Θρησκευτικά (ΣΤ Δημοτικού) - ΑΝΕΝΕΡΓΟ: Ηλεκτρονικό Βιβλίο

17. Τα σχίσματα τραυματίζουν την ενότητα των χριστιανών

Σχίσματα εμφανίστηκαν από τα πρώτα χρόνια της ζωής της Εκκλησίας μας
Το 1054 μ.Χ. συνέβη το μεγάλο σχίσμα μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Εκκλησίας
Σήμερα γίνονται ουσιαστικές προσπάθειες για την αποκατάσταση των σχέσεων των Εκκλησιών

Η πορεία της Εκκλησίας στον κόσμο δεν ήταν ανέφελη. Από τα πρώτα χρόνια εμφανίστηκαν έριδες* ανάμεσα στους χριστιανούς και η Εκκλησία μας χωρίστηκε σε ομάδες που διεκδικούσαν για τον εαυτό τους την αλήθεια. Στις επιστολές του αποστόλου Παύλου έχουμε τις πρώτες μαρτυρίες για την ύπαρξη τέτοιων ομάδων στην Κόρινθο. Στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή διαβάζουμε γι' αυτές τις έριδες και για τη σύγκριση που έκαναν οι κάτοικοι της Κορίνθου μεταξύ του Χριστού, του αποστόλου Παύλου, του Απολλώ και του Κηφά**. Ο απόστολος Παύλος, όμως, κατηγορηματικά τονίζει ότι, όπως ο Χριστός είναι αδύνατον να διαμεριστεί, έτσι και το σώμα του Χριστού, που είναι η Εκκλησία, δεν είναι δυνατόν να είναι διαιρημένη.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η ενότητα της Εκκλησίας δοκιμάστηκε σκληρά από νέες διαμάχες και όταν ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ο Φώτιος (858-867 και 877-886 μ.Χ.) και Πάπας Ρώμης ο Νικόλαος Α΄, ήρθε η πρώτη μεγάλη ρήξη μεταξύ των Εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης. Ο κυριότερος δογματικός** λόγος για τη διάσταση των δύο Εκκλησιών ήταν η προσθήκη, από τους Δυτικούς στο Σύμβολο της

Οι πρώτες έριδες χριστιανικών ομάδων στην εκκλησία της Κορίνθου

H ενότητα της Eκκλησίας δοκιμάζεται

Εικ. 26^η: Ο Πατριάρχης Φώτιος υπήρξε ένα από τα φωτεινότερα πνεύματα της εποχής του. Στη μικρογραφία, που προέρχεται από τον εικονογραφημένο κώδικα της Χρονογραφίας του Ι. Σκυλίτζη (12ος –14ος αι. μ.X.), μεταξύ άλλων εικονίζεται ο Φώτιος ένθρονος.

^* ανέφελος: ασυννέφιαστος, χωρίς θλίψεις, εμπόδια, δυσκολίες
^* έριδα: διχόνοια
^*^* Βλ. Γλωσσάριο

Εικόνα

Το οριστικό σχίσμα Ανατολής-Δύσης το 1054 μ. X.

Σύγχρονες προσπάθειες για την υπέρβαση του σχίσματος

Πίστεως, της φράσης όταν γίνεται αναφορά στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος. Κυρίως όμως οι λόγοι ήταν πολιτικοί και εκκλησιαστικοί. Ο Πάπας θεωρούσε ότι μπορεί να επεμβαίνει και να ρυθμίζει σύμφωνα με τη δική του θέληση τις υποθέσεις της Ανατολικής Εκκλησίας, διεκδικώντας για τον εαυτό του τη θέση της κεφαλής όλης της Εκκλησίας. Ο πατριάρχης Φώτιος αντέδρασε σθεναρά σε αυτές τις απαιτήσεις του Πάπα και οι σχέσεις των δύο Εκκλησιών ψυχράθηκαν. Σιγά σιγά οι διαφορές μεταξύ της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και της Ρώμης άρχισαν να γίνονται περισσότερες, αφού και στη θεολογία και στην εξέλιξη της λατρείας η Εκκλησία της Ρώμης ακολούθησε τη δική της πορεία.

Η τραγική κατάληξη αυτής της ρήξης των σχέσεων των δύο Εκκλησιών ήταν το μεγάλο σχίσμα το 1054 μ.Χ., όταν πάπας της Ρώμης ήταν ο Λέων ο Θ΄ και πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ο Μιχαήλ Κηρουλάριος. Τότε ο απεσταλμένος του Πάπα καρδινάλιος Ουμβέρτος, την ώρα της Θείας Λειτουργίας, κατέθεσε στην Αγία Τράπεζα, στον ιερό ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, ανάθεμα, το οποίο ανταπέδωσε λίγο αργότερα ο Μιχαήλ Κηρουλάριος.

H διάσπαση των χριστιανικών Εκκλησιών ήταν μια θλιβερή πραγματικότητα για τη μία, αγία και καθολική Εκκλησία του Χριστού. Από τότε μέχρι σήμερα έγιναν πολλές προσπάθειες για την αποκατάσταση της ενότητας της Εκκλησίας, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Μια νέα περίοδος για τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών άρχισε τον Ιανουάριο του 1964 όταν συναντήθηκαν στα Ιεροσόλυμα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας ο Α΄ και ο Πάπας Παύλος ο Στ΄. Δύο χρόνια περίπου αργότερα, στις 7 Δεκεμβρίου του 1965, πραγματοποιήθηκε η αμοιβαία άρση των αναθεμάτων του 1054 μ.Χ., που για αιώνες υπήρξαν σοβαρό εμπόδιο για την προσέγγιση των Εκκλησιών.

Στην εποχή μας, ο οικουμενικός διάλογος και η προσέγγιση των Εκκλησιών είναι αίτημα επιτακτικό και ελπίδα των πιστών, οι οποίοι προσδοκούν, σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού, όλοι να γίνουν ένα (

Ιωάν. 17,21).

Εικ. 27^η: Η συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο Στ΄ στο Βατικανό το 1967, Αρχείο Ν. Μαγγίνα.

ΠΑΡΑΘΕΜΑ

«επειδή και Ιουδαίοι σημείον αιτούσιν και Έλληνες σοφίαν ζητούσιν, ημείς δε κηρύσσομεν Χριστόν εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν, αυτοίς δε τοις κλητοίς, Ιουδαίοις τε και Έλλησι, Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν»

«Οι Ιουδαίοι θέλουν θαύματα, οι δε Έλληνες ζητούν σοφία, εμείς όμως κηρύττουμε Χριστό σταυρωμένο, ο οποίος εις μεν τους Ιουδαίους είναι σκάνδαλο, εις δε τους Έλληνες μωρία, αλλά σ' εκείνους που είναι καλεσμένοι (από το Θεό), Ιουδαίους και Έλληνες, ο Χριστός που κηρύττουμε είναι Θεού δύναμη και Θεού σοφία».

Α' Κορ. 1, 22-24

«Όπως στο παρελθόν η διαίρεση Ανατολής και Δύσης αποδείχθηκε μεγάλη τραγωδία και αιτία μιας θλιβερής εκπτώχευσης και για τα δύο μέρη, έτσι σήμερα η ανανέωση της επαφής μεταξύ Δύσης και Ανατολής αποδεικνύεται ήδη ως πηγή αμοιβαίου πλουτισμού».

Kάλλιστος Ware, Eπίσκοπος Διοκλείας, Η Ορθόδοξη Εκκλησία, μτφρ. Ι. Ροηλίδη, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 1996, σ. 514

Ερωτήσεις - Ασκήσεις

1. Να συγκεντρώσετε πληροφορίες για το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών και να συζητήσετε στην τάξη για τις συνέπειές του (θα πρέπει να εξετάσετε τις συνέπειες του Σχίσματος για τη ζωή της Εκκλησίας μας, αλλά και για τον πολιτισμό γενικότερα).

2. Να αντιστοιχίσετε τις παρακάτω λέξεις:

Φώτιος	οριστικό σχίσμα
Μιχαήλ Κηρουλάριος	σύγχρονες προσπάθειες
Εκκλησία της Κορίνθου	απόστολος Παύλος
1054	πάπας Λέων Θ΄
άρση αναθεμάτων	πάπας Νικόλαος Α΄΄

3. Η διάσπαση της χριστιανικής Εκκλησίας είναι μια θλιβερή πραγματικότητα. Με ποιο τρόπο, κατά τη γνώμη σας, θα μπορούσαν να γεφυρωθούν οι διαφορές ανάμεσα στις χριστιανικές Εκκλησίες;

4. Οι διαφορές των Εκκλησιών αποτελούν εμπόδιο για τη διατήρηση καλών σχέσεων μεταξύ των χριστιανών στην καθημερινή ζωή;