Ίσως να έχεις αναρωτηθεί γιατί πουθενά σε βιβλία, δίσκους κ.λπ. δεν αναφέρονται οι δημιουργοί των παραδοσιακών μας τραγουδιών. Οι ιδιαίτερες ιστορικές συνθήκες που υπήρχαν στη χώρα μας, και ειδικότερα η Τουρκοκρατία, έκαναν αδύνατη την ανάπτυξη της λεγόμενης έντεχνης μουσικής με τη μορφή που εξελίχθηκε στις άλλες χώρες της Δύσης. Δεν υπήρχε λοιπόν μουσική στην Ελλάδα; Ασφαλώς και υπήρχε! Ήταν η παραδοσιακή μας μουσική, το δημοτικό μας τραγούδι.

10.1 Χορός των παλικαριών στην Αθήνα

Μετά την καταστροφή του Βυζαντίου γεννιέται το κλέφτικο τραγούδι που μιλά για τα κατορθώματα των σκλαβωμένων Ελλήνων. Την ίδια εποχή βέβαια υπάρχουν και τραγούδια: της ξενιτιάς, της αγάπης, του γάμου, του θανάτου, νανουρίσματα, σατυρικά, κάλαντα, παινέματα. Δηλαδή ό,τι έχει να κάνει με τη ζωη του λαού από τη γέννηση μέχρι το θάνατο.

Όλα αυτά τα τραγούδια λέμε ότι είναι δημιουργήματα του λαού. Βέβαια δεν είναι ακριβώς έτσι! Πάντα υπήρχε ένας άνθρωπος με ταλέντο που εμπνεύστηκε από κάποιο γεγονος και έφτιαξε ένα τραγούδι. Δεν το κατέγραφε όμως πουθενά και γι' αυτό παρέμεινε ανώνυμος. Το τραγούδι σιγά σιγά άλλαζε από στόμα σε στόμα και από περιοχή σε περιοχή. Ο ίδιος ο λαός λοιπόν το διέδιδε, το παράλλασσε και δικαιωματικά το έκανε «δικό του» τραγούδι.

Δοκιμάστε κι εσείς να μπείτε στο κλίμα της εποχής και να γίνετε οι ίδιοι συνεχιστές της μουσικής μας παράδοσης: χωριστείτε σε ομάδες, διαλέξτε ένα θέμα (γάμος, ξενιτιά κ.λπ.) και με τη βοήθεια του δασκάλου σας σκαρώστε ένα τετράστιχο και ντύστε το με την ανάλογη μουσική. Όταν οι ομάδες είναι έτοιμες, προσπαθήστε να διαδώσετε το δημιούργημά σας στους μαθητές των άλλων τάξεων!

Μελέτησε τις δυο παρτιτούρες που ακολουθούν. Είναι το ίδιο τραγούδι γραμμένο πρώτα στο γνωστό μας πεντάγραμμο και έπειτα με την παρασημαντική, τον τρόπο δηλαδή καταγραφής της βυζαντινής μας μουσικής. Με τη βοήθεια του δασκάλου σας συγκρίνετε τις δυο καταγραφές και συζητήστε τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα σας.

Στη σύγχρονη εποχή ο όγκος των πληροφοριών που έχουμε στη διάθεση μας είναι τερά στιος. Δεν αρκεί όμως να γεμίζουμε το μυαλό μας με πληροφορίες και γνώσεις. Είναι απαραίτητο να αποκτήσουμε την ικανότητα να ανακαλύπτουμε, να οργανώνουμε, να ταξινομούμε και να αξιολογούμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε κάθε φορά και με αυτές να συνθέτουμε τις δικές μας εργασίες.

Μπορείτε να οργανώσετε με τη βοήθεια του δασκάλου σας ένα σχέδιο εργασίας με μουσικό θέμα όπως, για παράδειγμα, τη μουσική ιστορία του τόπου σας. Θα πρέπει να δουλέψετε σε ομάδες που η καθεμιά θα αναλάβει ένα μέρος της εργασίας. Θα χρειαστεί ίσως να πάρετε συνεντεύξεις από μουσικούς και ειδικούς, να ψάξετε στο διαδίκτυο, σε αρχεία και βιβλιοθήκες, να ηχογραφήσετε, να φωτογραφήσετε ή να βιντεοσκοπήσετε στοιχεία που έχουν ενδιαφέρον για την έρευνά σας. Στο τέλος θα οργανώσετε, θα ταξινομήσετε και θα αξιολογήσετε τις πληροφορίες και το υλικό που συγκεντρώσατε για να το παρουσιάσετε στο σχολείο και την τοπική κοινότητα.

Καλή επιτυχία!