Θρησκευτικά ΣΤ' Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
19. Oι Σύνοδοι της Eκκλησίας μεριμνούν για τη διάσωση της χριστιανικής αλήθειας 21. Το Σύμβολο της Πίστεως: Βασικές αλήθειες με λίγα λόγια Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος
20. Η αποσαφήνιση της αλήθειας για τις εικόνες Αρχείο παρουσίασης
  • Η περίοδος της Εικονομαχίας και οι αποφάσεις της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου Λήμμα σε Wikipedia
  • Την Κυριακή της Ορθοδοξίας η Εκκλησία γιορτάζει τη νίκη της εναντίον των αιρέσεων Λήμμα σε Wikipedia
Ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας μας Ιωάννης ο Χρυσόστομος είχε αναφέρει τα εξής για τους αγώνες της Εκκλησίας: «Η Εκκλησία ουδέποτε γηρά… πολεμουμένη νικά… κλυδωνίζεται, άλλ' ου καταποντίζεται… παλαίει άλλ' ούχ ητ τάται… πυκτεύει άλλ' ου νικάται». Δηλαδή, η Εκκλησία μας μπορεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες, να αγωνίζεται εναντίον κάθε είδους εχθρού, αλλά ποτέ δεν είναι δυνατόν να νικηθεί και να καταστραφεί. Το ίδιο ισχύει και για τον κάθε πιστό. Για το χριστιανό δεν υπάρχουν αξεπέραστα εμπόδια στο δρόμο που οδηγεί στη σωτηρία, αλλά μόνο σκαλοπάτια που τον ανεβάζουν και τον οδηγούν πιο κοντά στο Θεό. Ήχος
Αιώνες αργότερα, όταν ξέσπασε μια μεγάλη διαμάχη μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας σχετικά με την προσκύνηση των εικόνων, πολλοί φοβήθηκαν ότι η Εκκλησία δε θα άντεχε αυτή την καταιγίδα. Τα λόγια όμως του ιερού Χρυσοστόμου επιβεβαιώθηκαν με τον καλύτερο τρόπο για ακόμη μία φορά.
Η ιερή κληρονομιά των εικόνων έχει τις ρίζες της στους πρώτους αιώνες, όταν οι χριστιανοί ζωγράφιζαν στα τοιχώματα των κατακομβών ένα σταυρό, ένα ψάρι, ένα κλήμα, άλλα σύμβολα ή άλλες παραστάσεις, για να αποτυπώσουν την πίστη τους στον αληθινό Θεό. Στη συνέχεια, όταν η Εκκλησία βγήκε νικήτρια από τη σκληρή περίοδο των διωγμών, οι χριστιανοί αγάπησαν βαθιά και τίμησαν τις εικόνες. Εικονογράφησαν τους τοίχους των ναών με τις εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων. Αλλά και στα σπίτια τους είχαν πάντα ένα μικρό εικονοστάσι και η προσευχή μπροστά στην εικόνα ήταν μια ζωντανή συνομιλία με ένα αγαπημένο ιερό πρόσωπο. Στις χαρές και στις λύπες τους οι εικόνες τούς στήριζαν και μετάγγιζαν γαλήνη στην ψυχή τους. Δραστηριότητα
Ήρθε όμως μια εποχή, που μια μερίδα χριστιανών υποστήριξε πως δεν μπορούμε να εικονίζουμε το πρόσωπο του Χριστού, επειδή ο Θεός είναι πνεύμα και το πνεύμα δεν εικονίζεται. Αυτοί ήταν οι Eικονομάχοι. Η πλειοψηφία όμως των χριστιανών παρέμενε πιστή στην παράδοση να εικονίζεται. Τόνιζαν επίσης την παιδαγωγική και διδακτική αξία των εικόνων. Είναι ενδεικτικό ότι οι εικόνες χαρακτηρίστηκαν ως «βίβλοι των αγραμμάτων».




Εικ. 29η: Ο αυτοκράτορας Μαρκιανός ανάμεσα σε επισκόπους της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Μικρογραφία από χειρόγραφο του 16ου αι. μ.Χ., Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος.

 
Εικόνα

Η Εκκλησία αγωνίζεται και νικά

 

 

 

 

 

 

 

 

Η αγάπη των χριστιανών για τις εικόνες

 

 

 

 

Η αίρεση της Eικονομαχίας

 

 



Εικόνα
* Βλ. Γλωσσάριο

Η Α΄ περίοδος της διαμάχης

 

 

Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος

 

 

 

 

 

 

 

Η Β΄ περίοδος της διαμάχης

Ο θρίαμβος της Ορθοδοξίας

Η πρώτη περίοδος αυτής της διαμάχης κράτησε εξήντα περίπου χρόνια και στη διάρκειά της πολλοί πιστοί διώχθηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν, ή έχασαν ακόμα και τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να υπερασπιστούν τις εικόνες και την Ορθοδοξία. Αμέτρητες φορητές εικόνες, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά καταστράφηκαν. Πέρα από την πολιτιστική καταστροφή, απειλούνταν η ενότητα της Εκκλησίας και η ίδια η αλήθεια της πίστης.
Η Εκκλησία για να αντιμετωπίσει το ζήτημα, σύμφωνα με την παράδοση και τη διδασκαλία της, συγκάλεσε το 787μ.Χ. στη Nίκαια την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο.
Εικόνα Οι Πατέρες που συμμετείχαν στη Σύνοδο καταδίκασαν την Εικονομαχία και υπενθύμισαν σε όλους τους χριστιανούς πως, όταν προσκυνούμε μια εικόνα, προσκυνούμε και τιμούμε το εικονιζόμενο πρόσωπο.
Εικόνα Όπως διακήρυξαν, το πρόσωπο του Χριστού μπορούμε να το εικονίζουμε, αφού ήταν τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.
Εικόνα Σύμφωνα επίσης με τις αποφάσεις της Συνόδου, οι εικόνες είναι ισότιμες με «το Ευαγγέλιο, τον τύπο του Σταυρού και τα άγια Λείψανα των μαρτύρων».
Παρόλο όμως που η Εκκλησία είχε εκφράσει ξεκάθαρα το ορθόδοξο δόγμα, μια δεύτερη περίοδος Εικονομαχίας περίμενε τους χριστιανούς, η οποία διήρκεσε άλλα τριάντα χρόνια. Οι φλόγες της διαμάχης έσβησαν για πάντα το 843 μ.Χ. Τότε, την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, γιορτάστηκε επίσημα η οριστική αναστήλωση των εικόνων. Από τότε, η Κυριακή αυτή ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας και εορτάζεται η νίκη και ο θρίαμβος της Ορθοδοξίας εναντίον όλων των αιρέσεων που την απειλούσαν, με αποκορύφωμα την Εικονομαχία. Μέχρι και σήμερα η Κυριακή της Ορθοδοξίας γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Ήχος Εκπαιδευτικό παιχνίδι Εκπαιδευτικό παιχνίδι



ΠΑΡΑΘΕΜΑ








«Η γαρ της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει».

«Η τιμή της εικόνας αναφέρεται στο πρωτότυπο». Μέγας Βασίλειος, Περί Αγίου Πνεύματος



«Η βυζαντινή ζωγραφική έχει καθολική και ανθρώπινη σημασία. Γι' αυτό, αντί να παλιώσει με τον καιρό και να χάσει τη σημασία της, τουναντίον, ολοένα και γίνεται πιο νέα και πιο νέα. Η βυζαντινή τέχνη είναι αιώνια, όπως το Ευαγγέλιο, απ' όπου επήγασε». Φώτης Κόντογλου, Η Πονεμένη Ρωμιοσύνη, εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1989, σ.115.

Φώτης Κόντογλου, Η Πονεμένη Ρωμιοσύνη, εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1989, σ.115. Λήμμα σε Wikipedia










Εικόνα
* βίβλοι: βιβλία

Ερωτήσεις - Ασκήσεις Άσκηση αυτοαξιολόγησης
1.Nα χαρακτηρίσετε με την ένδειξη Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ) τις προτάσεις που ακολουθούν:
α) Η αίρεση των Eικονομάχων αποδοκιμάστηκε από τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο. Εικόνα
β) Η προσκύνηση των εικόνων συνδέεται με την αυθεντική παράδοση της Εκκλησίας Εικόνα
γ) Το πρόσωπο του Χριστού δεν μπορούμε να το εικονίζουμε Εικόνα
δ) Το 843 μ.Χ. ξεκίνησε η Γ΄ περίοδος της Εικονομαχίας Εικόνα
ε) Η Εκκλησία πλήρωσε ένα βαρύ τίμημα κατά την περίοδο της Εικονομαχίας, αλλά βγήκε νικήτρια για μια ακόμα φορά Εικόνα

2. Για ορισμένους ανθρώπους σήμερα, η σημασία των εικόνων εστιάζεται στην καλλιτεχνική τους αξία και όχι στο θεολογικό τους μήνυμα. Γράψτε ένα σύντομο κείμενο, στο οποίο θα αναπτύσσετε επιχειρήματα προκειμένου να υποστηρίξετε τη θεολογική σημασία των εικόνων.

3. «Δεν υπάρχουν αξεπέραστα εμπόδια στο δρόμο που οδηγεί στη σωτηρία, αλλά μόνο σκαλοπάτια που ανεβάζουν τον άνθρωπο και τον οδηγούν πιο κοντά στο Θεό». Συζητήστε την παραπάνω πρόταση του κειμένου του μαθήματος στην τάξη. Μπορείτε να βρείτε παραδείγματα από την καθημερινή σας ζωή, όπου μία δοκιμασία σάς έκανε δυνατότερους;

4.Αφού χωριστείτε σε ομάδες μπορείτε να επισκεφθείτε ένα ναό της ενορίας σας και στη συνέχεια να συγκεντρώσετε υλικό για τα τέσσερα είδη της χριστιανικής αγιογραφίας: α) τις φορητές εικόνες, β) τις τοιχογραφίες, γ) τα μωσαϊκά ή ψηφιδωτά και δ) τις μικρογραφίες (διακοσμητικές συνθέσεις, παραστάσεις σε χειρόγραφα) κ.ά. Παρουσιάστε τα αποτελέσματα των εργασιών σας στην τάξη.



Εικόνα






Εικ. 31η: Η αναστήλωση των εικόνων. Φορητή εικόνα, μέσα 16ου αι.μ.Χ., Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα. Εκπαιδευτικό παιχνίδι