματα υπάρχουν εγχάρακτες λεπτομέρειες και βοστρυχωτά μαλλιά και γένια. Τα μάτια είναι υπερτονισμένα και διακοσμούνται με λαζουρίτη ή μαύρο ασβεστόλιθο.

Επίσης, η επεξεργασία του ελεφαντόδοντου έδωσε θαυμάσια έργα, που πιθανόν να κατασκευάζονταν σε εργαστήρια μέσα στα ανάκτορα.

Η πτώση της Βαβυλώνας το 539 π.Χ. σήμανε το τέλος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ίσως επειδή η τέχνη εκείνης της εποχής είχε συνδεθεί με τους μεγάλους ηγέτες των βασιλείων.

Εικ. 10. Νεφερτίτη (σύζυγος του Ακενατών) (1365 π.Χ. περίπου), ασβεστόλιθος, Βερολίνο, Αιγυπτιακό Μουσείο. Τα ιδιαίτερα τονισμένα χαρακτηριστικά του προσώπου δείχνουν ότι οι παραδοσιακοί κανόνες απόδοσης της μορφής καταργούνται , αλλά η εικόνα της βασίλισσας δεν παύει να υποδηλώνει την εξουσιά της. Κατά την περίοδο της βασιλείας του Ακενατών η θρησκεία αλλάζει και η τέχνη αντιμετωπίζεται με μια πιο φιλελεύθερη στάση. Τα γωνιώδη σχήματα αντικαθίστανται από πιο στρογγυλεμένες φόρμες και η ακαμψία με μια λιγότερο τυπική και περισσότερο ελεύθερη απόδοση.

Η αιγυπτιακή τέχνη έχει να επιδείξει θαυμάσια επιτεύγματα στην αρχιτεκτονική (ναούς, πυραμίδες, τάφους), στη γλυπτική (ανάγλυφα ή γλυπτά από πέτρα, ξύλο, γύψο), στη ζωγραφική (τοιχογραφίες, ταφική ζωγραφική, παπύρους), καθώς και

Ο Νείλος διευκόλυνε τη μεταφορά βαριάς πέτρας από τα λατομεία των γύρω βουνών προκειμένου να χτιστούν τα στιβαρά οικοδομήματα της Αιγύπτου. Οι απέραντες εκτάσεις και το έντονο φως συνέβαλαν στη δημιουργία των οριζόντιων μορφών, των λιτών γραμμών και της τάσης για πολύ μεγάλα κτίσματα που χαρακτηρίζει την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική. Οι Φαραώ, με την απόλυτη εξουσία τους (θεωρούνταν η ενσάρκωση του θεού Όσιρι), προσέδωσαν στην αιγυπτιακή τέχνη τις τεράστιες διαστάσεις της. Στις πυραμίδες, τόπους ενταφιασμού των Φαραώ, το σώμα του νεκρού έπρεπε να μείνει προφυλαγμένο και άφθαρτο και γι' αυτό ταρίχευόταν. Οι ζωγραφικές παραστάσεις και τα ανάγλυφα που βρίσκονται στις πυραμίδες είχαν ως στόχο να βοηθήσουν το νεκρό να περάσει στην άλλη ζωή.

Η αιγυπτιακή ζωγραφική ακολουθούσε αυστηρούς κανόνες αναπαράστασης. Χαρακτηρίζεται από ευκρινή περιγράμματα, τα οποία οι δημιουργοί γέμιζαν με επίπεδο και καθαρό χρώμα. Τα πράγματα αποδίδονταν με βάση τη γνώση που είχαν οι άνθρωποι γι' αυτά και όχι με βάση τη συγκεκριμένη οπτική γωνία που εμφανίζονταν. Για να είναι ένα σχέδιο σαφές, έπρεπε να ακολουθεί τις πιο χαρακτηριστικές όψεις των αντικειμένων. Για παράδειγμα, το μάτι και το στήθος παρουσιάζονταν μετωπικά, ενώ το πρόσωπο και το υπόλοιπο σώμα πλάγια. Οι καθιστές φιγούρες εικονίζονταν με τα χέρια επάνω στα γόνατα. Τα ιερογλυφικά λειτουργούσαν επεξηγηματικά και συνόδευαν τις παραστάσεις.

Η γλυπτική αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στην Αίγυπτο. Μαλακά υλικά λαξεύονταν με χάλκινα ή μπρούτζινα εργαλεία. Στη συνέχεια ήταν δυνατόν να επιχρυσωθούν και να χρωματιστούν. Τα αγάλματα των Φαραώ και των θεών ήταν λαξευμένα επάνω σε σκληρές πέτρες όπως ο γρανίτης, για να διατηρηθούν "αιώνια". Τα αγάλματα των ιδιωτών βρέθηκαν μέσα σε "παρεκκλήσια" ή εντοιχισμένα σε ένα είδος "αναπαυτηρίου", που επικοινωνούσε μέσω μιας στενής σχισμής με τον κόσμο των ζωντανών.