Την επόμενη Κυριακή μαζευτήκαμε, όπως είχαμε συμφωνήσει, στο σπίτι του Λευτέρη. Ο αέρας έξω φυσούσε δυνατά και έκανε τσουχτερό κρύο, όμως, εκεί κοντά στο τζάκι ήταν πολύ όμορφα και ζεστά. Πάνω στο τραπέζι ήταν ανοικτός ο χάρτης. Μαζευτήκαμε γύρω του και αναρωτιόμαστε: Πού βρισκόταν η Κνωσός; Πόσο μακριά ήταν η αρχαία Ολυμπία από την Αθήνα; Ο πατέρας του Λευτέρη μας πλησίασε και άναψε το φως πάνω από το τραπέζι για να βλέπουμε καλύτερα.

- Χαίρομαι που σας ξαναβλέπω. Σήμερα, θα σας διηγηθώ ιστορίες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. θα ήθελα λοιπόν να κοιτάξετε προσεκτικά τον χάρτη. Κάθε πόλη αποτελούσε τότε ένα αυτόνομο κράτος. Είχε τους δικούς της άρχοντες και δικούς της νόμους. Οι Έλληνες των πόλεων αυτών είχαν πολλά κοινά στοιχεία, όπως κοινή καταγωγή, κοινή γλώσσα και κοινή θρησκεία. Είχαν όμως πολιτικές και οικονομικές διαφορές, οι οποίες πολλές φορές τους οδηγούσαν σε πολέμους. Όμως, παρά τις μεταξύ τους διαφορές και πολέμους, υπήρχε ένα σημαντικό στοιχείο, το οποίο ένωνε όλους τους Έλληνες. Αυτό ήταν η αγάπη τους για τον αθλητισμό και τους αγώνες. Όπως καταλαβαίνετε, μιλάμε πια για πανελλήνιους αγώνες στους οποίους είχαν δικαίωμα να συμμετέχουν όλοι οι Έλληνες. Οι πιο σημαντικοί πανελλήνιοι αγώνες ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων έκαναν μεταξύ τους μια ιερή συμφωνία.

Η συμφωνία αυτή ονομαζόταν ιερή εκεχειρία και προέβλεπε το σταμάτημα όλων των πολέμων από την αρχή των Ολυμπιακών αγώνων μέχρι τη λήξη τους.

- Σήμερα, εφαρμόζεται εκεχειρία κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων;

- Δυστυχώς όχι, Κώστα. Μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι έχει συμβεί το αντίθετο, παρά τις καλές προθέσεις των διοργανωτών. Ο πόλεμος δηλαδή έχει σταματήσει μερικές φορές τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, όπως έγινε π.χ. το 1916 εξαιτίας του Α΄ παγκόσμιου πολέμου και το 1940 και 1944 εξαιτίας του Β΄ παγκόσμιου πολέμου.

Yπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από το πότε και το πώς ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Δεν έχει σημασία ποιος από τους μύθους τους οποίους τώρα θα σας διηγηθώ είναι ο πιο αξιόπιστος. Όλοι οι μύθοι έχουν μια δόση αλήθειας και συνδέουν με αριστουργηματικό τρόπο την ιστορική αλήθεια με τη φαντασία, ώστε είναι αδύνατο να ξεχωρίσει κανείς τα όρια μεταξύ του αληθινού και του φανταστικού. Τέτοιοι μύθοι υπάρχουν πολλοί. Θα σας διηγηθώ μερικούς από αυτούς. Ας αρχίσουμε με τον μύθο του Ιδαίου Ηρακλή.

Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο αυτό, ιδρυτής των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο Ιδαίος Ηρακλής. Καταγόταν από την Κρήτη και είχε 4 αδελφούς, τους Δακτύλους ή Κουρήτες, οι οποίοι αναφέρονται ως οι εφευρέτες της σιδηρουργίας, με καταπληκτικές τεχνικές ικανότητες. Σε αυτούς είχε αναθέσει η Ρέα τη φύλαξη του νεογέννητου Δία στο βουνό Ίδη της Κρήτης, ώστε να τον προστατέψουν από τον πατέρα του Κρόνο, ο οποίος έτρωγε όλα του τα παιδιά. Ο μύθος αναφέρει ότι ο Ιδαίος Ηρακλής επισκέφτηκε με τους αδελφούς του την Ολυμπία. Το γεγονός αυτό δείχνει τις εμπορικές σχέσεις τις οποίες διατηρούσαν οι δύο πόλεις και εξηγεί γιατί οι αγώνες αυτοί ήταν αφιερωμένοι στο θεό Δία. Για να διασκεδάσει με τους αδελφούς του, μέτρησε μία απόσταση με τα βήματά του και την ονόμασε στάδιο. Τα αδέλφια του έτρεξαν στο στάδιο. Αυτός που τερμάτισε πρώτος ανακηρύχτηκε νικητής. Το βραβείο, το οποίο έδωσε ο Ιδαίος Ηρακλής στον νικητή, ήταν ένα στεφάνι αγριελιάς και σύμφωνα με αυτό το μύθο θεωρείται και ο πρώτος διοργανωτής των «Ολυμπίων».

 

- Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι ιδρυτής των αγώνων ήταν ο Πέλοπας, γιος του βασιλιά Ταντάλου, από τη Μικρά Ασία. Ο Πέλοπας νίκησε σε αρματοδρομία το βασιλιά Οινόμαο, ο οποίος είχε δηλώσει ότι όποιος τον νικούσε στις αρματοδρομίες θα παντρευόταν την κόρη του. Έτσι, ο Πέλοπας παντρεύτηκε την κόρη του Οινομάου Ιπποδάμεια και έγινε βασιλιάς της Πελοποννήσου, στην οποία έδωσε το όνομά του.

 

Πελοποννήσου, στην οποία έδωσε το όνομά του. Σε ανάμνηση της αρματοδρομίας αυτής, η οποία του χάρισε ένα μεγάλο βασίλειο και τη γυναίκα που αγαπούσε, οργάνωσε σύμφωνα με αυτό το μύθο τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ιστορίας.

Επίσης, σύμφωνα με την παράδοση, η Ιπποδάμεια, για να ευχαριστήσει την Ήρα για τον γάμο της με τον Πέλοπα, οργάνωσε τα Ηραία. Σε αυτούς τους αγώνες μπορούσαν να λάβουν μέρος μόνο νεαρά κορίτσια και όχι παντρεμένες γυναίκες. Αγωνίζονταν στο αγώνισμα του δρόμου, που είχε μήκος περίπου 160 μέτρα.Το βραβείο για τη νικήτρια ήταν ένα στεφάνι αγριελιάς και κομμάτια από την ιερή αγελάδα που θυσιαζόταν στο βωμό της θεάς Ήρας.

 

- Σύμφωνα με αυτόν το μύθο, οι Ολυμπιακοί Αγώνες άρχισαν από τον μυθικό Ηρακλή, ο οποίος καταγόταν από τη Θήβα και είναι πασίγνωστος για τους δώδεκα άθλους του. Σε έναν απ' αυτούς, ο Ηρακλής έπρεπε να καθαρίσει την 'Ηλιδα από την κοπριά των κοπαδιών του βασιλιά Αυγεία. Άλλαξε, λοιπόν, τη ροή των ποταμών Αλφειού και Πηνειού στην πεδιάδα και κατάφερε να καθαρίσει σε μια μέρα τόσο τους στάβλους όσο και τα λιβάδια της Ίλιδας. Για να γιορτάσει τη νίκη του, οργάνωσε αγώνες στην Ολυμπία. Λέγεται, μάλιστα, ότι νίκησε στην πάλη και στο παγκράτιο και καθιέρωσε ως έπαθλο την αγριελιά. Ανεξάρτητα από τους μύθους, τους οποίους σας διηγήθηκα και οι οποίοι αναφέρονται στον χρόνο και στον χώρο απ' όπου ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, γεγονός είναι ότι διεξάγονταν κάθε 4 χρόνια στην Ολυμπία και ήταν αφιερωμένοι στον θεό Δία. Σε αυτούς τους αγώνες συμμετείχαν αθλητές από όλες τις ελληνικές πόλεις. Στην αρχαία Ελλάδα, λοιπόν, γίνονταν, όπως ήδη είπαμε, αθλητικοί αγώνες κατά τη διάρκεια μεγάλων θρησκευτικών γιορτών, προς τιμήν θεών και ηρώων.

- Εκτός από τους Ολυμπιακούς Αγώνες υπήρχαν άλλες πανελλήνιες αθλητικές διοργανώσεις;

 

- Βεβαίως, Γιάννη. Yπήρχαν ακόμη τέσσερις πανελλήνιες αθλητικές διοργανώσεις. Τα Πύθια, τα οποία τελούνταν στους Δελφούς, για να τιμήσουν τον θεό Απόλλωνα. Το βραβείο για κάθε νικητή ήταν ένα στεφάνι δάφνης. Τα Ίσθμια, τα οποία γίνονταν στον Ισθμό της Κορίνθου, για να τιμήσουν τον θεό Ποσειδώνα. Το βραβείο σε αυτούς τους αγώνες ήταν ένα στεφάνι πεύκου. Τα Νέμεα, τα οποία γίνονταν στη Νεμέα, για να τιμήσουν τον θεό Δία και το βραβείο ήταν ένα στεφάνι αγριοσέληνου. Τέλος αναφέρουμε τα Παναθήναια, τα οποία τελούνταν στην Αθήνα, για να τιμήσουν τη θεά Αθηνά, και το βραβείο ήταν ένας παναθηναϊκός αμφορέας γεμάτος λάδι.

- Πότε καταργήθηκαν οι Ολυμπιακοί αγώνες της αρχαιότητας; ρώτησε η Δάφνη.

- Στον κόσμο, με το πέρασμα των αιώνων, παιδιά μου, γίνονται κοσμοϊστορικές αλλαγές και ανακατατάξεις, με αποτέλεσμα να διαφοροποιούνται οι κοινωνικές και θρησκευτικές συνήθειες των ανθρώπων, τα ήθη και τα έθιμά τους. Έτσι και η Ελλάδα δεν μπόρεσε να αποφύγει τις συνέπειες τέτοιων αλλαγών, οι οποίες είχαν επίπτωση και στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που τελικά ακολούθησαν την τύχη του αρχαίου κόσμου.

Με την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους, άρχισε και η παρακμή των Ολυμπιακών Αγώνων, οι οποίοι τελικά καταργήθηκαν, όταν ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεοδόσιος απαγόρευσε τη διεξαγωγή τους, στα τέλη περίπου του 4ου αιώνα μ.Χ. Η Ολυμπία μετά την κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων εγκαταλείπεται. Σιγά σιγά, με το πέρασμα των χρόνων, τα στάδια, οι παλαίστρες, οι βωμοί και τα αγάλματα θάφτηκαν κάτω από χώματα σε βάθος πέντε μέχρι και επτά μέτρων. Εκεί έμειναν θαμμένα πάνω από 1.300 χρόνια, έως την ημέρα που οι ανασκαφές των αρχαιολόγων, το 1875, ξαναέφεραν στο φως το μεγαλύτερο και σημαντικότερο ιερό του αθλητισμού της αρχαιότητας.