Ιστορίες με ζώαΟ ΜάγκαςΠρώτη φορά βρισκόμουν σε βαπόρι. Η θάλασσα μύριζε δυνατά, ο άνεμος φυσούσε. Μαζί ταξίδευε όλη η οικογένεια. Μα ιδιαίτερη γνωριμία και φιλία είχα με τον Λουκά και τις δίδυμες Άννα και Λίζα, τα τρία μικρότερα παιδιά του αφέντη μου. Αυτά έρχονταν κι έπαιζαν τακτικά μαζί μου, στην άκρη του περιβολιού της Κηφισιάς, όπου καθόταν ο Σωτήρης ο υπηρέτης, και όπου ήταν και το δικό μου σπιτάκι. Τον αφέντη μου δεν τον πολυήξερα. Είχε φτάσει από ταξίδι την παραμονή που φύγαμε από την Κηφισιά, με τον μεγάλο του γιο, το Μήτσο. Ως προς τις δυο κυρίες, την κυρία Βασιωτάκη και την Εύα, τη μεγάλη της κόρη, που ήταν δεκαπέντε χρονών και δεν καταδεχόταν πια παιχνίδια, σχεδόν δεν τις γνώριζα. Σπάνιες ήταν οι επισκέψεις τους στη δική μου γωνιά του κήπου και μετρημένα τα χάδια τους. Το βαπόρι ήταν πανηγύρι. Πολλοί οι επιβάτες, και με όλους ήμουν φίλος. Μόνο με μια κοπέλα, νόστιμη γαλανομάτα Εγγλεζίτσα, τα χάλασα από την πρώτη μέρα. Μα μήπως έφταιγα εγώ; Καθόταν σε μια πάνινη καρέκλα κοντά στον Μήτσο και κουβέντιαζε μαζί του. Στο χέρι της, που τ' άφηνε και κρεμόταν απ' έξω από την καρέκλα, βαστούσε ένα άσπρο κουρελάκι και, ενόσω μιλούσε του Μήτσου, το κουνούσε μια εμπρός και μια πίσω, αργά αργά. Ανασηκώθηκα και ύψωσα τ' αυτιά μου. Το κουρελάκι εξακολουθούσε να πηγαινοέρχεται σαν να μου λέει: – Και αμέ δε θα με πιάσεις ποτέ... και αμέ δε... και αμέ δε... και αμέ δε... – Α, έτσι είναι; του φώναξα. Μ' έναν πήδο όρμησα στο χέρι της μικρής Εγγλέζας, άρπαξα το κουρέλι, το τίναξα δυο τρεις φορές, έτσι που να βγάλω από μέσα του κάθε πνοή, και, πιάνοντάς το ανάμεσα στα πόδια μου, του τράβηξα δυο δαγκωματιές και το έκανα τρία κομμάτια. Πού να φανταστώ εγώ πως θα σηκωνόταν τέτοια επανάσταση για ένα κουρέλι που σκότωσα! Η κοπέλα έβαλε τις φωνές σαν να την είχα προσβάλει, φώναξε πως της έσχισα το νταντελένιο της μαντίλι. Ο Μήτσος, ο Λουκάς, ο κύριος Βασιωτάκης, οι δίδυμες, όλοι σηκώθηκαν ξεφωνίζοντας: – Μάγκα! Μάγκα! Δεν ήξερα ποιον να πρωτακούσω, σε ποιον να πρωτοτρέξω. Η κυρία Βασιωτάκη έλεγε και ξανάλεγε πως τα σκυλιά δεν είναι για συντροφιές. Μόνο η Εύα δεν είχε κουνήσει από την πλαγιαστή της καρέκλα, και γελούσε με την καρδιά της. Σταμάτησα να συλλογιστώ πώς να ευχαριστήσω όλους, πώς να πάω μεμιάς σε όλους, και τότε μ' έπιασε ο Μήτσος και μ' έδειρε. Δεν πόνεσα πολύ. Μια δυο μπατσιές στη ράχη δεν είναι πράμα να γίνει λόγος. Μα το φιλότιμό μου πειράχτηκε πολύ, γιατί το Μήτσο δεν τον γνώριζα ακόμα αρκετά, ώστε να παραδεχθώ από εκείνον τέτοιες ελευθερίες απέναντί μου. Θύμωσα κι εγώ. Κακιωμένος με όλους, αρνήθηκα να πάω στη γαλανομάτα Εγγλεζίτσα, που, μετανιωμένη τώρα, με ξαναφώναζε κοντά της. Δε μ' αρέσουν οι άνθρωποι που ανακατώνονται στις δουλειές των άλλων, κι εννοούσα να της το αποδείξω. Πηνελόπη Δέλτα, Ο Μάγκας, εκδ. Bιβλιοπωλείον της «Eστίας», Aθήνα, 1935 1. Aπαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Μήτσος Λουκάς Άννα και Λίζα Εύα Μέσα στο κείμενο περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του Μάγκα σαν να ήταν άνθρωπος. Όταν λέμε τα «χαρακτηριστικά» κάποιου, εννοούμε την εξωτερική εμφάνιση, αλλά και τα προτερήματά του, τα ελαττώματά του, τις συνήθειές του, τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται. Όταν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε κάποιον, χρησιμοποιούμε συχνά επίθετα. Πολλές φορές, για να περιγράψουμε τα προτερήματα κάποιου, λέμε ότι είναι: ήρεμος, έξυπνος, ευγενικός, ανεξάρτητος, συναισθηματικός, ευαίσθητος, ακούραστος, εύθυμος, ακίνδυνος, παιχνιδιάρης, υπεύθυνος, υποχωρητικός, ευχάριστος, τίμιος, δίκαιος, καλός, προσεκτικός, αστείος, αυθόρμητος, σοβαρός, αγαπητός, πιστός, πρόθυμος, ζεστός, τολμηρός, γενναίος, φιλήσυχος, βολικός Όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τα ελαττώματα κάποιου, λέμε πως είναι: επιπόλαιος, ζαβολιάρης, δυσάρεστος, ψυχρός, σαχλός, δειλός, μαρτυριάρης, νευρικός, φιλοπόλεμος, φωνακλάς, ζηλιάρης, άδικος, κακός, αφελής, πονηρός, ύπουλος, αγενής, ευέξαπτος, εκδικητικός, αναίσθητος, τεμπέλης, επικίνδυνος, κατσούφης, ιδιότροπος, απρόσεκτος, άγριος, αργοκίνητος, απρόσεκτος, πεισματάρης, ανυποχώρητος, εύθικτος Εκτός από τα επίθετα, χρησιμοποιούμε και μετοχές με λειτουργία επιθέτου: δυστυχισμένος, ευτυχισμένος, θλιμμένος, λυπημένος, παραπονεμένος, στενοχωρημένος, χαρούμενος (από το ρήμα χαίρομαι, μετοχή χαρούμενος) Οι μετοχές, όπως ξέρουμε, προέρχονται από ρήματα, αλλά ορισμένες από αυτές, όπως οι παραπάνω, χρησιμοποιούνται ως επίθετα. Μπορείτε να καταλάβετε τη διαφορά από το παράδειγμα: Η γιαγιά ήταν αγαπημένη από όλους. (Την αγαπούσαν όλοι.) μετοχή Η αγαπημένη μου γιαγιά. μετοχή ως επίθετο Όταν η μετοχή χρησιμοποιείται ως επίθετο, τότε σχηματίζει και επίρρημα, π.χ. Ζούσαμε αγαπημένα. 2. Γράψτε στο τετράδιό σας την περιγραφή του Μάγκα με βάση τα στοιχεία που περιέχει η εικόνα και το κείμενο και χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερα επίθετα. Πρέπει να αναφέρετε:
Με τη φαντασία σας συμπληρώστε τα στοιχεία που λείπουν και γράψτε με τον ίδιο τρόπο την περιγραφή του Μήτσου. Όταν περιγράφουμε τον χαρακτήρα κάποιου, συχνά αναφέρουμε πώς σχηματίσαμε την άποψή μας. Έτσι, όταν γράφουμε «Ο Μάγκας είναι παιχνιδιάρης» ή «Το παιχνίδι αρέσει πολύ στον Μάγκα και δε χάνει ευκαιρία…», λέμε γιατί βγάλαμε αυτό το συμπέρασμα. Τότε χρησιμοποιούμε τις προτάσεις που ξεκινούν με τις λέξεις γιατί και επειδή και ονομάζονται αιτιολογικές προτάσεις.
3. Χρησιμοποιήστε τα σημεία του κειμένου από όπου πήρατε τις πληροφορίες σας για τον χαρακτήρα του Μάγκα και αιτιολογήστε με τον ίδιο τρόπο τους χαρακτηρισμούς σας. Ο Τεντέν και ο ΜιλούΟ Μιλού είναι το αγαπημένο σκυλάκι του Τεντέν, του διάσημου ντετέκτιβ. Εδώ βλέπετε πώς το έξυπνο σκυλάκι σώζει το αφεντικό του. Μπορείτε να περιγράψετε με μια ιστοριούλα αυτά που συμβαίνουν στις εικόνες; _________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________ Το πανέξυπνο σκυλάκι όμως, εκτός από βοηθός του ντετέκτιβ, παραμένει σκυλάκι. Δείτε τι συμβαίνει στην επόμενη ιστορία: Tα χαρακτηριστικά των ζώων
www.zoofilia.gr (διασκευή) 1. Παραπάνω έχουμε την επιστημονική περιγραφή του «μπουλντόγκ». Περιγράψτε με το δικό σας τρόπο το αγαπημένο σας ζώο ή ένα από αυτά που συνήθως ζουν μαζί με τους ανθρώπους. Πρέπει να αναφέρετε:
2. Υπογραμμίστε τα επίθετα του κειμένου και γράψτε τα στα τρία γένη:
3. Θυμάστε πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ής που δηλώνουν χρώμα, όπως σταχτής; Συμπληρώστε ό,τι λείπει:
Πολλές φορές, όταν μιλάμε, χρησιμοποιούμε αυτά τα επίθετα σαν να ήταν άκλιτα, με κατάληξη σε-ί, π.χ. ο θαλασσί φιόγκος, του θαλασσί φιόγκου, οι θαλασσί φιόγκοι, η θαλασσί φούστα, της θαλασσί φούστας, τη θαλασσί φούστα, οι θαλασσί φούστες κτλ. Αυτό συμβαίνει γιατί χρησιμοποιούμε συχνά το επίθετο σε -ί ως ουσιαστικό για να δηλώσουμε το χρώμα, π.χ. το θαλασσί σού πάει πολύ. 3. Ξεκινώντας από την απλή πρόταση «O σκύλος παίζει με το γατάκι.» φτιάξτε μια αστεία ιστοριούλα στο τετράδιό σας με όσο πιο πολλά επίθετα σε -ής μπορείτε: Ο κανελ___________________ σκύλος παίζει με το σταχτ_____________ γατάκι πάνω στην κεραμιδ_____________σκεπή. Το γατάκι φοράει έναν βυσσιν_____________ φιόγκο. «Αγάπες... με ουρά»Η μαμά μου είναι γατόφιλη, δηλαδή ανήκει σ' εκείνη την τάξη των ανθρώπων που προτιμούν τις γάτες από τους σκύλους. Εμένα, αν με ρωτήσεις, μ' αρέσουν περισσότερο οι σκύλοι. Όταν αγριεύουν, σου δίνουν μια ντόμπρα δαγκωνιά κι όχι εκείνες τις ύπουλες γατίσιες νυχιές, που δεν αποκλείεται να συνοδεύονται ΚΑΙ από δαγκωνιά! Διότι, βεβαίως, άλλη χάρη έχει του σκύλου. Η δαγκωνιά λέω. Πάει και τελείωσε. Η μαμά, όμως, από τότε που έχασε το σκυλί ΤΗΣ –και πάνε πάρα πολλά χρόνια από τότε, γιατί το έχασε όταν ήταν δώδεκα χρονώ–, από τότε, λέω, δεν εννοεί να αγαπήσει άλλο σκυλί, και όλη την αγάπη της τη δίνει στις γάτες. Και όχι σε όλες, παρακαλώ, αλλά ΣΤΗ γάτα, που είναι κάθε φορά, βέβαια, η γάτα ΤΗΣ. Εδώ θα πρέπει να πω πως δεν μπορείς να θεωρείς εσύ μια γάτα για δικιά σου, γιατί γενικά αυτά τα πλάσματα είναι μονόχνοτα κι ανεξάρτητα, και δε θέλουν ν' ανήκουν σε κανέναν παρά στον εαυτό τους. Μόνο μερικές φορές –κι αυτό σπάνια– συμβαίνει να δεθούν με κάποιον άνθρωπο, αλλά και τότε είναι γιατί τον διάλεξαν αποκλειστικά εκείνες. Βούλα Μάστορη, Αγάπες... με ουρά, εκδ. Πατάκη, Aθήνα, 1999
1. Στα δύο παραπάνω κείμενα βρείτε τις προτάσεις που αναφέρουν τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του σκύλου και της γάτας (τον «χαρακτήρα» τους και τη συμπεριφορά τους) και τις σχέσεις μεταξύ τους.
2. Διαβάστε μεγαλόφωνα το ποίημα με διαφορετικό χρωματισμό κάθε φορά, πότε χαρούμενο,πότε λυπημένο, πότε σοβαρό, πότε αστείο κτλ. 3. Φανταστείτε και γράψτε έναν διάλογο μεταξύ ενός σκύλου και μιας γάτας, όπως αυτός που διαβάσατε στο ποίημα. Μπορείτε να βρείτε λέξεις με ομοιοκαταληξία;
4. Θυμάστε πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ύς, όπως μακρύς; Συμπληρώστε ό,τι λείπει:
Xρησιμοποιήστε το επίθετο αυτό (και όσα άλλα νομίζετε ότι ταιριάζουν) για να μεγαλώσετε την παρακάτω πρόταση: H γάτα κούναγε την ουρά. H γάτα κούναγε τη μακριά ουρά της. H ................... γάτα κούναγε με .................... χάρη τη μακριά και ........................... ουρά της. Τα ζώα της εξοχής
Σοφία Ζαραμπούκα, Φίλοι φίλοι καρδιοφίλοι, Ο Λίνος, εκδ. Πατάκη, Aθήνα, 1995 Διαβάστε το παρακάτω κείμενο παρατηρώντας προσεκτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις και τις εικόνες: Η φίλη μου η Βασιλική συχνά πηγαίνει στο χωριό της. Εκεί μένει η γιαγιά της, σ' ένα σπίτι με μεγάλο περιβόλι γύρω του. Στο περιβόλι υπάρχουν πολλών ειδών ζώα, γάτες, σκύλοι, κατσίκες και κότες. Της Βασιλικής τής αρέσει να τα φροντίζει και να παίζει μαζί τους. Πιο πολύ όμως τρελαίνεται για το καφετί σκυλάκι, τον Φοξ, τον φύλακα άγγελο του αγροκτήματος της γιαγιάς της. Ο Φοξ, μόλις βλέπει τη Βασιλική, κουνάει την ουρά του και τρέχει κοντά της. Χοροπηδάει γύρω της και της γλείφει τα παπούτσια της. Όσο καιρό μένει εκεί, κοιμάται έξω από το παραθύρι της. Αχ! Πόσο θα ήθελα να έχω κι εγώ ένα σκυλάκι που να το αγαπάω και να με αγαπάει. Καταλαβαίνετε τη διαφορά ανάμεσα στις φράσεις; Το οριστικό άρθρο το χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για κάτι συγκεκριμένο, που είναι γνωστό, ενώ το αόριστο το χρησιμοποιούμε όταν δεν είναι ακόμα γνωστό. Προσέξτε τη διαφορά: Είδα ένα σκυλάκι (κάποιο σκυλάκι, άγνωστο, που δεν το γνώριζα από πριν) στον δρόμο. Το σκυλάκι αυτό (που τώρα είναι συγκεκριμένο, γνωστό) ... 2. Στο αγρόκτημα τα ζώα έχουν έναν μεγάλο εχθρό, τον λύκο. Διαβάστε το παρακάτω κείμενο και συμπληρώστε τα κενά με το οριστικό ή το αόριστο άρθρο που ταιριάζει: _________ κατσίκα απομακρύνθηκε _________ μέρα από το κοπάδι της, χωρίς να το καταλάβει, και βρέθηκε ανάμεσα σε μερικούς θάμνους. Ξαφνικά, μέσα από _________ θάμνο ξεφυτρώνει _________λύκος. _________ κατσίκα τρόμαξε τόσο πολύ, που έμεινε ακίνητη, γιατί είχαν παραλύσει _________ πόδια της. Φοβήθηκε πως ήρθε _________ τελευταία της στιγμή. _________ λύκος θα έπεφτε πάνω της και... Όμως _________ λύκος δεν κουνήθηκε από τη θέση του…. Αισώπου Μύθοι 3. Γράψτε στο τετράδιό σας τη δική σας συνέχεια στον μύθο, βάζοντας να παίρνουν μέρος στην ιστορία και οι άνθρωποι του αγροκτήματος, που θα προσπαθούν να βοηθήσουν την κατσίκα να γλιτώσει από τον λύκο. 4. Στο επόμενο τεύχος της εφημερίδας του σχολείου θα υπάρχει αφιέρωμα στη ζωή στο αγρόκτημα. Ας πούμε ότι αποφασίζετε με τους συμμαθητές σας να επισκεφτείτε ένα αγρόκτημα και να συλλέξετε πληροφορίες για την εφημερίδα σας. Από πριν χωρίζεστε σε τρεις ομάδες, που η καθεμιά θα έχει τον δικό της ρόλο. Ομάδα Α: Συζητάτε με τους ανθρώπους του αγροκτήματος και συλλέγετε πληροφορίες για την κοινή ζωή ανθρώπων – ζώων. Με την επιστροφή σας στο σχολείο, ως νέοι δημοσιογράφοι γράφετε και δημοσιεύετε στην εφημερίδα του σχολείου σας ένα άρθρο με τίτλο: Μια διαφορετική ζωή για τα κατοικίδια. Ομάδα Β: Ο άνθρωπος που φροντίζει τα ζώα στο αγρόκτημα κάνει μια πολύ δύσκολη και κουραστική δουλειά. Παίρνετε συνέντευξη από αυτόν. Γράψτε τις ερωτήσεις που θα θέλατε να του κάνετε. Εσείς τι κρίνετε σημαντικό και ενδιαφέρον να τον ρωτήσετε; Για παράδειγμα:
Ομάδα Γ: Πηγαίνοντας στο αγρόκτημα, βλέπετε τα ζώα που ζουν εκεί και παρατηρείτε την καθημερινή ζωή τους αλλά και τη συμπεριφορά τους. Επιστρέφοντας γράψτε μια φανταστική ιστορία με πρωταγωνιστή ένα ζώο του αγροκτήματος που σας κίνησε πιο πολύ το ενδιαφέρον. Με αυτή την ιστορία θα κλείσετε το αφιέρωμα της εφημερίδας σας για το αγρόκτημα. Επίθετα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε: αγελαδινός, ανθεκτικός, γαλακτοκομικός, δυνατός, εξημερωμένος, επιθετικός, ζωηρός, ήρεμος, θηλυκός, θρεπτικός, κατσικίσιος, κουραστικός, νόστιμος, παραγωγικός, πρόβειος, υγιεινός, χοιρινός κ.ά.
Μαθαίνω περισσότερα για τα ζώα που ζουν κοντά μαςΔημόπουλος Ντίνος, Ο Βάνκα και τα αδέσποτα, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 2000. «Ζώα», Ερευνώ και ανακαλύπτω, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1999. Ζώα του χωριού, εκδ. Στρατίκη, Aθήνα, χ.χ. Κέστνερ Έριχ, Η συνέλευση των ζώων, μετάφρ. Ε. Τορόση, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2002. Langley Andrew – Sterry Paul, Ρωτώ και μαθαίνω για φυτά και ζώα, μετάφρ. Α. Εμμανουηλίδου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα, 2002. Οι φίλοι μας τα ζώα, σειρά βιβλίων από τις εκδ. Καστανιώτη. Παμπούδη Παυλίνα, 15 και ½ κάπως περίεργα παραμύθια, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1999. Πλασσαρά Κατερίνα, Τα ελληνικά ζώα που χάνονται – άλογα, σκύλοι, αγροτικά, εκδ. Ζήτρος, Αθήνα, 2004. Φίλντιση Σοφία, Ο Αράπης, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2000.
Ανθολόγιο: Τζ. Λόντον, Ένας σκύλος σωτήρας, σελ. 40 Ρ. Νταλ, Η καρδιά ενός ποντικού, σελ. 85 E. Tριβιζάς, H θλιμμένη αγελάδα, σελ. 273 |