Γεωγραφία Ε' Δημοτικού - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Περιεχόμενα Κεφάλαιο 2: Τα είδη χαρτών Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος
Εικόνα

A΄ Ενότητα

Οι χάρτες

Ένα εργαλείο για τη μελέτη του κόσμου

Εικόνα


Εικόνα

 

«Με μια πυξίδα στρογγυλή
κι ένα φθαρμένο χάρτη
κίνησα μέσα στο πρωί
μέχρι της Γης την άκρη.
Γνώρισα χώρες και λαούς
κι ήμουν στους ξένους
ξένος, μα όταν ξαναγύρισα
ήμουν μ’ αυτούς δεμένος
».

Μαρία Ταστσόγλου

 

Εικόνα

 

 

 

 

 

  Στην ενότητα αυτή θα μάθετε για:
Εικόνατο χάρτη
Εικόνατα είδη των χαρτών
Εικόνατην ταυτότητα (τίτλο και υπόμνημα) του χάρτη
Εικόνατην κλίμακα του χάρτη
Εικόνατον προσανατολισμό με τη βοήθεια του χάρτη

 

 

 

 

 

 Υπερσύνδεσμος

Εικόνα
Kεφάλαιο 1ο

 

O χάρτης

 

 

 

 

Εικόνατι είναι χάρτης
Εικόναγια τη χρησιμότητα του χάρτη στη ζωή των ανθρώπων

 

 
Εικόνα

Εικόνα 1.1: Παιδιά εκδρομείς

 

 

 

 

 

 

Εικόνα
Εικόνα
Ας υποθέσουμε ότι οι παραπάνω εικόνες είναι από τις χριστουγεννιάτικες διακοπές σου, όταν μαζί με τα παιδιά που γνώρισες από την Ιταλία, αποφασίσατε να κάνετε μια εκδρομή στο βουνό. Με ποιο τρόπο προσπαθήσατε να διαμορφώσετε το πρόγραμμα της πεζοπορίας σας, ενώ δεν μιλούσατε την ίδια γλώσσα;

Το «εργαλείο» που θα χρησιμοποιήσετε, για να επικοινωνήσετε και να σχεδιάσετε την εκδρομή σας, είναι ο χάρτης. Κάθε χάρτης απεικονίζει τη μορφή που έχει ένα μέρος της επιφάνειας της Γης, όσο μικρό ή μεγάλο κι αν είναι αυτό. Αναπαριστά την πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας, δηλαδή τις φυσικές ομορφιές και τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Η απεικόνιση γίνεται με διάφορα σύμβολα που όλοι οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν. Flash applet

Εικόνα
Kεφάλαιο 1ο

 

Εικόνα

Εικόνα

Εικόνα 1.2: Eικόνες από την περιοχή της Bυτίνας

Εικόνα

 

 

 

 

Εικόνα
Είσαι μαθητής του Δημοτικού σχολείου της Βυτίνας, τοπία της οποίας δείχνουν οι παραπάνω εικόνες. Ποια από αυτές θα στείλεις στους νέους Ιταλούς φίλους σου, ώστε να τους «μιλήσεις» για τον τόπο σου και τη γύρω περιοχή; Δικαιολόγησε την απάντησή σου.

Όλες οι εικόνες απεικονίζουν ομορφιές της Βυτίνας, όμως μόνο μία από αυτές μπορεί να σε βοηθήσει να «επικοινωνήσεις» με τους φίλους σου. Είναι αυτή που περιλαμβάνει πληροφορίες για τις φυσικές ομορφιές και τα ανθρώπινα έργα που υπάρχουν στην περιοχή.


Εικόνα
Εικόνα

Εικόνα 1.3: Tοπίο σε διαφορετικές χρονικές περιόδους 

Παρατηρώντας τις παραπάνω εικόνες ας συζητήσουμε για τις αλλαγές που προκάλεσαν οι άνθρωποι στο τοπίο. Flash applet
Εικόνα
Kεφάλαιο 1ο

 

Τα τοπία που υπάρχουν γύρω μας, καθώς περνούν τα χρόνια, αλλάζουν συνεχώς μορφή. Ένα μικρό βουνό μπορεί να εξαφανιστεί και στη θέση του να γίνει ένας μεγάλος δρόμος, τα νερά της βροχής ίσως δημιουργήσουν ένα μικρό χείμαρρο, ένας ισχυρός σεισμός πιθανόν να ανοίξει ρήγμα ή να καταστρέψει ένα ανθρώπινο έργο, ένα ηφαίστειο με τη λάβα του ίσως δημιουργήσει ένα μικρό νησί κ.ά. Όλες αυτές οι αλλαγές διαμορφώνουν την επιφάνεια της Γης και μπορούν να απεικονιστούν σε ένα χάρτη. Επομένως ο χάρτης είναι το «εργαλείο» που μας βοηθά να μελετήσουμε τη μορφή ενός τοπίου. Shockwave Applet (Video)


Με το χάρτη, δηλαδή, οι άνθρωποι :
ΕικόναΑναπαριστούν τοπία της Γης
ΕικόναΕπικοινωνούν
ΕικόναΑπεικονίζουν τις αλλαγές που γίνονται πάνω στη Γη Flash applet

Εικόνα

Γεωγραφικό γλωσσάριο

Απεικόνιση: Η ακριβής αναπαράσταση ή περιγραφή ενός αντικειμένου

Xάρτης: Η απεικόνιση των στοιχείων ενός τοπίου με σύμβολα σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή

Εικόνα

Oμαδική δραστηριότητα (προαιρετική)

Χωρισμένοι σε ομάδες μοιραζόμαστε διαφορετικά σχολικά βιβλία, καταγράφουμε τους χάρτες που βρίσκονται σ΄ αυτά και μελετάμε το ρόλο του κάθε χάρτη μέσα στο κείμενο.

 

 Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό... Flash applet

Η ιστορία του χάρτη...

Ο άνθρωπος άρχισε να ασχολείται με τη χρήση των χαρτών πολύ πριν ανακαλύψει τη γραφή.
Τα αρχαιότερα δείγματα χαρτών χρονολογούνται στο 2300 π.Χ. και δημιουργήθηκαν από τους
Βαβυλωνίους, οι οποίοι σχεδίαζαν χάρτες πάνω σε πήλινες πλάκες, για να απεικονίσουν διάφορα
τμήματα της Γης. Την ίδια εποχή οι Αιγύπτιοι έφτιαχναν σχέδια της ξηράς, τα οποία βρέθηκαν σε
τάφους. Οι πρώτοι χάρτες απεικόνιζαν δρομολόγια προς γειτονικές φυλές, όπου θα μπορούσαν
να βρουν νερό ή τρόφιμα ή τις θέσεις των εχθρών. Οι Ινδιάνοι έφτιαχναν τους χάρτες τους πάνω
σε δέρμα ελαφιού. Οι Ίνκας σκάλιζαν χάρτες πάνω σε πέτρες, για να δείξουν τα χαρακτηριστικά
του ανάγλυφου. Οι Εσκιμώοι κατασκεύαζαν χάρτες πάνω σε δέρμα, ξύλο και οστά. Στην Ελλάδα
το 500 π.Χ. ο Εκαταίος ο Μιλήσιος πιθανότατα έγραψε το πρώτο βιβλίο Γεωγραφίας που περιείχε
χάρτη. Η μεγαλύτερη μορφή του αρχαίου κόσμου στη δημιουργία χαρτών ήταν ο Κλαύδιος ο
Πτολεμαίος (90-168 μ.Χ.), ο οποίος σχεδίασε πολλούς αξιόλογους χάρτες της Γης.

Όπως παρατηρούμε, ο άνθρωπος από πολύ νωρίς κατάλαβε τη μεγάλη σημασία του χάρτη.


Οι συγγραφείς

Εικόνα