13. Τι μπορεί να μάθει ο άνθρωπος για το Θεό; Προσέγγιση της γιορτής της Μεταμόρφωσης

Κείμενο	Μετάφραση
	Το βουνό, που κάποτε ήταν σκοτεινό και γεμάτο καπνό, τώρα είναι τίμιο και άγιο, στο οποίο πάτησαν, Κύριε, τα πόδια σου. Διότι η φρικτή σου Μεταμόρφωση φανέρωσε στους καιρούς μας ένα μυστήριο που ήταν προαιώνια κρυμμένο...

α) Το νόημα της γιορτής της Μεταμόρφωσης

Στο όρος Θαβώρ, ο Χριστός «μεταμορφώθηκε» (άλλαξε μορφή), φανερώνοντας «τήν δόξαν» της θεότητάς του. Έδειξε, έτσι, ότι «βροτός τό

ορώμενον, αλλά Θεός τό κρυπτόμενον» (ο κόσμος έβλεπε σ' αυτόν έναν άνθρωπο, που μέσα του όμως έκρυβε το Θεό). Η «δόξα» του Χριστού φανερώθηκε στη Μεταμόρφωση με το άκτιστο* φως. Ο Θεός κατά την ουσία του δεν έχει καμιά αναλογία και σχέση με την κτίση. Γι' αυτό κανένα κτίσμα δεν μπορεί να γνωρίσει την ουσία του, που είναι «απρόσιτη» και «αμέθεκτη». Ο Θεός, όμως, γεφυρώνει αυτή την απόσταση και μας δίνει τη δυνατότητα να τόν γνωρίσουμε, όσο, βέβαια, η περιορισμένη μας φύση μάς το επιτρέπει, μέσα από τις ενέργειες του, που είναι «μεθεκτές».

Η Μεταμόρφωση του Χριστού Εικόνα στη μονή Διονυσίου, Άγιο Όρος, 16ος αι.

Αυτές τις ενέργειες τις ονομάζουμε άκτιστες, γιατί είναι ενέργειες του άκτιστου Θεού. Ονομάζονται ακόμη: φως, δόξα, βασιλεία, δύναμη, αγάπη. Το φως του Θεού δεν έχει καμιά σχέση με το φυσικό φως, διότι είναι υπερφυσικό και αιώνιο, είναι άκτιστο.

Αυτό το άκτιστο φως που είχε ο Χριστός ως Θεός, άφησε να φανεί, λίγο πριν το Πάθος του, στο όρος Θαβώρ, για να φανερωθεί η θεότητά του και η αληθινή ταυτότητά του, και να ενισχυθούν οι μαθητές του, όπως λέει και το κοντάκιο της γιορτής της Μεταμόρφωσης.

Κείμενο

Μετάφραση

1. Μεταμορφώθηκες πάνω στο όρος και οι μαθητές είδαν το άκτιστο φως σου, όσο τους ήταν δυνατόν. (Αυτό έγινε) ώστε, όταν σε δουν σταυρωμένο, να καταλάβουν ότι θέλησες εσύ ο ίδιος να πάθεις, και να κηρύξουν στον κόσμο, ότι εσύ είσαι αληθινά αυτός που προέρχεται από τον Πατέρα, όπως το φως από την πηγή του. 2. Εσύ που μεταμορφώθηκες στο όρος Θαβώρ, μέσα στο άκτιστο φως, Χριστέ ο Θεός, και φανέρωσες στους μαθητές σου το φως της θεότητάς σου, φώτισε και μας με το φως της γνώσης σου, και οδήγησέ μας στο δρόμο των εντολών σου, ως μόνος αγαθός και φιλάνθρωπος.

Φανερώθηκε, έτσι, το Το φως του Χριστού είναι «δόξα» και των άλλων Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Η θέα του ακτίστου φωτός από τον άνθρωπο λέγεται «θεοπτία» και ταυτίζεται με τη «θέωση», την ένωση με το Θεό. Αυτή είναι και η μόνη δυνατότητα της γνώσης του Θεού στην παράδοση των αγίων της Εκκλησίας μας.

β) Η γνώση του Θεού στην Π. Διαθήκη

Ο Θεός φανερωνόταν στην Π.Δ. «διά συμβόλων» (φωτιά, άνεμος, δρόσος), που ήταν όμως άκτιστα και όχι φυσικά φαινόμενα. Μέσα από αυτά τα σημεία του Θεού ο άνθρωπος γνώριζε την ύπαρξη και την παρουσία του. Οι άγιοι της Π.Δ. δεν έφθασαν στην πλήρη θεογνωσία, στη θέωση, διότι τότε υπήρχε ο θάνατος και ο Αδης. Αυτά καταργήθηκαν, όπως μαθαίνουμε από

την Καινή Διαθήκη, με τη Σάρκωση, Σταύρωση και Ανάσταση του Χριστού, ο οποίος προσφέρει την τέλεια θεογνωσία.

Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ που έζησε μέσα στο φώς της Μεταμόρφωσης. Έργο Λεων. Ουσπένσκυ, Παρίσι 1980.

γ) Ο Χριστός, η «ένσαρκη» φανέρωση του Θεού στον κόσμο

Με τη Σάρκωση του Χριστού, εισέρχεται ο Θεός στην ιστορία. Στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού μπορούμε να τον γνωρίσουμε. (Ιωάν. 14, 9). Η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος αποκτά τη δυνατότητα να ενωθεί με το Χριστό και να φθάσει στη γνώση του με τρόπο βιωματικό. Η ανθρώπινη φύση του Χριστού είναι ενωμένη «ασύγχυτα και αχώριστα» με τη θεότητά του. Όποιος, λοιπόν, ενωθεί μαζί της, ενώνεται και με τη θεία και άκτιστη ενέργεια, που εκπέμπει ο Χριστός ως Θεάνθρωπος, γεγονός που πραγματοποιείται με τη Θεία Ευχαριστία. Στο Χριστό, συνεπώς, αποκτούμε πλήρη και αληθινή γνώση του Θεού. Γι' αυτό η Γραφή (Πράξ. 4. 12) λέει, ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας.

Ο Χριστός όμως φανέρωσε και τον προορισμό μας, διότι στη Μεταμόρφωση μας, που είναι ο ίδιος, και το ύψος στο οποίο καλούμεθα να φθάσουμε. Με την πνευματική ζωή (άσκηση, συμμετοχή στα μυστήρια), μπορούμε και εμείς να φθάσουμε στο φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και τη θέωση, όπως οι άγιοί μας, που ζουν ενωμένοι με το Χριστό.

Κείμενο

Μετάφραση

(Από τον Εσπερινό της εορτής) (Από τον Εσπερινό της εορτής) (Δοξαστικό της Λιτής*)

1. Αυτός, που παλαιά μίλησε με το Μωυσή πάνω στο όρος Σινά μέσα από σύμβολα, λέγοντας «Εγώ είμαι, ο αιωνίως υπάρχων», σήμερα στο όρος Θαβώρ, με τη μεταμόρφωσή του στους μαθητές του, έδειξε την αρχική ομορφιά του ανθρώπου, που είναι εικόνα του Χριστού, με το να αναλάβει στο πρόσωπο του την ανθρώπινη ουσία... 2. ...Οι μαθητές σου, Λόγε, έπεσαν στη γη, μη μπορώντας να βλέπουν την αθέατη όψη (της θεότητάς σου). Οι άγγελοι υπηρετούσαν με φόβο και τρόμο, οι ουρανοί έφριξαν, η γη τρόμαξε, βλέποντας πάνω στη γη τον Κύριο του ακτίστου φωτός. 3. Ελάτε να ανεβούμε στο όρος του Κυρίου μας και στον οίκο του Θεού μας, και να δούμε το άκτιστο φως της Μεταμόρφωσής του, φως που έχει ως μονογενής Υιός από τον Πατέρα Του... μέσα στο φως ας πάρουμε φως... και υψωμένοι πνευματικά, ας υμνήσουμε την ομοούσια Τριάδα στους αιώνες.

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

1. Πώς εκδηλώνονται οι «ενέργειες» του Θεού;
2. Στο «εξαποστειλάριο» του Όρθρου της γιορτής της Μεταμόρφωσης δια- Να το ερμηνεύσεις με τη βοήθεια του καθηγητή σου.
3. Πώς πραγματοποιείται η γνώση του Θεού στη λατρεία της Εκκλησίας;