Θρησκευτικά (ΣΤ Δημοτικού) - ΑΝΕΝΕΡΓΟ: Ηλεκτρονικό Βιβλίο

8. Το βιβλίο της Αλήθειας στη Θεία Λατρεία

Το ιερό Ευαγγέλιο κατέχει κεντρική θέση στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας
Η Θεία Λατρεία ενώνει τους πιστούς με το Χριστό και μεταξύ τους

Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τροφή. Ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη όμως έχουμε όλοι μας από το λόγο του Θεού, ο οποίος μέσα στη λατρεία της Εκκλησίας αποκαλύπτει το βαθύτερο περιεχόμενο και νόημά του. «Ο λόγος του Θεού είναι ο άρτος, με τον οποίο τρέφονται από το Θεό οι πεινασμένες ψυχές των ανθρώπων», μάς διδάσκει ο Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Η Θεία Eυχαριστία, αλλά και τα υπόλοιπα μυστήρια της Εκκλησίας μας, τελούνται στους ιερούς ναούς. Όταν μπαίνουμε στο ναό, γρήγορα η προσοχή μας στρέφεται προς την Αγία Τράπεζα. Πάνω σ' αυτήν είναι τοποθετημένο το Ευαγγέλιο, που περιέχει το λόγο του Θεού. Στη Θεία Λειτουργία ο ίδιος ο Χριστός προσφέρεται στους χριστιανούς και ενώνεται μαζί τους. Έτσι η Αγία Τράπεζα είναι η αληθινή πηγή της ζωής για τους πιστούς, αφού πάνω σ' αυτήν τελείται η Θεία Ευχαριστία και πάνω σε αυτή βρίσκεται το βιβλίο της Αλήθειας, το ιερό Ευαγγέλιο, που φωτίζει το νου και την καρδιά μας. Έξω από την εμπειρία της εκκλησιαστικής ζωής ο λόγος του Θεού μένει τελικά ακατανόητος και απρόσιτος στον άνθρωπο.

Το Ευαγγέλιο είναι για όλους τους χριστιανούς ιερό και τιμάται ιδιαίτερα. Ο ιερέας θυμιατίζει το πολύτιμα καλλιτεχνημένο Ευαγγέλιο, όπως και τις άγιες εικόνες, μας ευλογεί με αυτό και οι πιστοί το προσκυνούν και το ασπάζονται. Την ώρα της ανάγνωσης του Ευαγγελίου όλοι οι χριστιανοί είναι όρθιοι και ακούν με κατάνυξη το λόγο του Θεού.

Όχι μόνο στη Θεία Ευχαριστία αλλά και στα υπόλοιπα μυστήρια (χρίσμα, βάπτισμα, γάμος, ευχέλαιο, εξομολόγηση, χειροτονία) το Ευαγγέλιο έχει κεντρική θέση, αφού με αυτό βρίσκεται ο Χριστός

Ο λόγος του Θεού «τρέφει» τον άνθρωπο

Το βιβλίο της αλήθειας στην Αγία Τράπεζα

Το ιερό Ευαγγέλιο στα μυστήρια της Εκκλησίας

Το Ευαγγέλιο τοποθετημένο στην Αγία Τράπεζα.

^*Βλ. Γλωσσάριο

Το κήρυγμα του θείου λόγου

ανάμεσά μας. Την παρουσία του αναστημένου Χριστού εκφράζει και η «Μικρή Είσοδος», κατά την οποία ο ιερέας μεταφέρει το Ευαγγέλιο από το Άγιο Βήμα στο κέντρο του ναού, το υψώνει με την εκφώνηση «Σοφία. 'Ορθοί» και, στη συνέχεια, το τοποθετεί επάνω στην Αγία Τράπεζα.

Και στις γιορτές της Εκκλησίας, όπου πανηγυρίζονται θαυμαστά γεγονότα για τη σωτηρία του ανθρώπου, διαβάζονται περικοπές από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης. Για παράδειγμα, στη γιορτή των Θεοφανείων ο ιερέας διαβάζει ένα απόσπασμα, που αναφέρεται στη Βάπτιση του Χριστού. Όταν οι περικοπές αυτές προέρχονται από τα τέσσερα Ευαγγέλια, ονομάζονται «ευαγγελικές περικοπές», ενώ όταν προέρχονται από τις Επιστολές ή τις Πράξεις των Αποστόλων, ονομάζονται «αποστολικές περικοπές».
Την ανάγνωση των ευαγγελικών και αποστολικών περικοπών στην Εκκλησία ακολουθεί το κήρυγμα του θείου λόγου. Με το κήρυγμα οι πιστοί κατανοούν το νόημα και την επικαιρότητα του λόγου της Γραφής και διδάσκονται από αυτόν. Στην Ορθόδοξη Παράδοση ο ιεροκήρυκας ανατρέχει κάθε φορά στους Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι ήταν φωτισμένοι ερμηνευτές της Αγίας Γραφής και με τη θεολογία τους μας βοηθούν και σήμερα να κατανοήσουμε το βιβλίο της Αλήθειας.

Εικ.10^η: Λειτουργικό Ευαγγέλιο,
10-11ος αι. μ.Χ. Έχει ξύλινο κάλυμμα με πολυτελή επένδυση, Μαρκιανή Βιβλιοθήκη, Βενετία.

ΠΑΡΑΘΕΜΑ

«H ανάγνωση της Aγίας Γραφής γίνεται απ' αρχής και μέχρι σήμερα άρρηκτα συνδεδεμένη με το μυστήριο της όλης λειτουργικής συνάξεως της Eκκλησίας, ως πρώτο και ισότιμο μέρος της... Kατά την εν Πνεύματι Aγίω σύναξη της Eκκλησίας του Xριστού, με την παρουσία του ιδίου του Xριστού, κατά το λόγο του Kυρίου "όπου είναι δύο ή τρεις συγκεντρωμένοι στο όνομά μου, εκεί είμαι κι εγώ ανάμεσά τους" (Mατθ. 18, 20), μέσα από τα αναγνώσματα της Aγίας Γραφής, ομιλούν οι ίδιοι οι Aπόστολοι και οι ευαγγελιστές, ο ίδιος ο Kύριος Iησούς Xριστός. Aυτός παραθέτει την τράπεζα του λόγου, αυτός και την τράπεζα του Mυστικού Δείπνου».

Iωάννης Φουντούλης, «Tο σύστημα των αγιογραφικών αναγνωσμάτων στην Oρθόδοξη Λατρεία. Πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα, δυνατότητες βελτιώσεως», από το συλλογικό τόμο: Iερουργείν τό Εὺαγγέλιον. H Aγία Γραφή στην Oρθόδοξη Λατρεία. Aποστολική Διακονία της Eκκλησίας της Eλλάδος, Aθήνα 2004, σ. 70-71

«Τόσο η Αγία Γραφή όσο και η λατρεία αποτελούν σημαντικές πλευρές και πτυχές της Εκκλησίας, αφού η Εκκλησία είναι αυτή που γράφει την Αγία Γραφή και η Εκκλησία είναι εκείνη που καθορίζει τον τρόπο της λατρείας, μέσα στην οποία ερμηνεύει την Αγία Γραφή».
Ιερόθεος Βλάχος, Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, «Τα αναγνώσματα των Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών», από το συλλογικό τόμο: 'Iερουργείν τό Εὺαγγέλιον, σ.162

Ερωτήσεις - Ασκήσεις

1.Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις:

Άγιο Πνεύμα	μυστήριο
Θεία Λειτουργία	βιβλίο της Αλήθειας
Ευαγγέλιο	χάρη
Μικρή Είσοδος	παρουσία του αναστημένου Χριστού
λόγος του Θεού	άρτος ζωής

2. Αφού λάβετε υπόψη τη δεύτερη παράγραφο της ενότητας, να γράψετε ένα κείμενο, στο οποίο να εξηγείτε τη σπουδαιότητα του Ευαγγελίου για τη ζωή του χριστιανού.

3. Κάθε θρησκεία έχει τα δικά της ιερά βιβλία. Να βρείτε πληροφορίες για κάποιο από αυτά.

4. Η εικονογράφηση των τεσσάρων Ευαγγελίων της Καινής Διαθήκης αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τη βυζαντινή περίοδο. Στις βιβλιοθήκες, κυρίως των μοναστηριών, οι μοναχοί μελετούσαν τα κείμενα και αντέγραφαν χειρόγραφα για τις ανάγκες των πιστών, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην αισθητική του βιβλίου, στην καλλιγραφία αλλά και στις μικρογραφίες (τις κάθε είδους παραστάσεις, με τις οποίες οι βυζαντινοί κοσμούσαν τα χειρόγραφά τους). Μπορείτε να βρείτε περισσότερα στοιχεία γι' αυτά τα εικονογραφημένα Ευαγγέλια και τη χρήση, για την οποία προορίζονταν;