- Ο Όμηρος περιγράφει στην Ιλιάδα αγώνες τους οποίους οργάνωσε ο Αχιλλέας προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πατρόκλου. Τα αγωνίσματα που αναφέρονται και περιγράφονται είναι κατά σειρά: η αρματοδρομία, η πυγμαχία, η πάλη, ο δρόμος, η οπλομαχία, ο δίσκος, η τοξοβολία με στόχο και το ακόντιο. Οι αγώνες έγιναν κοντά στον τύμβο του Πάτροκλου και τους παρακολούθησαν όλοι οι Έλληνες στρατιώτες. Στο τέλος των αγώνων, ο Αχιλλέας προσέφερε πλούσια δώρα στους νικητές (δούλους, ζώα, χρυσό, κ.λπ.). Στην παρακάτω εικόνα θεατές κάθονται σε κερκίδες και παρακολουθούν το αγώνισμα της αρματοδρομίας. Όπως βλέπετε, οι αντιδράσεις τους δε διαφέρουν και πολύ από τις αντιδράσεις θεατών σε σημερινούς αγώνες.

Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά την ίδια εικόνα θα δούμε ότι μας δίνει πολλά στοιχεία για τους άντρες πολεμιστές εκείνης της εποχής.

Τα παιδιά κοίταξαν την εικόνα, με ενδιαφέρον και το καθένα είχε κάτι να πει:

• Όλοι έχουν γενειάδα και μακριά μαλλιά.

• Φορούν κοντές χλαμύδες.
• Φωνάζουν και κάνουν χειρονομίες, όπως κάνουν και οι θεατές στη σημερινή εποχή.
• Κάποιοι κοιτούν αντίθετα από τους άλλους. Πιθανόν να κοιτούν τα άρματα τα οποία ήδη έχουν περάσει!

Ο πατέρας του Λευτέρη τους χαμογέλασε, δείχνοντας την ικανοποίησή του για το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολουθούσαν την αφήγησή του.

 

- Απ' όσα μας είπατε, έχω καταλάβει ότι στην αρχαία Ελλάδα διοργανώνονταν αθλητικοί αγώνες, είτε κατά τη διάρκεια θρησκευτικών γιορτών, είτε για να τιμήσουν ένα σπουδαίο νεκρό!

- Ναι! Πολύ καλά κατάλαβες, Γιάννη. Όμως στο έπος της Οδύσσειας ο Όμηρος περιγράφει ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα διεξαγωγής αθλητικών αγώνων: Ο βασιλιάς των Φαιάκων Αλκίνοος διοργανώνει αγώνες προς τιμήν ενός ξένου, του βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα, που βρέθηκε στο νησί τυχαία, μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι. Πιστεύω πως όλοι γνωρίζετε τις περιπέπειες του Οδυσσέα, όπως τις περιγράφει ο Όμηρος στην Οδύσσεια. Στην Οδύσσεια περιγράφονται οι περιπέτειες, όπως είπαμε, του βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα, ο οποίος μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και την κατάληψη της Τροίας επιχειρεί το ταξίδι της επιστροφής στην πατρίδα του. Το ταξίδι αυτό ήταν πολύ δύσκολο και περιπετειώδες και κράτησε δέκα ολόκληρα χρόνια. Κατά τη διάρκεια, λοιπόν, αυτού του ταξιδιού, ο Οδυσσέας έφτασε κολυμπώντας, μετά από ένα ναυάγιο, σε μια παραλία της νήσου των Φαιάκων όπου η Ναυσικά, η κόρη του βασιλιά, έπαιζε μπάλα με τις φίλες της. Ο Οδυσσέας ζήτησε τη βοήθειά της και εκείνη τον οδήγησε στον βασιλιά και πατέρα της. Ο βασιλιάς των Φαιάκων Αλκίνοος υποδέχθηκε τον άγνωστο ξένο και για να τον τιμήσει οργάνωσε στην αγορά του νησιού αγώνες. Από την περιγραφή των αγώνων μαθαίνουμε ποια ήταν τα αγωνίσματα την εποχή εκείνη, αλλά και ποιοι ήταν οι νικητές.

Θέλεις, Κώστα να μας διαβάσεις τα αγωνίσματα και τα ονόματα των αθλητών;

Ο Κώστας πήρε το βιβλίο στα χέρια του και διάβασε:

- Αγώνας δρόμου με νικητή τον Κλυτόνηο. Πάλη με νικητή τον Ευρύαλο. Άλμα εις μήκος με νικητή τον Αμφίαλο. Δισκοβολία με νικητή τον Ελατρέα. Πυγμή με νικητή τον Λαοδάμα, ο οποίος ήταν γιος του βασιλιά Αλκίνοου.

 

 

- Εδώ, βέβαια, πρέπει να πούμε ότι αρχικά ο Οδυσσέας αρνιόταν να συμμετάσχει στους αγώνες αυτούς, αν και του το ζητούσαν. Όταν, όμως, ο Ευρύαλος τον πρόσβαλε λέγοντας ότι φαίνεται αγύμναστος για να λάβει μέρος σε αγώνες, ο Οδυσσέας πήρε τον μεγαλύτερο και βαρύτερο λίθινο δίσκο και τον πέταξε πολύ πιο μακριά από όλους τους άλλους. Στη συνέχεια τους προκάλεσε να συναγωνιστούν μαζί του, είτε στην πάλη είτε στην πυγμή ή στο δρόμο ή ακόμα και στο τόξο. Κανείς, όμως, δεν τόλμησε να συναγωνιστεί τον Οδυσσέα. Ο βασιλιάς Αλκίνοος για να κατευνάσει τα πνεύματα του είπε ότι οι Φαίακες είναι ασυναγώνιστοι στον χορό και όχι στα αγωνίσματα.

Μετά από όσα σας είπα μέχρι τώρα, παιδιά, θα έχετε καταλάβει ότι οι λόγοι για τους οποίους διεξάγονταν αγώνες στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολλοί και διαφορετικοί: για να τιμήσουν τους θεούς ή τους νεκρούς, για να επιδείξουν τη δύναμή τους, για να κερδίσουν μια γυναίκα ή για να γιορτάσουν ένα γεγονός.

Ακόμα μέχρι και σήμερα, όπως ίσως γνωρίζετε, διεξάγονται αγώνες κατά τη διάρκεια εορταστικών εκδηλώσεων. Για να τιμήσουν, για παράδειγμα, τον Αϊ-Γιώργη, τον επονομαζόμενο και καβαλάρη, διοργανώνουν, σε κάποιες περιοχές, ιππικούς αγώνες ανήμερα στη γιορτή του. Όμως, παιδιά μου, βλέπω ότι η βροχή σταμάτησε και βγήκε ο ήλιος. Μπορείτε λοιπόν να πάτε να συνεχίσετε το παιχνίδι σας. Την επόμενη φορά που θα έρθετε, θα σας διηγηθώ πώς ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες.

- Σας ευχαριστούμε πολύ. Θα ξαναέρθουμε όπωσδήποτε την επόμενη Κυριακή.

Ήπιαμε τον χυμό πορτοκάλι, που μας είχε φέρει στο μεταξύ η μητέρα του Λευτέρη, και πήγαμε να συνεχίσουμε το παιχνίδι μας ενθουσιασμένοι με τα όσα μάθαμε για τους αγώνες και περιέργεια για όσα θα ακούγαμε στην επόμενη συνάντησή μας.