12.

α) Το φοβερό μυστήριο του θανάτου

Η συμμετοχή στο Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού βοηθάει στην κατανόηση του μυστηρίου της ζωής και του θανάτου. Η ζωή είναι δώρο του Θεού, ο οποίος δημιούργησε τα πάντα (από το μηδέν) και μας έφερε από την ανυπαρξία στην ύπαρξη. Ο θάνατος είναι έξω από τη θέληση του Θεού, δεν είναι φυσική κατάσταση, αλλά αποτέλεσμα της πτώσης, της αμαρτίας. Ζωή αληθινή είναι η παρουσία, η «ενοίκηση» του Θεού στη καρδιά του ανθρώπου, το κέντρο της ύπαρξης. Η πτώση μάς χώρισε από το Θεό και αδρανοποίησε τη χάρη του μέσα μας. Αυτός ο χωρισμός που ονομάζεται πνευματικός θάνατος, προκάλεσε και το σωματικό μας θάνατο. Ο χριστιανός, όμως, πιστεύει ότι ο σωματικός θάνατος ως γεγονός αποτελεί οικονομία του Θεού και ευεργεσία του, για να μη γίνει αθάνατο το κακό, όπως βλέπουμε και στην ευχή που ακολουθεί.

Κείμενο

Μετάφραση

(Μικρό Ευχολόγιο, Ευχή εις ψυχορραγούντας)

Κύριε ο Θεός μας, εσύ που με την ανείπωτη σοφία σου δημιούργησες τον άνθρωπο από το χώμα, και τον διαμόρφωσες με μορφή και ομορφιά και τον ωραιοποίησες, σαν πολύτιμο και ουράνιο κτήμα, για να δοξάζει και να μεγαλύνει τη δόξα και βασιλεία σου, με το να τον δημιουργήσεις Επειδή όμως παρέβη την εντολή του προστάγματος σου, και έλαβε την εικόνα (σου) και δεν τη διαφύλαξε, διά τούτο, για να μη γίνει το κακό αθάνατο, διέταξες φιλάνθρωπα, ως Θεός των πατέρων μας, με το θείο θέλημά σου, να διασπαστεί και να διαλυθεί αυτή η ένωση και ανάμιξη και ο αδιάσπαστος αυτός σύνδεσμος, που δημιούργησες, ώστε η μεν ψυχή να φύγει για εκεί, όπου έλαβε και την ύπαρξη, μέχρι την κοινή ανάσταση, το δε σώμα να διαλυθεί στα στοιχεία, που το απαρτίζουν...

β) To νόημα του θανάτου

Ο σωματικός θάνατος είναι διάσπαση της αρμονίας, διακοπή της συλλειτουργίας ψυχής και σώματος, πρόσκαιρος χωρισμός της ψυχής από το σώμα μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία* του Κυρίου. Η ανθρώπινη σάρκα νεκρώνεται, φθείρεται και επιστρέφοντας στο χώμα διαλύεται. Η ψυχή, όμως, δε φθείρεται, ούτε διαλύεται, διότι ο Θεός τη δημιούργησε πνευματική. Περιμένει το «κέλευσμα» (παράγγελμα) του Χριστού κατά τη Δεύτερη Παρουσία του (Α' Θεσ. 4,16), για να ξαναενωθεί με το αναστημένο σώμα και να ζήσει αιώνια μαζί του, σε μίαν άλλη ζωή, που θα είναι, όμως, συνέχεια της ζωής μας στον κόσμο. Γι' αυτό έχει μεγάλη σημασία κάθε στιγμή της ζωής μας, γιατί από τον τρόπο που τη ζούμε κρίνεται η σωτηρία μας (Β' Κορ. 6, 7).

Κείμενο	Μετάφραση
(Νεκρώσιμη Ακολουθία)	Είναι, πράγματι, φοβερό το μυστήριο του θανάτου! Πώς χωρίζεται η ψυχή βίαια από το σώμα. από την αρμονία και τη συνύπαρξη, ο φυσικότατος σύνδεσμος, με τη θέληση του Θεού, διασπάται.

γ) Η ανθρώπινη «αθανασία»

Αθάνατος είναι μόνο ο «άκτιστος»* Τριαδικός Θεός (Α' Τιμ. 6.16). Ο άνθρωπος δεν είναι από την ίδια του τη φύση αθάνατος. Η αθανασία τού χαρίστηκε από το Θεό. Αν ο Θεός έπαιρνε πίσω αυτό το δώρο, ο άνθρωπος και όλος ο κόσμος θα επέστρεφαν στην ανυπαρξία. Αθανασία δεν είναι απλή επιβίωση ή συνέχεια της βιολογικής ζωής, αλλά η μετοχή στον «παράδεισο». Παράδεισος είναι η αιώνια κοινωνία με το Χριστό στη Αυτή είναι η μεγαλύτερη δωρεά του Θεού στον άνθρωπο.

Κείμενο	Μετάφραση
(Νεκρώσιμη Ακολουθία) (Νεκρώσιμη Ακολουθία)	1. Ο θάνατος σου, Κύριε, προξένησε την αθανασία (μας) διότι, αν δεν είχες τεθεί στο μνήμα, δε θα είχε ανοιχθεί ο Παράδεισος... 2. Ο Χριστός να σε αναπαύσει στη χώρα των ζώντων και να σου ανοίξει τις πύλες του Παραδείσου, και να σε αναδείξει πολίτη της βασιλείας (του)...

Οι άγιοί μας, με τα ακέραια και άφθαρτα λείψανά τους (όπως, λ.χ., ο ʼΑγιος Σπυρίδων), βεβαιώνουν ήδη στη ζωή αυτή την αλήθεια της αιωνιότητας και τη νίκη του Χριστού πάνω στη φθορά και στο θάνατο. Βέβαια, ο σωματικός θάνατος παραμένει και μετά την Ανάσταση του Χριστού, αλλά τίποτε δεν μπορεί να μας χωρίσει από το Χριστό (Ρωμ. 8,35), που είναι η ζωή και η ανάστασή μας (Ιωάν. 11, 25).

Η λάρνακα με το λείψανο του Αγίου Διονυσίου στη Ζάκυνθο.

δ) Η μετάβαση από τον θάνατο στη ζωή

Ο θάνατος είναι ένα οδυνηρό γεγονός που δημιουργεί στον άνθρωπο πόνο και θλίψη. Η νίκη όμως του Χριστού κατά του θανάτου τού δίνει ελπίδα και τον ενδυναμώνει, ώστε να μην τον φοβάται, να μην τον βλέπει όπως Γι' αυτό ο χριστιανός μπορεί να νικά κάθε μορφή θανάτου στη ζωή του (αποτυχίες, αρρώστιες, παθήματα). Στη γλώσσα της Εκκλησίας, ο θάνατος δεν έχει την έννοια του τέλους της ανθρώπινης ύπαρξης, της εκμηδένισης, αλλά της μετάβασης σε μια άλλη κατάσταση, που χαρακτηρίζεται ως κοίμηση γι' αυτό και τα νεκροταφεία ονομάζονται κοιμητήρια. Ο θάνατος λοιπόν βιώνεται χριστιανικά ως «μετάβαση» στην αληθινή ζωή. Ως ένας ύπνος που περιμένει το ξύπνημα στην ατελεύτητη αιωνιότητα. (Α' Κορ. 15, 35-52).

Κείμενο	Μετάφραση
	Είπε ο Κύριος... Εκείνος που δεν τιμά τον Υιόν, δεν τιμά τον Πατέρα που τον έστειλε. Αλήθεια, αλήθεια, σας λέγω ότι εκείνος που ακούει το λόγο μου και πιστεύει εις εκείνον που με έστειλε, έχει ζωή αιώνια και δε θα περάσει από κρίση, αλλά έχει περάσει από το θάνατο στη ζωή...

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

1. Ποιος είναι ο πραγματικός θάνατος κατά την ορθόδοξη αντίληψη;
2. Τι σημαίνει, κατά τη χριστιανική διδασκαλία, «αθανασία»;
3. Με ποιο πνευματικό εξοπλισμό μπορεί ο χριστιανός να αντιμετωπίσει το φόβο του θανάτου;
4. Πώς κατανοείς τον ακόλουθο μοναστηριακό λόγο: «Αν πεθάνεις πριν πεθάνεις, δεν θα πεθάνεις, όταν πεθάνεις»!