Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α Γενικού Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
...Ιστορικά τραγούδια, [Της Δέσπως] ...Κλέφτικα τραγούδια, [Της νύχτας οι αρματολοί] Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος

[Της Πάργας]

Η Πάργα από τις αρχές του 15ου αι. βρισκόταν κάτω από βενετσιάνικη διοίκηση. Μετά την κατάλυση της Ενετικής Δημοκρατίας από τον Ναπολέοντα, παραχωρήθηκε στη Γαλλία (συνθήκη Καμποφόρμιο, 1797) μαζί με τα Επτάνησα. Το 1799 ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων κυριεύει τις γαλλικές κτήσεις στα παράλια του Ιονίου (Πρέβεζα, Βόνιτσα) και απειλεί την Πάργα. Οι κάτοικοί της αρνήθηκαν να παραδοθούν και ζήτησαν την προστασία της Ρωσίας «απειλώντας να σφάξουν όλα τα γυναικόπαιδα και να αμυνθούν ως τον ένα».1 Κατά τη διάρκεια των αγώνων του Σουλίου η Πάργα αποτελούσε κέντρο ανεφοδιασμού και καταφύγιο των Σουλιωτών. Το 1814, μετά την ήττα του Ναπολέοντα, οι νικήτριες δυνάμεις την παραχώρησαν στους Άγγλους, οι οποίοι ύστερα από λίγο (1817) την πούλησαν στον Αλή Πασά. Η παράδοσή της πραγματοποιήθηκε στις 28 Απριλίου 1819. Οι Παργινοί τότε ανέσκαψαν τους τάφους, συγκέντρωσαν τα οστά των προγόνων τους και αφού τα έκαψαν στην αγορά κατέφυγαν στην Κέρκυρα παίρνοντας μαζί τους την τέφρα, τις εικόνες και τα ιερά των εκκλησιών. Σ' αυτό το τελευταίο περιστατικό αναφέρεται το δημοτικό τραγούδι που ακολουθεί.

Χαλασμός της Πρέβεζας [πηγή: Βικιπαίδεια] Ελληνικός χώρος. Πάργα (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

5

Τρία πουλιά απ' την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα,
το 'να κοιτάει την ξενιτιά, τ' άλλο τον Αϊ-Γιαννάκη,
το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει:
«Πάργα, Τουρκιά σε πλάκωσε, Τουρκιά σε τριγυρίζει.
Δεν έρχεται για πόλεμο, με προδοσιά σε παίρνει.

10

Βεζίρης δε σ' ενίκησε με τα πολλά τ' ασκέρια.
Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι,
κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να 'ρτουν να πολεμήσουν.
Είχες λεβέντες σα θεριά, γυναίκες αντρειωμένες,
πότρωγαν βόλια για ψωμί, μπαρούτι για προσφάγι.

15

Τ' άσπρα πουλήσαν το Χριστό, τ' άσπρα πουλούν και σένα».
Πάρτε, μανάδες, τα παιδιά, παπάδες τους αγίους.
Άστε, λεβέντες, τ' άρματα κι αφήστε το τουφέκι,
σκάψτε πλατιά, σκάψτε βαθιά, όλα σας τα κιβούρια,
και τ' αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας.

 

Τούρκους δεν επροσκύνησαν, Τούρκοι μην τα πατήσουν.

1. Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τ. Δ', σ. 612.
Αϊ-Γιαννάκης: όρμος στ' ανατολικά της Πάργας.
άσπρα: ασημένια νομίσματα, γενικά τα χρήματα.
άστε: αφήστε.
κιβούρι: τάφος.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  1. Το μοτίβο των τριών πουλιών που φέρνουν άγγελμα είναι κοινό σε πολλά δημοτικά τραγούδια (κλέφτικα και ιστορικά). Να βρείτε πώς προσαρμόζονται τα στοιχεία του στο τραγούδι μας.
  2. Το τραγούδι εκφράζει, μεταξύ των άλλων, μια οδυνηρή πολιτική εμπειρία· να την προσδιορίσετε και να βρείτε με ποιους τρόπους εκφράζεται.
  3. Να προσδιορίσετε το φρόνημα που εκφράζουν οι δυο τελευταίοι στίχοι. Ανήκει στους Παργινούς ή στον ανώνυμο ποιητή; Να αναπτύξετε την απάντησή σας.
  4. Στο εισαγωγικό σημείωμα δόθηκαν τα κύρια στοιχεία από την ιστορία της Πάργας. Ποια απ' αυτά διατηρεί το τραγούδι και γιατί;

 

 

Θεόδωρος Βρυζάκης (1819-1878), Αποχαιρετισμός στο Σούνιο (1863) Εθνική Πινακοθήκη

Θεόδωρος Βρυζάκης (1819-1878), Αποχαιρετισμός στο Σούνιο (1863) Εθνική Πινακοθήκη