Θρησκευτικά (ΣΤ Δημοτικού) - ΑΝΕΝΕΡΓΟ: Ηλεκτρονικό Βιβλίο

33. Η προσευχή των μουσουλμάνων στο τζαμί την Παρασκευή

Η αρχιτεκτονική του τεμένους και οι βασικοί χώροι του
Το τελετουργικό της προσευχής των μουσουλμάνων

Μία ακόμα από τις μεγάλες θρησκείες με έντονη παρουσία στον κόσμο μας είναι το Ισλάμ, που ιδρύθηκε από το Μωάμεθ τον 7ο μ.Χ. αιώνα στην Αραβία. Ο αραβικός όρος Ισλάμ σημαίνει την «υποταγή» στον Αλλάχ, στον ένα και μοναδικό Θεό. Το θέλημα του Αλλάχ περιέχεται στο Κοράνιο, το ιερό βιβλίο του Ισλάμ που αποκάλυψε ο Αλλάχ στον προφήτη του Μωάμεθ. Ο Μωάμεθ θεωρείται από τους μουσουλμάνους ο μεγαλύτερος και τελευταίος προφήτης του αληθινού Θεού.

Στο Ισλάμ ανήκουν δύο συμμαθητές μας, ο Γιουσούφ και η Λεϊλά, οι οποίοι κατάγονται από τη Θράκη και αποδέχτηκαν την πρόταση του δασκάλου να μας παρουσιάσουν το μουσουλμανικό ναό, που ονομάζεται τέμενος ή τζαμί. Ο Γιουσούφ, χρησιμοποιώντας διαφάνειες, μας έδειξε αρχικά ότι τα τεμένη είναι μεγάλες τετράγωνες ή ορθογώνιες υπόστυλες αίθουσες και μας παρουσίασε ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Οι διαφάνειες που πρόβαλε περιελάμβαναν:
α) Τους μιναρέδες, που είναι ορατοί από μακριά και από τους οποίους ο μουεζίνης καλεί τους πιστούς σε προσευχή πέντε φορές την ημέρα. Οι μιναρέδες είναι πύργοι, που ο αριθμός τους ποικίλει από έναν έως έξι σε κάθε τέμενος και συμβολίζουν τη μοναδικότητα του Θεού.
β) Την κρήνη, που είναι συνήθως τοποθετημένη στην αυλή του τεμένους, όπου οι πιστοί, όπως ορίζει το τελετουργικό, πλένονται πριν από την προσευχή.
γ) Την αίθουσα της προσευχής, που είναι στρωμένη με χαλιά ισλαμικής τέχνης.
δ) Την εσωτερική διακόσμηση από αραβουργήματα* και στίχους από το Κοράνιο, αφού στο Ισλάμ απαγορεύεται η χρήση εικόνων.
ε) Τον άμβωνα, από τον οποίο ο ιμάμης* απευθύνεται στους πιστούς.
στ) Μια εσοχή στον τοίχο (Mihrab), που δείχνει την κατεύθυνση της Μέκκας, της ιερής τους πόλης. Οι πιστοί είναι υποχρεωμένοι, όταν προσεύχονται να είναι στραμμένοι προς αυτή την κατεύθυνση.

Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τη μορφή και τη λειτουργία ενός τεμένους, η Λεϊλά μάς παρουσίασε διάφορα παραδείγματα απ' όλο τον κόσμο. Ανάμεσα σ' αυτά ξεχώριζαν, το τέμενος του Ομάρ στα Ιεροσόλυμα (7ος αι. μ.Χ.), της Κόρδοβας (8ος αι. μ.Χ.), το Μέγα Τέμενος της Δαμασκού (8ος αι. μ.Χ.) και το Μπλε Τζαμί στην Κωνσταντινούπολη (17ος αι. μ.Χ.).

^* Βλ. Γλωσσάριο

Το Ισλάμ

Το μουσουλμανικό τέμενος ή τζαμί

Εικόνα

Εικ. 58^η: Μιναρές.

Εικόνα

Εικ. 59^η: Η εσοχή (Mihrab).

Η προσευχή των μουσουλμάνων

Το τελευταίο μάς εντυπωσίασε με τις επιρροές από τη βυζαντινή ναοδομία. Ονομάζεται «Μπλε Τζαμί», γιατί τα χιλιάδες πλακάκια στο εσωτερικό του έχουν το γαλάζιο χρώμα της θάλασσας. Όποιος προχωράει στην αίθουσα της προσευχής έχει την εντύπωση ότι βρίσκεται σ' ένα υποθαλάσσιο περιβάλλον, όπου κυριαρχούν το τυρκουάζ, το πράσινο της θάλασσας και το υγρό γαλάζιο των σμάλτων.

Το μεσημέρι της Παρασκευής, της ιερής ημέρας των μουσουλμάνων, οι πιστοί συγκεντρώνονται στο τζαμί για να προσευχηθούν. Ο ιμάμης στέκεται μπροστά στους συγκεντρωμένους και απαγγέλλει τους καθορισμένους στίχους από το Κοράνιο. Πίσω από τον ιμάμη, οι πιστοί προσεύχονται εκτελώντας ρυθμικά τις κινήσεις που προβλέπονται, αφού η προσευχή στο Ισλάμ έχει έναν αυστηρά τελετουργικό ρυθμό. Το τζαμί αποτελεί το επίκεντρο της λατρευτικής ζωής των μουσουλμάνων ιδιαίτερα κατά τις μεγάλες γιορτές τους, ανάμεσα στις οποίες κυριαρχεί το Ραμαζάνι. Ο μήνας του Ραμαζανιού είναι περίοδος νηστείας και αυτοπειθαρχίας. Κατά την περίοδο αυτή οι πιστοί δεν επιτρέπεται να φάνε ή να πιούνε οτιδήποτε από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου.

Με την παρουσίαση του Ισλάμ από τους συμμαθητές μας διαπιστώσαμε τις ιδιαιτερότητες της θρησκευτικής τους παράδοσης, αλλά και του πολιτισμού των μουσουλμάνων που ζουν στη χώρα μας.

Η προσευχή στο τζαμί.

ΠΑΡΑΘΕΜΑ

«Η ευσέβεια δεν είναι απλά να στρέφετε το πρόσωπο σας προς το μέρος της Ανατολής ή της Δύσης˙ ευσεβείς είναι … αυτοί που ευεργετούν για την αγάπη του Θεού το συνάνθρωπό τους, τα ορφανά, τους φτωχούς, τους οδοιπόρους, τους επαίτες˙ αυτοί που εξαγοράζουν τους αιχμαλώτους, αυτοί που δεν παραλείπουν την προσευχή, αυτοί που ελεούν, αυτοί που εκτελούν τις υποχρεώσεις τους, αυτοί που δείχνουν καρτερία στις δυστυχίες, στις συμφορές και στις καταπιέσεις. Όλοι αυτοί είναι δίκαιοι και φοβούνται τον Κύριο».

Κοράνιο, σούρα* «Η Βους», 2, 172

Εικ. 60^η: Η πρώτη σελίδα του Κορανίου.

^* Βλ. Γλωσσάριο

Ερωτήσεις - Ασκήσεις

1. Nα χαρακτηρίσετε με την ένδειξη Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ), τις παρακάτω προτάσεις:

Το τέμενος εξυπηρετεί τις λατρευτικές ανάγκες των μουσουλμάνων.
Η Αγία Γραφή είναι το ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων.
Το τζαμί είναι διακοσμημένο με διάφορες εικόνες.
Ο μιναρές είναι ένας πύργος από τον οποίο ο μουεζίνης καλεί τους πιστούς σε προσευχή.
Ισλάμ σημαίνει «υποταγή» στον Αλλάχ.
Το Σάββατο είναι η ιερή ημέρα των μουσουλμάνων.
Το Μihrab δείχνει πάντοτε την κατεύθυνση της Μέκκας

2. Οι Πομάκοι ζουν στα ορεινά της Θράκης (κυρίως στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης) και ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα της χώρας μας. Να βρείτε πληροφορίες για τη θρησκευτική τους ζωή, τη γλώσσα τους, τα ήθη και τα έθιμά τους και να τις παρουσιάσετε στην τάξη.

3.Nα δείξετε στο χάρτη μερικές από τις ισλαμικές χώρες και να συγκεντρώσετε πληροφορίες για κάποια από αυτές.