Γραμματική (Ε και ΣΤ Δημοτικού)
 3.2 Γράμματα Εντάξει, καταλαβαίνω ότι τα [α],
[θ], [ντ], [ου] κτλ. συμβολίζουν τους ήχους που χρησιμοποιώ όταν μιλάω. Όταν γράφω, όμως, χρησιμοποιώ το ελληνικό αλφάβητο (α, β, γ, δ, ε, ζ...), που αποτελείται από 24 γράμματα! 
Γράμματα είναι τα
σημεία του γραπτού λόγου που παριστάνουν τους φθόγγους. Π.χ. Το π, το α, το λ και το ι είναι τα γράμματα που χρησιμοποιούμε για να αναπαραστήσουμε τους φθόγγους [π], [α], [λ], [ι], που προφέρουμε όταν λέμε τη λέξη πάλι. |
Για να δούμε, τώρα, ποια
είναι η αντιστοιχία ανά- μεσα στους φθόγγους και τα γράμματα.
Διπλά λέμε τα γράμματα
ξ και ψ, γιατί το καθένα παριστάνει δύο φθόγ- γους: ξ = [κ]+[σ], ψ = [π]+[σ] Το σ προφέρεται
[ζ] πριν από ηχη- ρό σύμφωνο (π.χ. σβούρα, σμήνος).
Δίψηφα ονομάζονται δύο γράμματα μαζί που παριστάνουν έναν
φθόγγο. Αυτός ο φθόγγος μπορεί να είναι είτε φωνήεν (δίψηφο φωνήεν) είτε σύμφωνο (δίψηφο σύμφωνο). Δίψηφα φωνήεντα:
Δίψηφα σύμφωνα:
|
 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 11
Σημειώνω από πόσους φθόγγους και από πόσα γράμματα αποτελεί-
ται η καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις, όπως στο παράδειγμα.
|
Οι συνδυασμοί αυ και ευ Ο συνδυασμός αυ προφέρεται [αφ] όταν είναι στο
τέλος μιας λέξης ή όταν το γράμμα που τον ακο- λουθεί είναι άηχο σύμφωνο. Π.χ. ταυ, αυτοκινητάκια  Το αυ προφέρεται [αβ] πριν από φωνήεν ή ηχηρό
σύμφωνο. Π.χ. αύριο, αυγά Με τον ίδιο τρόπο, το ευ προφέρεται [εφ] ή [εβ]
στις αντίστοιχες θέσεις. Π.χ. ευχαριστώ, ευεξία, ευλογία ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 12
Γράφω στο τετράδιό μου τις λέξεις σε δύο στήλες, ανάλογα με
το πώς προφέρονται ([αφ] ή [αβ]). αυλή, αυτοί, ναυάγιο, αυγή, Ναύπλιο, Ναυσικά
Γράφω στο τετράδιό μου τις λέξεις σε δύο στήλες, ανάλογα με το
πώς προφέρονται ([εφ] ή [εβ]). ευχή, ευτυχώς, ευκαιρία, ευαγγέλιο, διεύθυνση, ανεύθυνος
|
Όμοια σύμφωνα Μερικές φορές, έχουμε και όμοια σύμφωνα.
Ένα ζεύγος όμοιων συμφώνων (ββ, κκ, λλ, μμ, νν, ππ, ρρ, σσ, ττ) προφέρεται ως ένα σύμφωνο, εκτός από το ζεύγος γγ, που, όπως είδαμε, προφέρεται [γκ]. Δίφθογγοι Τον γάιδαρο
κορόιδευαν πως δεν κελαηδάει. Ξεκίνησε, τότε, κι αυτός να πει μια ιστορία. – Ένας αϊτός καθότανε στον
ήλιο και λιαζότανε. Ένα αηδόνι πέρασε και του είπε γεια και χαρά σου.  Όταν δύο διαφορετικά φωνήεντα προφέρονται σε μία συλλαβή,
αποτελούν μια δίφθογγο. Συνήθως, το ένα από τα δύο φωνήεντα μιας διφθόγγου είναι το [ι] και σπανιότερα το [ου]. Π.χ. αηδόνι, κελαηδάει, αϊτός, φράουλα κ.ά. |