Ανατολή θανάτου

Κάθε που γίνεται ένας πόλεμος
μετατοπίζεται μια πόλη, ένα νησί.
Ακούμε τη χερσόνησο της Καρπασίας
ή τη χερσόνησο του Σινά, υψίπεδα και θάλασσες.
Καβούρια κουβαριάζονται, γίνονται βράχια,
σκοτώνονται άνθρωποι, καταλαβαίνετε.
Γεννιέται φονικό τριγύρω από μια πέτρα,
το αίμα ραίνει τους αμμόλοφους, αυτό είναι όλο.

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Ομορφίτα

Πολλά ντουφέκια σε παράταξη πολλά κορμιά σε γραμμή πολλές φωλιές χωρίς πουλιά και η απορία για το μπαρούτι και το θάνατο
και μια ειρηνοφόρα κατάνυξη να γλείφει τις καρδιές	άλλα ντουφέκια σε γραμμή άλλα κορμιά σε σχηματισμό άλλα δέντρα στο ίδιο δάσος
κι απέναντι μια άλλη ανθρώπινη παράταξη από αδελφούς αλλόφυλους	κι όλα μαζί να ατενίζουν το ανεύρετο πάνω στη γη πρόσωπο του Θεού.

Nίκη Λαδάκη-Φιλίππου

1.α. Πώς αισθάνθηκε η Άννα Φρανκ με το ξέσπασμα του πολέμου; Ποια άλλα συναισθήματα φανερώνει στο τέλος του κειμένου;

β. Ποιες συνέπειες του πολέμου αναφέρει η Άννα Φρανκ στο ημερολόγιό της; Μπορείτε να αναφέρετε άλλες συνέπειες των πολέμων;

γ. Σε προηγούμενη ενότητα (ενότητα 6) είχαμε δει πως άλλοτε πείθουμε κάποιον λογικά και άλλοτε προσπαθούμε να τον συγκινήσουμε. Στο κείμενο, η Άννα Φρανκ χρησιμοποιεί και τους δύο τρόπους. Μπορείτε να βρείτε ένα παράδειγμα για τον καθένα;

δ. Στην 3η παράγραφο, η Άννα Φρανκ διατυπώνει συνεχείς ερωτήσεις. Νομίζετε ότι αυτές οι ερωτήσεις απευθύνονται σε κάποιον συγκεκριμένα; Ξέρετε πώς λέγονται αυτές οι ερωτήσεις και γιατί χρησιμοποιούνται;

2. Ποιους θεωρεί η Άννα Φρανκ υπεύθυνους για τον πόλεμο; Για ποιους λόγους νομίζετε εσείς ότι γίνονται πόλεμοι;

Στο κείμενο βρίσκουμε τη φράση «πρέπει να ήταν αργά το βράδυ». Το ρήμα «πρέπει» θεωρείται απρόσωπο, γιατί εμφανίζεται μόνο στο γ΄ πρόσωπο ενικού και δεν έχει κάποια ονοματική φράση ή αντωνυμία ως υποκείμενο. Το νόημά του συμπληρώνεται από μια εξαρτημένη πρόταση (να + υποτακτική) που λειτουργεί ως υποκείμενο.

Με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και ρηματικές φράσεις, όπως στο κείμενο η φράση «είναι ανάγκη να επιβιώσω».

Τα απρόσωπα ρήματα δηλώνουν συνήθως κάτι που είναι αναγκαίο ή δυνατό.

Προσοχή! Ορισμένα ρήματα είναι άλλοτε προσωπικά και άλλοτε απρόσωπα. Για παράδειγμα:

• Μπορεί να υπάρξει ειρήνη αν το θελήσουν οι άνθρωποι (απρόσωπο)
• Ο άνθρωπος μπορεί να σταματήσει τον πόλεμο αν το θελήσει (προσωπικό)

3. Βρείτε στο κείμενο δύο ακόμα απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις.

4. Σε προηγούμενες ενότητες είδαμε τις τελικές προτάσεις (ενότητα 9) και τις αποτελεσματικές (ενότητα 4). Συμπληρώστε τα παραδείγματα που ακολουθούν με δικές σας τελικές ή αποτελεσματικές προτάσεις.

• Πολλά κράτη ξεκινούν έναν πόλεμο για να .......................................................................................
  ....................................................................................................................................................
• Καταστράφηκαν τόσα πολλά σπίτια από τους βομβαρδισμούς, ώστε ..................................................
  ....................................................................................................................................................
• Μετά από έναν καταστροφικό πόλεμο χρειάζονται πολλά χρόνια για να ..............................................
  ...................................................................................................................................................
• Η αναγγελία της ειρήνης προκάλεσε τέτοιον ενθουσιασμό, ώστε ........................................................
  ...................................................................................................................................................

5. Μια τραγική πλευρά του πολέμου είναι πως συχνά αναγκάζονται να πολεμήσουν ακόμα και μικρά παιδιά! Διαβάστε την είδηση που ακολουθεί:

Μικροί στρατιώτες

Σύµφωνα µε τη Unicef, περισσότερα από µισό εκατοµµύριο παιδιά κάτω των 18 ετών χρησιµοποιούνται ως στρατιώτες σε συγκρούσεις και πολέµους που γίνονται αυτή τη στιγµή σε περισσότερες από 85 χώρες του κόσµου.

Για τα παιδιά αυτά ο πόλεµος δεν είναι «παιχνίδι». Οπλίζονται, από τα 10 τους χρόνια µερικές φορές, και αντιµετωπίζουν καθηµερινά τη βία. Τα στοιχεία είναι δραµατικά: τα τελευταία 10 χρόνια, πάνω από 2 εκατοµµύρια παιδιά έχουν χάσει τη ζωή τους στον πόλεµο!

Τα λόγια ενός 15χρονου κοριτσιού-στρατιώτη από την Αφρική µάς στέλνουν ένα µήνυµα: «Παρακαλώ, κάντε ό,τι µπορείτε για να διαδώσετε στον κόσµο τι συµβαίνει σ’ εµάς, ώστε να µη χρειαστεί να υποστούν αυτή τη βία και άλλα παιδιά».

πηγή: Διεθνής Αμνηστία

 

Αποφασίζετε να στείλετε ένα γράμμα στον ΟΗΕ (ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκπροσωπεί όλες τις κυβερνήσεις και φροντίζει για την ειρήνη), με σκοπό να πείσετε με επιχειρήματα ότι δεν πρέπει να υπάρχουν παιδιά-στρατιώτες.

Το γράμμα σας θα έχει τρεις παραγράφους. Στην 1η θα εξηγείτε γιατί στέλνετε αυτή την επιστολή, δηλαδή ποιο είναι το πρόβλημα που σας απασχολεί. Στη 2η θα αιτιολογείτε γιατί δεν πρέπει να υπάρχουν παιδιά- στρατιώτες. Τέλος, στην 3η παράγραφο θα προτείνετε τι ακριβώς θα θέλατε να κάνει ο ΟΗΕ.

Μην ξεχάσετε να ξεκινήσετε με προσφώνηση (Αξιότιμε Γενικέ Γραμματέα του ΟΗΕ) και να κλείσετε με αποφώνηση και υπογραφή (Με εκτίμηση, οι μαθητές της …).

Θυμηθείτε επίσης ότι, για να αναπτύξετε κάθε παράγραφο, πρέπει να απαντήσετε σε ορισμένα ερωτήματα (ποιος ή ποιοι, πού, πότε, πώς, γιατί κτλ.).

Για να είναι πιο αποτελεσματική η επιστολή σας, θυμηθείτε ότι χρειάζεται να:

Επίσης, μην ξεχάσετε να πείτε τι μπορεί ή πρέπει να γίνει (χρησιμοποιήστε απρόσωπα ρήματα, τελικές και αποτελεσματικές προτάσεις).

6. Ένας συμμαθητής σας αντέγραψε τους παρακάτω διαλόγους για να τους χρησιμοποιήσετε σε μια αντιπολεμική σχολική παράσταση, αλλά πάνω στη βιασύνη του παρέλειψε όλους τους τόνους. βοηθήστε να τους συμπληρώσει:

Α.

• – Εμαθες κανα νεο σημερα;
• – Ποιο νεο; Σαν τι να μαθω;
• – Δε σ’ τα ’πανε; Να, σχετικα με τον πολεμο.
• – Ποιον πολεμο, ανθρωπε μου; Δεν αφηνουμε τα πολλα λογια πρωι πρωι; Πες μου τι εννοεις.
• – Απο δω και στο εξης δεν εχει νοημα να ξαναμαλωσουμε μεις οι δυο.
• – Μπα; Και γιατι;
• – Γιατι οταν πολεμανε οι μεγαλοι, οι μικροι καλο ειναι να τα βρισκουν.

B.

• – Πως τα πατε στη χωρα σας; Αγοραζουν τα παιδια πολεμικα παιχνιδια;
• – Που να σας τα λεω!
• – Τι; Μηπως εχουν και τα δικα σας παιδια μια ταση αποχης;
• – Ειχαμε κι εμεις καποια μεμονωμενα κρουσματα, αλλα αν νομιζουν οι μπομπιρες πως θ’ αλλαξουν τον κοσμο, ειναι πολυ γελασμενοι. Τα πολεμικα παιχνιδια ειναι η δουλεια μας. Κοβοντας τα, μας κοβουν τα κερδη. Δε θα τ’ αφησουμε να συμβει!

Παντελής Καλιότσος, Τα ξύλινα σπαθιά, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 1998 (διασκευή)

7. Συμπληρώστε το κείμενο με λέξεις σύνθετες με προθέσεις:

Ο πόλεμος αρχίζει από τα θρανία

Με τον πρόσφατο πόλεμο που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη, μια εύλογη απορία των παιδιών είναι «γιατί να γίνεται πόλεμος;» και «πώς θα μπορούσε να σταματήσει;». Η απάντηση βρίσκεται στο πώς …………………… (εκ + παιδεύομαι) ο άνθρωπος από μικρή ηλικία για να …………………… (αντί + μέτωπο) ……………………… (συν + κρούση) και διαφωνίες σε …………………….. (διά + πρόσωπο) και ομαδικό επίπεδο. Το σχολείο μπορεί να ……………………. (από + τελώ) τον χώρο όπου το παιδί μαθαίνει την ειρηνική ……………… (επί + λύση) διαφωνιών και συγκρούσεων.

Σε πρώτο επίπεδο προτείνεται η διαμεσολάβηση των ………………………. (συν + μαθητής). Στις δύσκολες συγκρούσεις τις οποίες δεν μπορούν να λύσουν μόνοι τους οι ……………………………… (εν + πλέκω), είναι χρήσιμη η ύπαρξη ενός ………………………….. (εκ + παιδεύομαι) σώματος συμμαθητών που θα ………………………. (προ + τείνω) λύσεις. Αυτό γίνεται σε ……………………….. (συν + έργο) με τους δασκάλους.

εφημερίδα Το Βήμα, 25/5/03 (διασκευή)

8. Παίξτε με τον διπλανό σας και βρείτε για καθεμία από τις λέξεις που συμπληρώσατε και άλλες λέξεις που ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Εάν δυσκολεύεστε, συμβουλευτείτε το λεξικό σας. Nικητής θα είναι αυτός που βρήκε τις περισσότερες λέξεις της οικογένειας.

1. Διαβάσατε προσεκτικά το άρθρο της εφημερίδας; Mπορείτε τώρα να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:

1. Πού βρίσκεται το σχολείο;
2. Τι το ξεχωριστό έχει αυτό το σχολείο;
3. Γιατί σε αυτό το σχολείο «όλα διδάσκονται διπλά»;
4. « Όσο πιο πετυχημένος είναι ένας πόλεμος, τόσο πιο δύσκολη είναι η ειρήνη». Πώς κατα-  λαβαίνετε αυτή τη φράση;
5. Πόσο δύσκολο νομίζετε ότι είναι να γίνει ειρήνη μετά τον πόλεμο;

2. Γνωρίζετε την κατάσταση που επικρατεί μεταξύ Ισραηλιτών και Παλαιστινίων; Φτιάξτε ομάδες και βρείτε πληροφορίες για το θέμα αυτό από εφημερίδες και εγκυκλοπαίδειες. Μπορείτε, επίσης, να ρωτήσετε κάποιον μεγαλύτερο να σας πει. Κάντε μια περίληψη των πληροφοριών που βρήκατε με 150 ως 200 λέξεις και δώστε τίτλο στο κείμενό σας. Παρουσιάστε την εργασία σας και στα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου. Μην ξεχάσετε να αναφέρετε την « Όαση Eιρήνης».

3. Ένας συμμαθητής σας, θέλοντας να γράψει την περίληψη του άρθρου, έγραψε τις παρακάτω προτάσεις. Mπορείτε να τις κάνετε ακόμα πιο σύντομες, μετατρέποντας τις επαυξημένες προτάσεις σε απλές. Ποιες διαφορές παρατηρείτε στο νόημα των δύο κειμένων;

• Παρ’ όλο τον σκληρό και μακροχρόνιο πόλεμο που έχει ξεσπάσει εδώ και πολλά χρόνια στη Mέση Aνατολή, υπάρχει ένα φιλειρηνικό σχολείο στο οποίο φοιτούν παιδιά Iσραηλιτών και Παλαιστινίων μαζί.
  ...................................................................................................................................................
  ...................................................................................................................................................
• Στο σχολείο διδάσκονται δύο γλώσσες και δύο ιστορίες, των Iσραηλιτών και των Παλαιστινίων.
  ...................................................................................................................................................
  ...................................................................................................................................................
• Aρκετοί άνθρωποι από όλο τον κόσμο προσφέρουν με μεγάλη ευχαρίστηση εθελοντική εργασία.
  .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................

4. Mπορείτε τώρα να κάνετε το αντίστροφο; Mετατρέψτε αυτές τις απλές προτάσεις σε επαυξημένες και συμπληρώστε το νόημά τους για να μπορεί να καταλάβει κάποιος όσο το δυνατόν καλύτερα το άρθρο.

• Tο σχολείο οργανώνει σεμινάρια.
  .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................
• O πόλεμος αφήνει σημάδια.
  .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................
• Oι κάτοικοι αγαπούν την ειρήνη.
  .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................

5. Μετατρέποντας τις παρακάτω ονοματικές φράσεις σε ρηματικές, να γράψετε ένα μικρό κείμενο με κάποιους από τους «κανόνες» που υπάρχουν στο σχολείο της ειρήνης για την εφημερίδα του σχολείου σας.

• Iσότιμη συμμετοχή Iσραηλινών, Eβραίων και Aράβων παλαιστινιακής καταγωγής στην  εκπαίδευση
• Καθημερινή επικοινωνία μεταξύ των παιδιών και των δύο λαών

6. α. Στο άρθρο υπάρχει η φράση: «Tο σχολείο που σας ανέφερα». Σε ποιον χρόνο είναι το ρήμα της πρότασης; Eίναι σύνθετο ή απλό; Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα όπως στο παράδειγμα:

Ενεστώτας Οριστικής	Αόριστος Οριστικής
αναφέρω	ανέφερα
επιλέγω
επιβάλλω
απορρίπτω
προβλέπω
περιγράφω

Παρατηρήστε τα παραπάνω ρήματα που είναι σύνθετα με προθέσεις. Tι παθαίνουν αυτές οι προθέσεις όταν μεταφέρεται το ρήμα στον αόριστο; Αν κλίνετε το ρήμα, συμβαίνει το ίδιο και στον πληθυντικό;

β. Συμπληρώστε το παρακάτω κείμενο του δημοσιογράφου που επισκέφτηκε το σχολείο με τα ρήματα που ταιριάζουν από τον παραπάνω πίνακα σε χρόνο αόριστο:

• Πριν από το ταξίδι μου στο Iσραήλ .............................. ότι αυτή θα ήταν μια αξέχαστη  εμπειρία, και πραγματικά είχα δίκιο.
• Στο σχολείο που σας .............................. κανείς δεν .............................. κανέναν επειδή  ανήκε σε άλλη φυλή.
• Oι άνθρωποι εκεί .............................. έναν ειρηνικό τρόπο συμβίωσης με αλληλοκατανόηση και εμπιστοσύνη.
• Oι δάσκαλοι μου .............................. με κάθε λεπτομέρεια πώς περνούν τα παιδιά μια μέρα σ’ αυτό το σχολείο και το πείραμα μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον.

7. Ένας φίλος ή μία φίλη σας πιστεύει ότι η « Όαση Eιρήνης» δεν μπορεί να βοηθήσει για πραγματική ειρήνη στην περιοχή, με το επιχείρημα ότι «ένας κούκος δε φέρνει την άνοιξη».

Ποια είναι η δική σας γνώμη; Γράψτε ένα κείμενο όπου θα προσπαθήσετε να στηρίξετε και να αιτιολογήσετε τη γνώμη σας.

Mην ξεχάσετε:

1. Παρατηρήσατε την αφίσα της προηγούμενης σελίδας; Mπορείτε τώρα ν’ απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:

1. Για ποιο γεγονός μάς ενημερώνει η αφίσα;
2. Ποιες βασικές πληροφορίες μάς δίνει γι’ αυτό;
3. Tο συλλαλητήριο έχει μόνο πανελλαδικό χαρακτήρα;
4. Ποιο είναι το κυρίαρχο χρώμα της αφίσας; Γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό;
5. Ποιες είναι οι πληροφορίες που βρίσκονται σε έντονο χρώμα; Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

2. Περπατώντας σε κάποιον κεντρικό δρόμο διαβάζετε αυτή την αφίσα. Θα θέλατε να πάρετε μέρος σ’ αυτό το συλλαλητήριο; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

3. Στο σχολείο σας διοργανώνετε μια αντιπολεμική εκδήλωση με θέμα «Δώστε μια ευκαιρία στην ειρήνη». Θα υπάρχει έκθεση ζωγραφικής των παιδιών του σχολείου σας και θα ακολουθήσει συζήτηση.

Φτιάξτε μια αφίσα που θα περιλαμβάνει τις βασικές πληροφορίες: