ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Με Λογισμό
και μ' όνειρο

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Ε' & ΣΤ' ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Με Λογισμό
και μ' όνειρο

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Ε' & ΣΤ' ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ANTA ΚΑΤΣΙΚΗ-ΓΚΙΒΑΛΟΥ
ΤΖΙΝΑ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ
ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
ΣΤΕΛΛΑ ΠΡΩΤΟΝΟΤΑΡΙΟΥ
ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ

Ανάδοχος Έργου

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ

Σ. Πατάκης Α.Ε.

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Λίγα λόγια για τα παιδιά

Α'. Εμείς και η φύση

1. Φώτης Κόντογλου, Ο αστρολάβος.
2. Οδυσσέας Ελύτης, Ο ήλιος ο ηλιάτορας.
3. Κωστής Παλαμάς, [Στον κήπο].*
4. Κώστας Βάρναλης, [Να σ' αγναντεύω θάλασσα].
5. Γιάννης Ρίτσος, [Τραγουδάκια του Φωτούλη].
6. Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Η πολιτεία της λίμνης.
7. Ανδρέας Λασκαράτος, Στο Καλοκαίρι.
8. Τσου Τσεν Πάι, Ο σκαντζόχοιρος.
9. Γιώργος Μπόντης, [Ο ασημένιος δρόμος].
10. Ελένη Χωρεάνθη, Η Ασπρούδα.      
11. Ηλίας Βενέζης, Η Χιονάτη της Πάρνηθας.
12. Τζακ Λόντον, [Ένας σκύλος σωτήρας].

Β'. Κοινωνική ζωή

1. Όμηρος, [Στο νησί των Φαιάκων]
2. Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης.
3. Νικηφόρος Βρεττάκος, Προμηθέας ή το παιχνίδι μιας μέρας.
4. Δημήτρης Ποταμίτης, Τα πουλιά.
5. Της ξενιτιάς (δημοτικό τραγούδι).
6. Αγγελική Βαρελλά, Δρακοπαραμύθι.
7. Τζιάννι Ροντάρι, Περιπέτεια με την τηλεόραση.
8. Μενέλαος Λουντέμης, Ένα παιδί μετράει τ' άστρα.
9. Αντώνης Σαμαράκης, Σ' ένα συνοριακό σταθμό.
10. Λίτσα Ψαραύτη, Ο Θωμάς.

Γ'. Η οικογένεια μας

1. Νικηφόρος Βρεττάκος, Η μητέρα μου στην εκκλησία.
2. Κ.Π. Καβάφης, Δέησις.
3. Λευτέρης Παπαδόπουλος, Η μάνα μου.
4. Ανδρέας Εμπειρίκος, Ο κορυδαλλός.
5. Ρόαλντ Νταλ, Η καρδιά ενός ποντικού.
6. Ναζίμ Χικμέτ, Νανούρισμα.
7. Μάνος Κοντολέων, [Αποκριάτικη ιστορία].                     
8. Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Η μαμά μας η θάλασσα .
9. Ι.Δ. Ιωαννίδης, [Το καυκασιανό παραμύθι].

Δ'. Σχολείο και παιδί

1. Έλλη Αλεξίου, Η Βαγγελίτσα.
2. Ζαν Ζακ Σεμπέ - Ρενέ Γκοσινύ, Οι έλεγχοι.
3. Παντελής Καλιότσος, Ένα σακί μαλλιά.
4. Ευγενία Φακίνου, [Η Αστραδενή στο νέο σχολείο της].
5. Φιλίπ Μπαρμπώ, Η βιβλιοθήκη μας.

Ε'. Τα παιδικά χρόνια

1. Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Παιδική μνήμη.
2. Αλέξανδρος Πάλλης, Πώς ήθελα.
3. Γιώργος Σεφέρης, [Ένα γράμμα στη Μίνα].
4. Ντιμίτερ Ινκιόφ, Οι κάλοι της Κλάρας.
5. Σοφία I. Φίλντιση, Η καρδούλα.

ΣΤ'. Ανθρώπινοι χαρακτήρες

1. Αίσωπος, Οι ψαράδες που έπιασαν μια πέτρα.
2. Αίσωπος, Ο κάβουρας και η μάνα του.
3. Ιούλιος Τυπάλδος, Οι γκιόνηδες.
4. Στράτης Μυριβήλης, Η Ηλιογέννητη.
5. Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Η Σακοράφα.
6. Μισέλ Τουρνιέ, [Το παιχνίδι της μεταμφίεσης].
7. Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Η καλόγρια η τσιγγάνα.
8. Νίκος Καζαντζάκης, [Ο γιος].

Ζ'. Θρησκευτική ζωή

1. Απόστολος Παύλος, [Η αγάπη].
2. Κωστής Παλαμάς, Ένας Θεός.
3. Ειρήνη Μάρρα, Τα Χριστούγεννα του Τα Κι Κο.
4. Μοραΐτικα κάλαντα.
5. Νικηφόρος Βρεττάκος, Τα γόνατα του Ιησού.
6. Ρωμανός ο Μελωδός, Η Ανάσταση του Ιησού.
7. Γρηγόριος Ξενόπουλος, Τα κόκκινα αυγά.
8. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Τ' αγνάντεμα.

Η'. Γεγονότα από την ελληνική ιστορία

1. Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου, [Συνάντηση με το Διγενή Ακρίτα].
2. Κώστας Ουράνης, [Ο Μυστράς].
3. Της Λένως του Μπότσαρη (δημοτικό τραγούδι).
4. Διονύσιος Σολωμός, Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι.
5. Ανδρέας Κάλβος, Ο φιλόπατρις.
6. Άγγελος Σικελιανός, Ο ξένος.
7. Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Ο μικρός μπουρλοτιέρης.
8. Γιάννης Μακρυγιάννης, [Είμαστε εις το «εμείς»].
9. Νίκος Γκάτσος, Μπαρμπαγιάννη Μακρυγιάννη.
10. Διδώ Σωτηρίου, [Οι πρόσφυγες].
11. Νικηφόρος Βρεττάκος, Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο αλβανικό μέτωπο. 
12. Γιάννης Μπεράτης, [Στα βουνά της Αλβανίας].
13. Άλκη Ζέη, [Η παρέλαση].
14. Ζωρζ Σαρή, Τα κουλουράκια.
15. Γιάννης Ρίτσος, Λαός.
16. Μαργαρίτα Λυμπεράκη, [Η εξέγερση].

Θ'. Λαϊκή παράδοση και πολιτισμός

1. Παιδικά νανουρίσματα.
2. Παροιμιόμυθοι.
3. Λιανοτράγουδα.
4. Κάποτε ριζώνουν και τα λόγια (λαϊκό παραμύθι).
5. Ο κυρ Λάζαρος κι οι δράκοι (λαϊκό παραμύθι).
6. Ιωάννης Πολέμης, [Μπροστά στις Καρυάτιδες].

Ι. Ειρήνη και φιλία

1. Γιάννης Ρίτσος, Ειρήνη.
2. Φερεϋντούν Φαριάντ, Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια.
3. Χάρης Σακελλαρίου, Η Ευρώπη κι ο ταύρος.
4. Ζακ Λε Γκοφ, [Η Ευρώπη].
5. Χρήστος Μπουλώτης, Η Βροχούλα, ο Μουντζούρης κι ένα χριστουγεννιάτικο όνειρο. 
6. Μάρω Λοΐζου, Το χαμογελαστό συννεφάκι.
7. Ελένη Σαραντίτη, [Οι φίλοι μας οι τσιγγάνοι].

ΙΑ'. Φαντασία και περιπέτεια

1. Ειρήνη Μάρρα, Η καλλονή με το φιδίσιο κορμί.
2. Λουκιανός, [Ταξίδια γεμάτα περιπέτειες].
3. Ρενέ Γκοσινύ - Αλμπέρ Ουντερζό, [Στρατός για... κλάματα].
4. Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Το άρρωστο άλογο.
5. Ευγένιος Τριβιζάς, [Η θλιμμένη αγελάδα].
6. Ζωή Βαλάση, Ο παράξενος πραματευτής.
7. Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Η φάλαινα κι ο οισοφάγος της.

Βιβλιογραφικές πληροφορίες και προτεινόμενες δραστηριότητες.

Ευρετήριο δύσκολων όρων και εννοιών.

* Οι τίτλοι που βρίσκονται μέσα σε αγκύλες είναι των ανθολόγων.

Λίγα λόγια για τα παιδιά

Αγαπητοί μικροί μας φίλοι και φίλες,

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει λογοτεχνικά κείμενα, ποιήματα και πεζογραφήματα, παλαιότερα αλλά και πολλά σύγχρονα, διαλεγμένα ειδικά για σας που είστε μαθητές ή μαθήτριες σε μια απ' τις δύο μεγαλύτερες τάξεις του Δημοτικού.

Τα κείμενα αυτά αναφέρονται, όπως θα το διαπιστώσετε και προσωπικά, σε ποικίλα και πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα. Θα διαβάσετε, λοιπόν, συγγραφείς που αντλούν το υλικό τους από τις μεγάλες ιστορικές στιγμές του Ελληνισμού, άλλους που δείχνουν έμπρακτα με τα γραπτά τους το ενδιαφέρον τους για τη ζωή των παιδιών, στο σπίτι, στο σχολείο ή στην κοινωνία· άλλους πάλι που παρουσιάζουν με γλαφυρό τρόπο ανθρώπινους χαρακτήρες, και άλλους, τέλος, που καταπιάνονται με πολλά από τα σημερινά κοινωνικά προβλήματα. Επίσης, θα απολαύσετε λογοτεχνήματα χιουμοριστικά, θα ταξιδέψετε σε χώρους του θρύλου και της φαντασίας με μύθους και με παραμύθια του βιβλίου, και θα βρεθείτε νοερά δίπλα στους ήρωες των διηγημάτων και των ποιημάτων του Ανθολογίου σας.

Ένας μεγάλος ποιητής μας, ο Γιώργος Σεφέρης, έχει πει ότι «οι λέξεις για τον ποιητή είναι καράβια που κάνουν πολύ μακρινά ταξίδια». Αλήθεια, οι λέξεις και οι φράσεις σ' ένα λογοτεχνικό έργο γίνονται καραβάκια και ταξιδεύουν τον αναγνώστη μακριά, κουβαλώντας στα αμπάρια τους τις χαρές και τις δυσκολίες της ζωής. Τον γεμίζουν στο μαγικό ταξίδι τους με διάφορα συναισθήματα: με χαρά και αγωνία, με συγκίνηση και υπερηφάνεια, με γλυκιά προσδοκία και προβληματισμό. Για να το πούμε με άλλα λόγια, κάπως πιο θεωρητικά και μεγαλίστικα, του χαρίζουν αισθητική απόλαυση. Την απόλαυση αυτή ελπίζουμε να τη νιώσετε και σεις διαβάζοντας τα κείμενα του Ανθολογίου.

Εκείνο πάντως που επιθυμούμε να σας τονίσουμε ιδιαίτερα είναι ότι το βιβλίο αυτό έρχεται κοντά σας σαν ένας καλός και πιστός φίλος, που απ’ τη μια μεριά ονειρεύεται να παίξει μαζί σας, να σας γεμίσει ξεγνοιασιά και να σας ευχαριστήσει, και απ’ την άλλη να σας μιλήσει με ειλικρίνεια και να σας ανοίξει δρόμους για δημιουργική εργασία.

Η συντακτική ομάδα

Υ.Γ.. Σε αρκετά σημεία θα συναντήσετε στο διάβασμά σας ένα αστεράκι πάνω από ορισμένες λέξεις. Δεν πρόκειται για λάθος του τυπογράφου. Τα αστεράκια έχουν σκοπό να σας δηλώσουν ότι μπορείτε να καταφύγετε στο κάτω μέρος της σελίδας και να αναζητήσετε την ερμηνεία των λέξεων εκείνων που σας είναι άγνωστες. Ακόμη, στο τέλος του Ανθολογίου ερμηνεύονται λέξεις και όροι που μπορεί να μην τους γνωρίζετε. Βλέπετε, είναι αδύνατο να ξέρει κανείς τα πάντα στην απαιτητική εποχή μας και γι’ αυτό χρειάζονται στην ώρα τους και τα ευρετήρια.